Կյուրիկյաններ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Կյուրիկյաններ, հայ թագավորական հարստություն Տաշիր-Ձորագետում 10-12-րդ դարերում, Կյուրիկյան թագավորության իշխողները։ Հարստության հիմնադիրն է Հայոց արքա Աշոտ Գ Ողորմածի որդի Գուրգենը (վերջինիս անունը տեղական բարբառով հնչել կամ կոչվել է նաև «Կյուրիկե», որից էլ՝ տոհմանունը)։ Կյուրիկյանները կախման մեջ էին Անիի Բագրատունիներից և իրենց իրավունքների հաստատումն ստանում էին նրանցից։
Կյուրիկյաններ | |
---|---|
Տեսակ | արքայատոհմ |
Երկիր | Բագրատունյաց Հայաստան |
Տիրույթներ | Գուգարք |
Ծագում | Գուրգեն Ա- |
Տիտղոսներ | Լոռու Արքա |
Հիմնադիր | Գուրգեն Բագրատունի |
Մեծագույն ներկայացուցիչ | Դավիթ Անհողին |
Հիմնում | 10-րդ դար |
Ազգային պատկանելիություն | Հայ |
Դավանանք | Հայ Առաքելական եկեղեցի |
Կյուրիկյանների իշխանությունը պայմանական-ժառանգական էր, տիրույթները՝ ավատ։ Բագրատունիների կենտրոնական թագավորության անկումից (1045) հետո Կյուրիկյաններ դարձան հայրենատեր՝ գլխավորելով Բագրատունյաց տոհմը։ Սելջուկյան տիրապետության սկզբնական շրջանում, հպատակության գնով, Կյուրիկյաններ պահպանեցին իրենց կիսանկախությունը։
Ավելի ուշ, սելջուկների հաճախակի հարձակումների ու գրավումների պատճառով, կորցրեցին (1111-1113 թվականներ) իրենց տիրույթները և հեռացան Տավուշ ու Մածնաբերդ, որտեղ էլ հիմնեցին նոր իշխանություններ։