Mauretanien

Mauretanjen, arab. موريتانيا, Mūrītānyā, franz. Mauritanie, beab. Agawej oda Cengit, Pulaar 𞤃𞤮𞤪𞤭𞤼𞤢𞤲𞤭‎ Moritani, Wolof Gànnaar, Soninke Murutaane, amtle engl. Islamic Republic of Mauritania, arab. الجمهورية الإسلامية الموريتانية, is a Land z Westafrika. Midrana Flechn vo 1 030 700 km² is s da elft grejsstflechade Stoot z Afrika. Mauretanja grenzt af n Westn min Atlantik, af n Noadn u Noadwestn mid da Westsahara, af n Noadoustn mid Algerjen, af n Oustn u Sidoustn mid Mali un af n Sidwestn min Senegal zamma.

Da Nama von n Land kumt von n antikn beabarischn Kinereich Mauretanja, es wou se iwa Regiona von heiting Marokko un Algerjen dastreckt houd. In spadn 19. Jh. unta n eiropejschn Darappln vo Afrika is Mauretanjen a franzejsischa Kolani woan. 1960 hod s se unohange von n Franzejsischn Westafrika gmacht. Dasida hod s eftas an Putsch un a neia Mileteadiktatua gem. Da neiast Putsch, vo 2008, is von n General Mohamed Ould Abdel Aziz gmacht woan, da wou doudanou d Presidentschaftswohln vo 2009 u 2014 gwunna houd.^[1] Da Sig von n Mohamed Ould Ghazouani i de Presedentschaftswohln vo 2019 is scheint s da ejascht fridlinga Reḡiringswechsl seit da Unohangekait vo 1960.^[2]

Umma 90% vo Mauretanja ligd i da Sahara. Zwengs den lema d mejran Eiwõhna in n Siḏn von n Land, wou a weng mejra Greng oiapleschlt – u nuntaprschlt. D am Mear lingada Hapstod u grejssta Metropoln is Nuakschot, franz. Nouakchott. Dona lebt umma a Drittl vo dea vejara miliona Leit i den Land. D amtlinga Sprouch is s Arabisch. Es Franzejsisch wiad owa aa zwengs da Kolonialgschicht vill inn Land gnutzt. D offezjella Releḡion vo Mauratanjen is da Islam; u d Iwazohl vo d Eiwõhna han sunnitischa Muslimm. D grejsst Gruppn han dej Bidhan'a, d wou umma d halma Bvelkaring stelln. Dej zwoatgrejssta Gruppn han dej Haratin'a, d wou umma a Drittl vo da Bvelkaring asmochn. D iwatn u weitanen durtatn Eiwõhna represadian vaschinana ondana Velkln. Trutz da Villzohl vo natiarlinga Viarkumma is s Mauratanjen a lejhs, untan Hund sitzads Staatal. D Wiatschaft von n Land basiad af Gwächs u Gvichhat, aa Landwiatschaft u 'Tejaholting' ghoissn. Zen industrijeln Sektoa ghejad da Beaḡbau oda s Minian, es Eadial u d Fischarei.

Mauratanja wiad vill oiaputzd u kritesiad zwengs an mogan Menschrechtsdagebnisn dona, wou s durtn zwengs an historischn Kastlsistem awl nu a Sklavarei hom, aa wenn s 1981 schou ogschafft u 2007 nou krimenalisiad woan is. Es git wuhl aa Vuawiarff vo sistematischa Fulta duach d mauretanischa Exekutif, resp. duach dej duatatn polazeiatn Scheriff, Pudlmacha u Tschochnigln.