Здароўе
From Wikipedia, the free encyclopedia
Здароўе — узровень функцыянальнай і мэтабалічнай эфэктыўнасьці жывога арганізма. У людзей, гэта агульны стан чалавечага розуму, цела й духу, як правіла, у сэнсе адсутнасьці хваробы, траўмы альбо болю[1]. Сусьветная арганізацыя аховы здароўя (СААЗ) вызначыла здароўе ў шырокім сэнсе ў 1946 годзе як «стан поўнага фізычнага, разумовага й сацыяльнага дабрабыту, а не проста адсутнасьць хваробаў альбо фізычных дэфэктаў»[2]. Хоць гэта вызначэньне падвергнулася спрэчкі, у прыватнасьці, з-за адсутнасьцю апэратыўнай каштоўнасьці й праблемай, створанай з выкарыстаньнем слова «поўнай», яна застаецца самай стойкай[3]. Клясыфікацыя сыстэмаў, такіх як сямейства міжнародных клясыфікацыяў СААЗ, у склад якога ўваходзяць Міжнародная клясыфікацыя функцыянаваньня, абмежаваньня жыцьцядзейнасьці й здароўя (МКФ) і Міжнародная клясыфікацыя хваробаў (МКБ), звычайна выкарыстоўваюцца для вызначэньня й вымярэньня кампанэнтаў здароўя.
Падтрыманьне й умацаваньне здароўя дасягаецца за кошт рознай камбінацыі фізычнага, разумовага й сацыяльнага дабрабыту, а часам згадваецца як «трыкутнік здароўя»[4]. У 1986 годзе СААЗ, выдаўшы Атаўскую хартыю, замацавал, што здароўе гэта не толькі стан, але й «рэсурсы для паўсядзённага жыцьця, а не мэта жыцьця. Здароўе ёсьць пазітыўная канцэпцыя, падкрэсьленая сацыяльнымі й пэрсанальнымі рэсурсамі, а таксама фізычнымі магчымасьцямі»[5].
Сыстэматычныя мерапрыемствы для прадухіленьня альбо лячэньня праблемаў са здароўем і паляпшэньня здароўя ў людзей пастаўляюцца мэдычнымі ўстановамі ў якасьці мэдычных паслугаў. Прыкладаньні ў дачыненьні да здароўя жывёлаў называюцца вэтэрынарнай навукай.