Վահան Տերյան
հայ բանաստեղծ / From Wikipedia, the free encyclopedia
Վահան Տերյան (իսկական անունը՝ Վահան Սուքիասի Տեր-Գրիգորյան, հունվարի 28 (փետրվարի 9), 1885, Գանձա, Թիֆլիսի նահանգ, Ռուսական կայսրություն - հունվարի 7, 1920(1920-01-07)[1], Օրենբուրգ, Խորհրդային Ռուսաստան[1]), նշանավոր հայ բանաստեղծ, քնարերգու և հասարակական-քաղաքական գործիչ։
Վահան Տերյան Վահան Տեր-Գրիգորյան | |
---|---|
Ծննդյան անուն | Վահան Սուքիասի Տեր-Գրիգորյան |
Ծնվել է | հունվարի 28 (փետրվարի 9), 1885 |
Ծննդավայր | Գանձա, Թիֆլիսի նահանգ, Ռուսական կայսրություն |
Վախճանվել է | հունվարի 7, 1920(1920-01-07)[1] (34 տարեկան) |
Վախճանի վայր | Օրենբուրգ, Խորհրդային Ռուսաստան[1] |
Գերեզման | Գերեզման Վահան Տերյանի |
Մասնագիտություն | բանաստեղծ, թարգմանիչ, գրող և հասարակական գործիչ |
Լեզու | հայերեն |
Քաղաքացիություն | Ռուսական կայսրություն և ՌԽՖՍՀ |
Կրթություն | Մոսկվայի պետական համալսարան և Լազարյան ճեմարան |
Ուշագրավ աշխատանքներ | Մթնշաղի անուրջներ, Գիշեր և հուշեր, Ոսկի հեքիաթ, Երկիր Նաիրի և Կատվի դրախտ |
Ամուսին | Սուսաննա Տերյան |
Վահան Տերյան Վիքիքաղվածքում | |
Վահան Տերյան Վիքիդարանում | |
Vahan Teryan Վիքիպահեստում |
Տերյանի ստեղծագործությունների առաջին՝ «Մթնշաղի անուրջներ» ժողովածուն լույս է տեսել 1908 թվականին Թիֆլիսում և արժանացել է շատ ջերմ ընդունելության թե՛ ընթերցողների, թե՛ քննադատների շրջանում։ 1915 թվականին «Մշակ» թերթում հրատարակվել է բանաստեղծի հայրենասիրական բանաստեղծությունների «Երկիր Նաիրի» շարքը։ 1912 թվականին հիմնադրել է «Պանթեոն» հրատարակչությունը և ծավալել գրահրատարակչական, թարգմանական լայն գործունեություն։
1915-1916 թվականներին Տերյանը մասնակցել է Վալերի Բրյուսովի և Մաքսիմ Գորկու կազմած ու խմբագրած «Հայաստանի պոեզիան» և «Հայ գրականության ժողովածու» գրքերի ստեղծման աշխատանքներին։ Հայերենից ռուսերեն է թարգմանել Գաբրիել Սունդուկյանի «Պեպոն», Րաֆֆու «Կայծերի» առաջին հատորը, Շիրվանզադեի «Չար ոգին»։
1916 թվականին սկսել են նկատվել Վահանի կրծքում բուն դրած թոքախտի նշանները։ Նա բժշկվելու համար մեկնել է Կովկաս, բայց Փետրվարյան հեղափոխությունը նրան դրդել է թողնել բուժումը և գնալ Պետերբուրգ։ Խորհրդային իշխանության հաստատման առաջին իսկ օրերից դարձել է Ստալինի մոտիկ աշխատակիցը[2]։
1917 թվականի հոկտեմբերին Տերյանը ակտիվորեն մասնակցել է բոլշևիկյան հեղափոխությանը և այն հաջորդած քաղաքացիական պատերազմին։ Լենինի ստորագրությամբ մանդատով մասնակցել է Բրեստի խաղաղ պայմանագրի ստորագրմանը։ 1919 թվականին Տերյանը, լինելով Համառուսական Կենտրոնական Գործկոմի անդամ, առաջադրանք է ստացել մեկնել Թուրքեստան (այժմյան միջինասիական հանրապետություններ), սակայն ծանր հիվանդության պատճառով ստիպված է եղել մնալ Օրենբուրգում, որտեղ և վախճանվել է 1920 թվականի հունվարի 7-ին։