Իրատեսություն
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ռացիոնալիզմ, բանականապաշտություն (լատ․՝ ratio — բանականություն), փիլիսոփայության ուղղություն, ըստ որի մարդու գործողության և ընկալման հիմքը բանականությունն է։ Քանի որ ճշմարտության ինտելեկտուալ չափորոշիչն ընդունվել է բազմաթիվ մտավորականների կողմից՝ իրատեսությունը չի հանդիսանում փիլիսոփայական ուղղություններից կոնկրետ որևէ մեկի բնութագրական գիծ։ Արդի փիլիսոփայության մեջ ռացիոնալիզմ նկատվում է, օրինակ, Լեո Շտրաուսի գործերում, ով առաջարկում է մտածողության ռացիոնալիստական եղանակը դիտարկել ոչ թե առանձին վերցրած, այլ գիտելիքները ստուգող հուշող հարցերի (մայվետիկայի) հետ միասին։ Փիլիսոփայական ռացիոնալիզմի ներկայացուցիչներից են Բենեդիկտ Սպինոզան, Գոթֆրիդ Լայբնիցը, Ռենե Դեկարտը, Գեորգ Հեգելը և այլք։ Սովորաբար ռացիոնալիզմը հակադրվում է ինչպես անիրատեսությանը, այնպես էլ սենսուալիզմին։