Мариҙар
From Wikipedia, the free encyclopedia
Мариҙар (мар. марий, мары, маре, мӓрӹ; элегерәк: рус. черемисы, төрки тел. чирмыш[8][9][комм. 1])) — Рәсәйҙә фин-уғыр халҡы, Марий Эл Республикаһының төп халҡы. Рәсәйҙә 643 мең кеше, шул иҫәптән Марий Элда 324 мең кеше, Башҡортостанда 106 мең кеше иҫәпләнә.
Йыван Кырла • Чавайн Сергей | |
Үҙ атамаһы |
мар. Марий, Мары, Маре, Мӓрӹ |
---|---|
Һаны һәм йәшәгән урыны | |
Барлығы: 675 000
Ҡаҙағстан: | |
Археологик культура |
Ананьин мәҙәниәте, Городецк мәҙәниәте, Боронғо мари мәҙәниәте |
Тел | |
Дин |
Mажоритар: |
Раса тибы |
Европеоид расаһы, Субурал тибы |
Халыҡ | |
Туғандаш халыҡтар |
әрзә, муҡшы, меря, мурома |
Мариҙарҙың дүрт төркөмөн бүлеп йөрөтәләр: тау (Марий Элдең көнбайышында һәм күрше райондарҙа, Волганың уң һәм өлөшләтә һул ярында йәшәй), төньяҡ-көнбайышта (Киров өлкәһенең көньяҡ-көнбайышында һәм Түбәнге Новгород өлкәһенән төньяҡ-көнсығышта), болон (мари халҡының күпселеген тәшкил итә, Волга-Вятка йылғалары араһын биләй) һәм көнсығыш (Волганан Башҡортостанға һәм Уралға иммигранттарҙан барлыҡҡа килгән). Һуңғы ике төркөм тарихи һәм лингвистик яҡтан яҡын.
Мари халҡы вәкилдәре Башҡортостанда башлыса Балтас, Бөрө, Дүртөйлө, Краснокама, Ҡалтасы, Мишкә, Нуриман, Шаран, Яңауыл райондарында йәшәй. Дөйөм алғанда, республикала 240-тан ашыу мари ауылы иҫәпләнә.
Мари халҡының күпселеге бөгөн ике телле — урыҫ телендә лә һөйләшәләр.
Мариҙарҙың күпселеге мәжүси, бер өлөшө христиан, ҡалғандары ислам динен тота.