مانی
پیامبر کیش مانویان / From Wikipedia, the free encyclopedia
مانی (زاده ۱۴ آوریل ۲۱۶ م[1] – درگذشته ۲ مارس ۲۷۴ م) فیلسوف، شاعر، نویسنده، پزشک، نگارگر[2] و بنیانگذار آیین مانوی است. او از پدر و مادر ایرانی منسوب به بزرگان اشکانی در نزدیکی تیسفون که در ایالت آسورستان قرار داشت که بخشی از شاهنشاهی اشکانی بود، زاده شد. او آیینی را بنیان نهاد که دیرهنگامی در سرزمینهایی از چین تا اروپا پیروان فراوانی داشت. برادران شاپور یکم او را پشتیبانی کردند و شاپور به او اجازهٔ تبلیغ دینش را داد. اما گرفتار خشم موبدان زردشتی دربار ساسانی شد و سرانجام در زمان بهرام یکم زندانی گشت و اعدام شد.[3] مانی خود را مانند بودا و عیسی فرستاده خدا معرفی میکرد، برای تکمیل آموزههایی که پیشینیان آورده بودند دینی نو و همگانی را تبلیغ مینمود که مانند مسیحیت در آن به روی آدمیان از هر نژاد و با هر وضع، باز بود. باورهای آن از آیینهای بابلی و ایرانی سیراب شده بود و از دینهای بودایی و مسیحیت اثر پذیرفته بود.[4] مانی رتبه شماره ۸۳ را در سیاهه تأثیرگذارترین اشخاص تاریخ مایکل اچ هارت دارد.[5] پیروان مانی او را با القابی چون فرستاده روشنی، بغ راستیگر، سرور نجاتبخش، بودای روشنی و فارقلیط زمان میخواندند.[6] کاتاریسم یک جنبش اصیل مانوی بود و به همین دلیل خود را «پاکها» مینامیدند، نامی که از ادبیات مانوی برگرفتند. مفهوم «پاک» و پوشیدن «جامهٔ سفید» از عناصرِ دینیای بود که مانی از فرقهٔ گنوسی مغتسلهٔ خزایی که در آن پرورش یافته بود وام گرفته بود.[7] بخشی از دوران جوانی مانی در فرقهای عرفانی سپری شد که غسل در کانون آیینشان بود و استادش الخزایی یا الخسائیوس بود.[8][9]
مانی | |
---|---|
اطلاعات کلی | |
نام کامل | مانی |
نامهای دیگر | ماناگ، مانا |
زاد روز | ۲۱۶ میلادی |
لقب | فرستادهٔ روشنی، سرور نجات بخش، بغ راستیگر، بودای روشنی و فارقلیط مانی نقاش |
محل تولد | روستای مردینو در اطراف تیسفون |
آئین | گنوسی، الخسائی و مانوی |
اهل | تیسفون |
محل زندگی | تیسفون، بابل |
آرامگاه | گندی شاپور |
ملیت | ایرانی |
سایر اطلاعات | |
شناخته شده | پیامبری، عرفان، نقاشی |
دوره | اشکانیان و ساسانیان |
پیشه | عارف، نگارگر، نویسنده |
مکتب | ثنوی گنوسی |
سالهای فعالیت | سده سوم میلادی |
آثار | شاپورگان، رازان، ارژنگ، کوان، گنج زندگان، انجیل زنده |
محل درگذشت | ایران گندی شاپور |
خانواده | |
نام پدر | پاتیگ |
نام مادر | مریم کمسرگانی |
همسر | نداشت |
فرزند | نداشت |