From Wikipedia, the free encyclopedia
Терминот „Четворица полицајци“ се однесува на повоен совет составен од големата четворка што американскиот претседател Френклин Д. Рузвелт го предложил како гарант за мирот во светот. Членовите на големата четворка, наречени Четири сили за време на Втората светска војна, биле четирите најголеми сојузници на Втората светска војна: Велика Британија, САД, Советскиот Сојуз и Кина. Обединетите нации замислени од Рузвелт се состоеле од три гранки: извршна власт составена од големата четворка, извршна гранка составена од истите четири големи сили кои дејствуваат како четворица полицајци или четворица шерифи и меѓународно собрание што ги претставува нациите членки на ООН.[1]
Четворицата полицајци би биле одговорни за одржување на редот во нивните сфери на влијание: Британија во нејзината империја и во Западна Европа; Советскиот Сојуз во Источна Европа и централното евроазиско копно; Кина во Источна Азија и Западен Тихи Океан; и САД во западната полутопка. Како превентивна мерка против нови војни, сите други земји освен Четворицата полицајци требало да се разоружаат. Само на четворицата полицајци би им било дозволено да поседуваат оружје помоќно од пушка.[2]
Како компромис со интернационалистичките критичари, Големата четворка станале постојани членки на Советот за безбедност на Обединетите нации, со значително помалку моќ отколку што беше предвидено во предлогот „Четворица полицајци“.[2] Кога Обединетите нации биле официјално основани подоцна 1945 година, Франција во догледно време била додадена како петти член на советот во тоа време[3] поради инсистирање на Черчил.
За време на Втората светска војна, претседателот Рузвелт иницирал повоени планови за создавање на нова и потрајна меѓународна организација што ќе ја заменела поранешната Лига на нации. Пред војната, Рузвелт првично бил поддржувач на Лигата на нациите, но ја изгубил довербата во неа поради нејзината неефикасност во спречувањето на избувнувањето на Втората светска војна. Рузвелт сакал да создаде меѓународна организација што ќе обезбеди глобален мир преку обединети напори на големите светски сили, наместо преку вилсониските поими за меѓународен консензус и соработка што ја водеше Лигата на нациите.[2] До 1935 година, тој му рекол на својот советник за надворешна политика Самнер Велс:
„Лигата на нациите не стана ништо друго освен општество што дебатира, и тоа сиромашно!“[4]
Рузвелт ја критикувал Лигата на нациите за застапување на интересите на премногу нации. Претседателот му рекол на советскиот министер за надворешни работи Вјачеслав Молотов дека
„тој не може да визуелизира друга Лига на нации со 100 различни потписници; имаше едноставно премногу нации за да ги задоволиме, па затоа беше неуспех и ќе беше неуспех“.[5]
Предлогот на Рузвелт во 1941 година бил да се создаде ново меѓународно тело предводено од „старателство“ на големи сили што ќе ги надгледуваат помалите земји. Во септември 1941 година, тој напишал:
Во сегашната целосна светска конфузија, во овој момент не се смета дека е препорачливо да се формира Лига на нации што, поради нејзината големина, прави несогласување и неактивност... Се чини дека нема причина зошто треба да се има принципот на старателство во приватните работи да не бидат проширени на меѓународно поле. Старателството се заснова на принципот на несебична услуга. За одредено време барем има многу малолетни деца меѓу народите во светот на кои им се потребни старатели во нивните односи со други нации и луѓе, исто како што има многу возрасни народи или народи кои мора да бидат вратени во духот на добро однесување.[6]
Стејт Департментот започнал со изготвување на повоен наследник на Лигата на нации под покровителство на Рузвелт, додека САД сè уште биле формално неутрална сила.[7] Рузвелт не сакал јавно да ги објави своите планови за создавање на повоено меѓународно тело. Тој бил свесен за ризикот дека американскиот народ може да ги отфрли неговите предлози и не сакал да ја повтори борбата на Вудроу Вилсон да го убеди Сенатот да го одобри членството на Америка во Лигата на нациите. Кога Атлантската повелба била издадена во август 1941 година, Рузвелт се осигурил дека во повелбата нема да се спомене каква било американска определба за формирање на ново меѓународно тело по војната.[2] Нападот на Перл Харбор во декември 1941 година довел до промена на позицијата на Рузвелт. Тој го претворил својот предлог за старателство во организација сосредоточена на Четворицата полицајци: САД, Кина, Советскиот Сојуз и Велика Британија.[2]
Идејата дека големите сили треба да го „полицираат“ светот ја дискутирал претседателот Рузвелт уште во август 1941 година, за време на неговиот прв состанок со Винстон Черчил. Рузвелт ги направил своите први препораки за предлогот на четворица полицајци во почетокот на 1942 година.[8] Тој ги претставил неговитете повоени планови до Молотов,[9] кој пристигнал во Вашингтон на 29 мај да разговара за можноста за лансирање втор фронт во Европа.[2] Рузвелт му рекол на Молотов дека Големата четворка мора да се обедини по војната за да го полицира светот и да ги разоружа агресорските држави.[8] Кога Молотов прашал за улогата на другите земји, Рузвелт одговорил со мислење дека премногу „полицајци“ може да доведат до пресметка, но тој бил отворен за идејата да им се дозволи на другите сојузнички земји да учествуваат.[8] Меморандум за конференцијата го сумира нивниот разговор:
Рузвелт и Молотов ја продолжиле дискусијата за Четворицата полицајци на вториот состанок на 1 јуни. Молотов го известил претседателот дека Сталин е подготвен да ги поддржи плановите на Рузвелт за одржување на повоен мир преку Четворицата полицајци и присилно разоружување. Рузвелт го покренал и прашањето за повоената деколонизација. Тој предложил поранешните колонии да бидат подложени на период на транзиција под управа на меѓународно старателство пред нивната независност[9][5]
Кина била донесена како член на Големата четворка и иден член на Четворицата полицајци. Рузвелт бил за признавање на Кина како голема сила бидејќи бил сигурен дека Кинезите ќе застанат на страната на Американците против Советите. Тој му рекол на британскиот министер за надворешни работи Ентони Еден:
„Во секој сериозен судир на политика со Русија, [Кина] несомнено ќе се постави на наша страна“. Бидејќи изјавата е пред кинеската граѓанска војна, тој не мислел на комунистичката Кина, туку на Република Кина.[10]
Претседателот верувал дека проамериканска Кина ќе биде корисна за САД доколку Американците, Советите и Кинезите се согласат заеднички да ги окупираат Јапонија и Кореја по војната.[9] Кога Молотов изразил загриженост за стабилноста на Кина, Рузвелт одговорил со тоа што комбинираното „население на нашите нации и пријатели е над една милијарда луѓе“.[5][9] Черчил се спротивставил на вклучувањето на Кина како еден од големата четворка, затоа што стравувал дека Американците се обидуваат да ги поткопаат британските колонијални поседи во Азија. Во октомври 1942 година, Черчил му рекол на Еден дека републиканската Кина претставува:
„...еден глас повеќе (faggot vote) за страната на Соединетите држави во секој обид за ликвидација на британската прекуморска империја“.[9]
Еден го споделил овој став со Черчил и изразил скептицизам дека Кина, која тогаш била среде граѓанска војна, некогаш ќе може да се врати во стабилна нација. Рузвелт одговорил на критиките на Черчил, велејќи му на Еден дека:
„Кина може да стане многу корисна моќ на Далечниот Исток за да и помогне на полицијата во Јапонија“, и дека тој бил целосен поддржувач на понудата за поголема помош кон Кина.[9]
Предлогот на Четворицата полицајци на Рузвелт добил критики од либералните интернационалисти кои сакале моќта да биде подеднакво распределена меѓу земјите членки на ООН. Интернационалистите биле загрижени дека Четворицата полицајци може да доведат до нов четирикратен сојуз.[2]
На денот на Новата година 1942 година, претставниците на сојузничката „голема четворка“, Соединетите држави, Велика Британија, Советскиот Сојуз и Кина, потпишале краток документ, кој подоцна станал познат како Декларација од Обединетите нации и следниот ден претставниците на уште дваесет и две нации ги додале своите потписи.[11][12] Новиот план за Обединетите нации бил подготвен од Стејт департментот во април 1944 година. Тој го задржал акцентот на големата солидарност на моќта, што била централно во предлогот на Четворицата полицајци на Рузвелт за Обединетите нации. Членовите на големата четворка ќе служеле како постојани членови на Советот за безбедност на Обединетите нации. На секој од четворицата постојани членки ќе им се дадело право на вето на Советот за безбедност на Обединетите нации, со што ќе се занемарела секоја резолуција на ООН што е спротивна на интересите на една од големите четири. Сепак, Стејт департментот направил компромис со либералните интернационалисти. Подобноста за членство била проширена за да ги вклучи сите национални држави кои се борат против силите на Оската, наместо неколку одбрани. Конференцијата Дамбартон Оукс се состанала во август 1944 година за да разговара за плановите за повоените Обединети нации со делегации од САД, Велика Британија, Советскиот Сојуз и Кина.[2] Големата четворка биле единствените четири спонзорирани земји на Конференцијата во Сан Франциско во 1945 година и нивните шефови на делегациите се вртеле наизменично како претседател на пленарните состаноци.[13] За време на оваа конференција, големата четворка и нивните сојузници ја потпишалеПовелбата на Обединетите нации.[2]
Според зборовите на поранешниот генерален потсекретар на ООН, Сер Брајан Уркухарт:
Тоа беше прагматичен систем заснован на приматот на силните — „доверителство на моќните“, како што тогаш тој го нарече, или, како што го состави подоцна, „Четворицата полицајци“. Концептот, како што забележа [Сенаторот Артур Х.] Ванденберг во својот дневник во април 1944 година, „бил сè, освен фантастично луд сон за меѓународна светска држава... бидејќи е заснован на сојузот на четирите големи сили“. На крајот ова се покажа како потенцијалната сила и актуалната слабост на идниот ООН, организација што е теоретски заснована на концептот на големите сили чиешто сопствено меѓусебно непријателство, како што се испостави, беше самата најголема потенцијална закана за мирот во светот.[14]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
