Eli Whitney
From Wikipedia, the free encyclopedia
Eli Whitney Jr. (Westborough, Massachusetts, 1765eko abenduaren 8a – New Haven, Connecticut, 1825eko urtarrilaren 8a) estatubatuar asmatzailea izan zen; kotoi-makina asmatzeagatik da ezaguna, Antebellum Hegoaldeko ekonomia moldatu zuen Industria Iraultzaren funtsezko asmakizun nagusietako bat[1]
Eli Whitney | |
---|---|
(1820(e)ko hamarkada) | |
Bizitza | |
Jaiotza | Westborough, 1765eko abenduaren 8a |
Herrialdea | Ameriketako Estatu Batuak |
Heriotza | New Haven (Connecticut), 1825eko urtarrilaren 8a (59 urte) |
Hobiratze lekua | Grove Street Cemetery (en) |
Heriotza modua | berezko heriotza suizidioa: peritoneum cancer (en) |
Familia | |
Aita | Eli Whitney |
Ama | Elizabeth Fay |
Ezkontidea(k) | Henrietta Frances Edwards (en) |
Seme-alabak | |
Anai-arrebak | |
Hezkuntza | |
Heziketa | Yale College (en) Leicester Academy (en) |
Hizkuntzak | ingelesa |
Jarduerak | |
Jarduerak | ekintzailea, asmatzailea, ingeniaria, zerga-biltzailea eta politikaria |
Jasotako sariak | ikusi
|
Kidetza | Phi Beta Kappa Elkartea |
Whitneyk berak bere asmakizunak esklaboaren beharra murriztuko zuela eta hegoaldeko esklabotzaren amaiera azkartzen lagunduko zuela uste bazuen ere, Whitneyren asmakizunak goilurretako kotoi laburraren laborantza errentagarri bihurtu zuen, eta horrek Estatu Batuetako esklabotzaren oinarri ekonomikoa sendotu, eta instituzioa luzatu zuen[2]. Bere asmakizunaren eragin sozial eta ekonomikoak inpaktua izan arren, Whitneyk diru asko galdu zuen borroka juridikoetan kotoi-makinaren patentearen urraketengatik. Hortik aurrera, Estatu Batuetako Armada sortu berrirako, moskete-fabrikazioan gobernuarekin kontratuak lortzera zuzendu zuen bere arreta. Armak egiten eta asmatzen jarraitu zuen, 1825ean hil zen arte.