پنگان
From Wikipedia, the free encyclopedia
پِنگان یا ساعت آبی به یک کاسه برای واحد سنجش زمان گفته میشده است. پنگان یا همان فنجان کاسهای مُدَرَج و نشانهگذاری شده است که در کف آن یک روزنه تعبیه شده است و این فنجان بر روی یک دیگ پرآب قرار میگیرد. در بیشتر مناطق ایران از جمله خراسان تقسیم عادلانه آب در میان کشاورزان اهمیت فراوانی دارد. از این رو برای اینکه بتوانند سهم آب هر کشاورز را به دقت تعیین کنند از واحد زمانی به نام «فنجان» استفاده میکنند. این واحد را با ابزاری به همین نام میسنجند که در هر مکان شکلی و نامی دارد.
این مقاله به دلیل نیاز به اصلاح فاصلهگذاری و ویرایش صوری نیازمند تمیزکاری است. لطفاً تا جای امکان آنرا از نظر املا، انشا، چیدمان و درستی بهتر کنید، سپس این برچسب را بردارید. محتویات این مقاله ممکن است غیر قابل اعتماد و نادرست یا جانبدارانه باشد یا قوانین حقوق پدیدآورندگان را نقض کرده باشد. |
نام پنگان کلمهٔ اصیل ایرانی است که در علوم دوره اسلامی به دلیل نبود حروف پ و گ مبدل به فنجان گردیده و گاهی بهطور عام به همه انواع ساعتهای آبی گفته میشد. در طبقهبندی علوم اسلامی ساخت و کاربرد پنگان و دیگر انواع ساعتهای آبی جزو علم ” البنکامات ” که از فروع علم هندسه بهشمار میآمده میباشد. علم البِنکامات را چنین تعریف کردهاند: علمی که با شناختن و به کار بردن ابزار آن، زمان اندازهگیری میشود و هدف از آن آگاهی از اوقات نماز و نیایشهای شبانه و نظر و تأمل در امور مملکت و رعیت که با وقت و زمان ارتباط پیدا میکرده بوده است. کسانی که به پنگان و علم البنکامات میپرداختهاند، «فنجامییّن» لقب داشتهاند.[1]