Сатурн (планета)
From Wikipedia, the free encyclopedia
Сатурн (символы: ) — Ҡояштан алыҫлығы буйынса — алтынсы планета һәм ҙурлығы буйынса Ҡояш системаһында, Юпитерҙан ҡалышып, икенсе планета. Сатурн, Юпитер, Уран һәм Нептун газ гиганттары булып квалификациялана. Планетаға исемде Рим мифологияһындағы Аллаһ хөрмәтенә биргәндәр.
Сатурн | |||||||||||||||||||||
Кассини станцияһынан Сатурн фотоһы | |||||||||||||||||||||
Орбита характеристикалары | |||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Перигелий |
1 353 572 956 км | ||||||||||||||||||||
Афелий |
1 513 325 783 км | ||||||||||||||||||||
Ҙур ярымкүсәр (a) |
1 433 449 370 км | ||||||||||||||||||||
Орбитаның эксцентриситеты (e) |
0,055 723 219 | ||||||||||||||||||||
Әйләнеүҙең сидерик периоды |
10 759,22 көн (29,46 йыл)[1] | ||||||||||||||||||||
Әйләнеүҙең Синодик периоды |
378,09 көн | ||||||||||||||||||||
Орбита тиҙлеге (v) |
9,69 км/с | ||||||||||||||||||||
Ауышлығы (i) |
2,485 240° | ||||||||||||||||||||
Долгота восходящего узла (Ω) |
113,642 811° | ||||||||||||||||||||
Перицентр аргументы (ω) |
336,013 862° | ||||||||||||||||||||
Юлдаштары |
62 | ||||||||||||||||||||
Физик характеристикалар | |||||||||||||||||||||
Поляр ҡыҫылышы |
0,097 96 ± 0,000 18 | ||||||||||||||||||||
Экватор радиусы |
60 268 ± 4 км [2] | ||||||||||||||||||||
Поляр радиусы |
54 364 ± 10 км [2] | ||||||||||||||||||||
Өҫлөк майҙаны (S) |
4,27·1010 км²[3] | ||||||||||||||||||||
Күләме (V) |
8,2713·1014 км³ [4] | ||||||||||||||||||||
Массаһы (m) |
5,6846·1026 кг[4] | ||||||||||||||||||||
Уртаса тығыҙлығы (ρ) | |||||||||||||||||||||
Экваторҙа есемдең тотҡарһыҙ төшөүе тиҙлеге (g) |
10,44 м/с²[4] | ||||||||||||||||||||
Икенсе космик тиҙлек (v2) |
35,5 км/с[4] | ||||||||||||||||||||
Экваторҙа әйләнеү тиҙлеге |
9,87 км/c | ||||||||||||||||||||
Әйләнеү периоды (T) |
10ч 34мин 13с ± 2с[5] | ||||||||||||||||||||
Күсәр ауышлығы |
26,73°[4] | ||||||||||||||||||||
Төньяҡ полюс ауышлығы (δ) |
83,537° | ||||||||||||||||||||
Альбедо |
0,342 (Бонд) | ||||||||||||||||||||
Күренгән йондоҙ дәүмәле |
от +1.47 до −0.24 [6] | ||||||||||||||||||||
Температура | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
1 бара кимәлендә |
| ||||||||||||||||||||
0,1 бара |
| ||||||||||||||||||||
Атмосфера | |||||||||||||||||||||
|
Сатурн башлыса водородтан һәм «тау тоҡомдары», гелий, һыу, метан, аммиак ҡатнашмаларына тора. Планетаның тау тоҡомдары һәм боҙҙан торған төшө металл хәлендәге водород һәм газ ҡатламы менән уратып алынған. Тышҡы атмосфераһы тыныс күренһәлә, ҡайһы саҡта оҙайлы «борсолоуҙар» күҙәтелә.
Сатурндың боҙ киҫәктәренән, тау тоҡомдарына һәм туҙандан торған ҡулсаһы бар. Планета тирәләй, бөгөнгө көндә билдәле булған, 63 юлдашы әйләнә. Шуларҙың иң ҙуры — Титан ул ҙурлығы буйынса Юритер юлдашы Ганимеданан ҡалышып икенсе урында.
Титан Меркурий (планета)Меркурийҙан ҙурыраҡ һәм Ҡояш системаһында тығыҙ атмосфера менән ҡапланған берҙән-бер планета юлдашы. Сатурндан Ҡояшҡа тиклем яҡынса 1 433 531 000 километр (9,58 а.й). Ҡояш тирәләй 10 759 көндә (яҡынса 29,5 йыл) бер әйләнеш яһай.
Сатурн өҫтөндә, газ гиганты булараҡ, ҡаты ҡатлам юҡ. Сатурн массаһы Ерҙән 95 тапҡыр ҙурыраҡ, ә тығыҙлығы ни бары 0,69 г/см³, йәғни һыу тығыҙлығынан да кәмерәк.