دین در ایران
اعتقادات مذهبی در ایران / From Wikipedia, the free encyclopedia
دین در ایران در تاریخ این کشور، از بسیاری از آیینها و مذهبها اثر گرفته است. آیین زرتشت دین اصلی در دوران امپراتوری هخامنشی (۵۵۰–۳۳۰ پیش از میلاد)، امپراتوری اشکانی (۲۴۷ پیش از میلاد - ۲۲۴ میلادی) و امپراتوری ساسانیان (۲۲۴–۶۵۱ میلادی) بود. در سال ۶۵۱ میلادی و در دوره خلافت راشدین، ایران، تسخیر شد و اسلام بهعنوان دین اصلی، گسترش یافت. مذهب سنی، مذهب غالب اسلامِی پیش از حمله مغول به ایران بود؛ در زمان ایلخانان و تیموریان تسنن تضعیف و تشیع تقویت شد و سرانجام با ظهور صفویان در ایران، شیعه به عنوان مذهب غالب و رسمی درآمد.[1]
بر پایهٔ سرشماری سال ۱۳۹۰، وضع دین در ایران، اینگونه بود: ۹۹٫۹۸٪ مسلمان و ۰٫۰۲٪ به دیگر اقلیتهای به رسمیت شناخته باور دارند؛ همانند مسیحیت، یهودیت و زرتشت. بر پایهٔ نظرسنجی انجامشده توسط مؤسسه جهانی پیمایش ارزشها (WVS) انجام شده ۹۶٫۵٪ درصد از ایرانیان خود را مسلمان میدانند.[2] اگرچه بازنمایی واقعی شکاف دینی در ایران مورد اختلاف نظر است چرا که بیدینی و بعضی از دیگر ادیان در ایران توسط دولت به رسمیت شناخته نمیشوند. بر پایهٔ اطلاعات نامه جهان-که توسط CIA منتشر شده-۹۰ الی ۹۵ درصد از ایرانیان مسلمان، خود را به عنوان شیعه، که مذهب اصلی در ایران است، میشناسند و حدود ۵ الی ۱۰ درصد از آنها خود را سنی یا صوفی میدانند. یهودیت، مسیحیت و دین زرتشت نیز به رسمیت شناخته شده و حمایت میشوند و در مجلس نماینده مخصوص دارند.[3]
البته بر اساس نظرسنجی آنلاینی که مؤسسه گمان در مرداد سال ۱۳۹۹ (۲۰۲۰ م) در داخل و خارج ایران انجام داد، درصد بسیار کمتری از پاسخگویان (۴۰٪) خود را مسلمان میشناسانند و حدود ۲۲٪ خود را در هیچ دستهبندی دینیای قرار نمیدهند.[4]
ایران، سکونتگاه دومین جمعیت بزرگ یهودیان در خاورمیانه است. بهائیت و مسیحیت، دو اقلیت بزرگ غیرمسلمان در ایرانند. بهائیان - که از نظر تاریخی بزرگترین اقلیت در ایران بودند - در طول حیاتشان با آزارهای زیادی در ایران مواجه شدند.[5][6]
پیروان سه دین مسیحیت، زرتشت و یهودیت در مجلس شورای اسلامی کرسی نمایندگی دارند. کیش زرتشتی در دورههایی پیشین، دین بیشتر مردم ایران بود؛ ولی در دوره کنونی، جمعیت زرتشتیان ایران از دهها هزار نفر، تجاوز نمیکند.[7] ایران بزرگترین جمعیت یهودیان را در جهان اسلام دارد.[8]
اقلیتهای دینی دیگر عبارتند از: بهائیان، بابیان، مندائیان،[9] یارسان،[10] ایزدیان،[11] شیطانپرستان،[12] رائلیان، بوداییان،[13] هندوها و سیکها.[14]
ایرانیان دینناباور و خداناباور نیز از طرف نظام جمهوری اسلامی ایران به رسمیت شناخته نمیشوند[15] و کسانی که از دین اسلام، رویگردان شوند حکمشان اعدام است.[16]