Swiebertje

Swiebertje is een reeks Nederlandse kinderboeken, vanaf 1936 geschreven door John Henri uit den Bogaard, en een Nederlandse televisieserie die op de boeken gebaseerd is, uitgezonden door de NCRV in de jaren 60 en 70.

Swiebertje
Acteur Joop Doderer als Swiebertje in Oisterwijk ca 1968
Genre	Komedieserie
Speelduur per afl.	30 tot 45 minuten
Bedenker	John Henri uit den Bogaard
Hoofdrollen	Joop Doderer Riek Schagen Piet Ekel Lou Geels Bert Dijkstra
Regie	Paul Cammermans Max Douwes Ton Verwey Dick van Bommel Sjef van Leeuwen Dick van 't Sant Klaas Rusticus Henk Veenstra Peter Holland
Muziek	Harry de Groot Robert Farnon
Land van oorsprong	Nederland
Taal	Nederlands
Uitzendingen
Start	20 april 1955 (tv-spelen) 18 oktober 1961 (serie)
Einde	25 april 1975
Afleveringen	103 + 4 tv-spelen
Seizoenen	14
Netwerk of omroep	NCRV
Zender	Nederland 1
Officiële website
Portaal    Televisie

Borstbeeld van Swiebertje in Oudewater

Geschiedenis

De hoofdpersoon is de landloper Swiebertje (naar eigen zeggen zowel zijn voornaam als zijn achternaam), een zwerver die het steeds aan de stok krijgt met veldwachter Bromsnor. Daarnaast maakt hij voortdurend juffrouw Saartje, de huishoudster van de burgemeester, het hof. Hij werd vooral bekend door de populaire televisieserie, waarin Joop Doderer de rol van Swiebertje vertolkte. De figuur van Malle Pietje kwam er in 1968 als vast personage bij. De serie kwam pas echt op gang rond 1960, na een aantal proefuitzendingen, de eerste daarvan in 1955. Doderer improviseerde zijn tekst zodanig, dat in de huiskamers aan het schudden van het beeld zichtbaar was dat de cameralieden ook schaterden van het lachen. Swiebertje werd gedurende 14 jaar, vanaf 1961, met een proefaflevering in 1955 op televisie uitgezonden. De serie eindigde met het vertrek van Swiebertje naar Canada.

Van de afleveringen in kleur (1973-1975) zijn inmiddels tien dvd's uitgebracht, met in totaal 20 afleveringen. Ook van de zwart-witafleveringen van 1961 tot en met 1963 zijn er dvd's uitgebracht. De periode oktober 1964-1972 is nagenoeg helemaal verloren gegaan omdat de Ampexbanden waarop werd opgenomen zijn gewist. Ten tijde van de tv-afleveringen trokken Joop Doderer en Lou Geels door het land om voor kinderen toneelvoorstellingen te geven als respectievelijk Swiebertje en Bromsnor. Joop Doderer vertolkte de rol van Swiebertje zó lang dat men tegenwoordig spreekt van het Swiebertje-effect wanneer het publiek een acteur sterk met één bepaalde rol vereenzelvigt.

In zijn rol viel zijn aparte taalgebruik op. Hij voegde bijvoorbeeld aan veel woorden een "n" toe: zo werd kopje "kopjen" en koekje "koekjen".

Thematiek

De sfeer in de serie is die van vóór de Eerste Wereldoorlog, en is sterk hiërarchisch, mogelijk zelfs feodaal getint. De verhalen spelen in de kleinere (fictieve) plattelandsgemeente Ouder-Angstel, waar schijnbaar een 'baron' de dienst nog uitmaakt. De aristocratisch pratende burgemeester, broer van de baron, wordt met 'edelachtbare' aangesproken en heeft een huishoudster in uniform, die de zwerver Swiebertje af en toe een boterham toestopt. De veldwachter Bromsnor – op een gemoedelijke manier likkend naar boven en trappend naar beneden – grijpt iedere gelegenheid aan om Swiebertje zonder duidelijke vorm van proces in het 'hok onder de toren' op te sluiten. Vaak is er een misverstand waarbij Swiebertje ergens valselijk van wordt beschuldigd, maar het loopt altijd goed af.

Swiebertje woont overal in het dorp. De ene keer in de hooiberg en de andere keer in het tuinhuisje van de baron. Swiebertje werkt overal om aan geld te komen. Hij werkt bij de boeren, de burgemeester, bij de barones, in de herberg "De Vergulde Kip" en bij Piet van Dijk. Swiebertje verdient het geld altijd eerlijk. Als hij veel geld vindt, gaat hij op zoek naar de eigenaar van het geld. Bromsnor denkt altijd iets anders, maar toch wil hij Swiebertje altijd wel helpen.

Rolverdeling

Hoofdrollen

Personage	Acteur	Periode
Swiebertje	Joop Doderer	1955, 1961-1975
Saartje van Santen, de huishoudster van de burgemeester	Coba Kelling	1955
	Sophie Köhler	1955
	Conny Stuart	1961
	Annie Leenders	1961-1964
	Jetty Cantor	1964-1966
	Riek Schagen	1966-1975
Bromsnor, de veldwachter	Tonnie Foletta	1955
	Lou Geels	1961-1975
Cornelia Bromsnor, de vrouw van de veldwachter	Diny Sprock	1955, 1961-1962
	Coba Kelling	1967
	Lies de Wind	1970
	Teddy Schaank	1973-1975
Robèrt van Troetelaer tot Stoethaspel, de burgemeester	Guus Hermus	1955
	Jo Vischer jr.	1955
	Jan Blaaser	1961-1962
	Rien van Nunen	1962-1970
	Louis Borel	1970-1972
	Bert Dijkstra	1972-1975
Malle Pietje (Piet van Dijk)	Piet Ekel	1968-1975

Terugkerende gastrollen

Personage	Acteur	Periode
Barones Henriëtte van Troetelaer tot Stoethaspel	Emmy van Swoll	1962-1963
	Ellen de Thouars	1971-1975
Freule Nicolien, de nicht van de barones	Kitty Janssen	1962-1963
	Conny van Manen	1974
	Marijke Bakker	1969-1975
Jacobus, de huisknecht van de barones	Rob Milton	1962-1963
	Peter Holland	1973-1975
Bella, het dienstmeisje van de barones	Elisabeth Wetzer	1962-1963
	Leontien Ceulemans	1974-1975
Kokky, de kok van de barones	Johan van Doorn	1962-1963
	Paul Meijer	1974-1975

Gastrollen

Personage	Acteur
Piëtro	Peter Holland
Bakker	Rob Milton
Boer	Rob Milton
Borreboem de beer	Rob List
Sulletje Sijbel	Jan Hahn
Thérèse Sijbel	Hella Faassen
Lodewijk Sijbel	John Soer
Fraulein Ingelein	Coba Kelling
Jan Duim	Ben Hulsman
Meneer van Pannerden	Frans Koppers
Annemarie	Rita Schipper
Pier de knokker	Rudi Falkenhagen
Boer Derks	Jan Apon
Klaasdirk Derks	Wim de Meyer
Jorus Jengel	Frans Zuidinga
Jodocus Jengel	Gerard Heystee
Verhuizers	De Wama's
Pierre Meier	Arend Hauer
Mary Meier	Emmy Lopes Dias
Madeleen	Christine de Gier
Juffrouw Petronella	Nel Kars (1965-1966) en Tineke van Leer (1970-1971)
Jonker Simonus Kater van Vlaswijk	Lou Steenbergen
Gozewijn Lambertus	Wim Kouwenhoven
Gemeentesecretaris	Jan Blaaser
Barend Okkel	Herbert Joeks
Josefien	Diny de Neef
Orgeldries	Pierre Biersma
Frieda Zilverschoon	Joekie Broedelet
Elise Zilverschoon	Sara Heyblom
Claartje	Maroesja Lacunes
Cheffin	Teddy Schaank
Olivier Vingervlug	Bert van der Linden
Boer Dykema	Paul Meijer (1971-1972) en Tonnie Foletta (1974-1975)
Opoe Klaassen	Sara Heyblom
Meester Hipsilon	Eli Blom
Hendrik Kleun	Herbert Joeks
Ferdinand van der Grijp	Dick Swidde
Clementine Deuterhops	Ingeborg Uyt den Boogaard
Sientje	Ineke Swanevelt
Filibert Deuterhops	Greg Palmer
Boerin Struik	Emmy Lopes Dias
Boer Struik	Jan Juray
Molenaar Kwispel	Peter Holland
Professor	John Leddy
Ulkie Bulkie	Wim Hoddes
Boerin	Stine Lerou (1971-1972) en Ditty Doornbos (1973-1974)
Karel van Borselen	François Bernard
Habakuk Rozemeijer	Dries Krijn
Fridolinus	Piet van der Meulen
Stien Dommel	Tineke van Leer
Driekus Dommel	Wim Hoddes
Pianist	Ted Perron
Walter Starkenborg	Joop Schouman
Sander Stegeman	Tom van Beek
Ada Spanjers	Helen Hedy
Peer Mulder	Ton Merkelbach
Leendert Spruyt	Peter Voormey
Jonker Godert van Kwispelstein	Floris van Spronsen
Miebet	Ineke Swanevelt
Jaap	Olaf Wijnants
Bode Hubbezak	Tonnie Foletta
Lobbes	Hans Hoekman
Tommy Sanders uit Canada	John Leddy

Afleveringen

Er zijn vier tv-spelen en daarna 103 serieafleveringen gemaakt:

Tv-spelen (1955)

Afl. (tv-spelen)	Afl. (serie)	Titel	Uitzenddatum	Uitgebracht op dvd
1	1	Swiebertje als burgemeester	20 april 1955
2	2	Swiebertje als woonwagenklant	2 november 1955	4 minuten in archief Beeld en Geluid[1]

Tv-spelen (1961)

Het betreft hier herhalingen van de tv-spelen uit 1955, maar in een nieuwe uitvoering.

Afl. (tv-spelen)	Afl. (serie)	Titel	Uitzenddatum	Uitgebracht op dvd
1	3	Swiebertje als burgemeester	3 mei 1961
2	4	Swiebertje als woonwagenklant	31 mei 1961	dvd 10/zwart-wit, dvd 1

Seizoen 1 (1961-1962) - Pas op, Swiebertje

Afl. (seizoen)	Afl. (serie)	Titel	Uitzenddatum	Uitgebracht op dvd
1	5	Gefeliciteerd, Saartje!	18 oktober 1961	20 minuten in archief Beeld en Geluid[2]
2	6	Oei, Bromsnor	15 november 1961	5 minuten in archief Beeld en Geluid[3]
3	7	Gebraden kip	13 december 1961	zwart-wit, dvd 1
4	8	Eind goed, al goed	7 februari 1962	zwart-wit, dvd 1

Seizoen 2 (1962-1963) - Baron Swiebertje

Afl. (seizoen)	Afl. (serie)	Titel	Uitzenddatum	Uitgebracht op dvd
1	9	Freule Nicolien	3 november 1962	zwart-wit, dvd 2
2	10	Daar klopt iets niet	29 december 1962	zwart-wit, dvd 2
3	11	Welterusten, Jacobus	26 januari 1963	zwart-wit, dvd 3
4	12	Die Bromsnor toch	23 februari 1963	zwart-wit, dvd 3
5	13	Dromen zijn bedrog	23 maart 1963	zwart-wit, dvd 4
6	14	De burgemeester gaat op bezoek	20 april 1963	zwart-wit, dvd 4
7	15	Meneer de baron komt thuis	18 mei 1963	zwart-wit, dvd 5

Seizoen 3 (1963-1964) - Swiebertje en de vreemdelingen

Afl. (seizoen)	Afl. (serie)	Titel	Uitzenddatum	Uitgebracht op dvd
1	16	Saartje in de knel	5 oktober 1963	zwart-wit, dvd 5
2	17	Van kasten en katjes	2 november 1963	zwart-wit, dvd 6
3	18	Huishoudster gevraagd	28 december 1963	zwart-wit, dvd 6
4	19	Huishoudster op zicht	25 januari 1964	zwart-wit, dvd 7
5	20	Kleren maken de man	22 februari 1964	zwart-wit, dvd 7
6	21	Welkom vreemdeling!	21 maart 1964	zwart-wit, dvd 8
7	22	Swiebertje zoekt het uit	18 april 1964	zwart-wit, dvd 8

Seizoen 4 (1964-1965) - Bravo Swiebertje

Afl. (seizoen)	Afl. (serie)	Titel	Uitzenddatum	Uitgebracht op dvd
1	23	De jas van Swiebertje	17 oktober 1964
2	24	Pas op voor bolhoeden	14 november 1964
3	25	Allemaal smoesjes	12 december 1964
4	26	Koek en ei... maar vooral: koek!	9 januari 1965
5	27	Vergeet-me-nietjes met koek!	6 maart 1965
6	28	Nauwelijks begonnen, bijna gewonnen!	3 april 1965
7	29	Bruidsboeket en boerendans	15 mei 1965

Seizoen 5 (1965-1966) - Hiep, hiep, voor Swiep

Afl. (seizoen)	Afl. (serie)	Titel	Uitzenddatum	Uitgebracht op dvd
1	30	Zomaar een gewone dag	16 oktober 1965	3 minuten in archief Beeld en Geluid[4]
2	31	Zeg maar gewoon: Saartje	13 november 1965
3	32	Koffiepraatjes!	8 januari 1966
4	33	Swiebertje als tijgerjager	5 februari 1966
5	34	Bromsnor in het nauw	5 maart 1966
6	35	Hoog bezoek	2 april 1966
7	36	Allemaal malligheid	30 april 1966	aftiteling 1 minuut in archief Beeld en Geluid[5]

Seizoen 6 (1966-1967) - Aap, Snor, Swiep

Afl. (seizoen)	Afl. (serie)	Titel	Uitzenddatum	Uitgebracht op dvd
1	37	Swiep staat voor aap	17 september 1966	12 minuten in archief Beeld en Geluid[5]
2	38	Proost, signora	15 oktober 1966
3	39	Zeg het met bloemen	7 januari 1967
4	40	Bar en boos, Swieber	4 februari 1967
5	41	Spoken op bezoek	4 maart 1967
6	42	Een avondje om nooit te vergeten	1 april 1967
7	43	Bromsnor, doe je plicht	29 april 1967	1 minuut in archief Beeld en Geluid[6]

Seizoen 7 (1967-1968) - Kop op, Swiebertje

Afl. (seizoen)	Afl. (serie)	Titel	Uitzenddatum	Uitgebracht op dvd
1	44	De plu van Saartje	11 november 1967
2	45	Swieb in de greep van de griep	9 december 1967	7 minuten in archief Beeld en Geluid[7]
3	46	Burgemeester op z'n praatstoel	6 januari 1968
4	47	De mensenredders	3 februari 1968
5	48	Spoken op de trap	2 maart 1968
6	49	Cowboy Swiep	27 april 1968
7	50	Allemaal voor Saartje	25 mei 1968

Seizoen 8 (1968-1969) - Ha die Swiep

Afl. (seizoen)	Afl. (serie)	Titel	Uitzenddatum	Uitgebracht op dvd
1	51	Bloemen voor tante Alida	12 oktober 1968
2	52	In de wei, daar staat een huis	9 november 1968
3	53	Wie een kuil graaft?	7 december 1968
4	54	Eens maar nooit meer, Swiep	4 januari 1969	1 minuut in archief Beeld en Geluid[8]
5	55	Laat Saartje maar schuiven	1 februari 1969
6	56	Sprekend een aap! Maar dan in 't lelijk	1 maart 1969
7	57	Met de tong op de schoenen	26 april 1969	3 minuten in archief Beeld en Geluid[9]

Seizoen 9 (1969-1970) - Met Swieb op avontuur

Afl. (seizoen)	Afl. (serie)	Titel	Uitzenddatum	Uitgebracht op dvd
1	58	Help een handje	11 oktober 1969
2	59	Herry om Ferry	8 november 1969
3	60	De bedrieger bedrogen	6 december 1969	4 minuten in archief Beeld en Geluid[10]
4	61	Je hebt vrienden of je hebt ze niet	3 januari 1970
5	62	Brom ziet ze niet vliegen	31 januari 1970
6	63	Knorren en snuiven	28 februari 1970
7	64	Het moet een geheimpje blijven	28 maart 1970
8	65	Lentekriebels	25 april 1970	5 minuten in archief Beeld en Geluid[11]

Seizoen 10 (1970-1971) - Swiebertje

Afl. (seizoen)	Afl. (serie)	Titel	Uitzenddatum	Uitgebracht op dvd
1	66	Een bittere tegenvaller	10 oktober 1970	9 minuten in archief Beeld en Geluid[12]
2	67	Saartje in de lappenmand	7 november 1970
3	68	Die brave juffrouw Cornelia	5 december 1970	5 minuten in archief Beeld en Geluid[13]
4	69	Wat een dag, wat een dag	2 januari 1971
5	70	Denk nog eens aan Nicolien	30 januari 1971	8 minuten in archief Beeld en Geluid[14]
6	71	Wie het laatst lacht...	27 februari 1971	4 minuten in archief Beeld en Geluid[3]
7	72	Zo'n fatsoenlijk mannetje	27 maart 1971	2 minuten in archief Beeld en Geluid
8	73	Twee lieve oude dametjes (Feestelijke uitzending i.v.m. twaalfeneenhalfjarig jubileum)	24 april 1971	Volledig in archief Beeld en Geluid

Seizoen 11 (1971-1972) - Zwerven met Swiebertje

Afl. (seizoen)	Afl. (serie)	Titel	Uitzenddatum	Uitgebracht op dvd
1	74	Een zwerver keert terug	9 oktober 1971
2	75	Brom voelt nattigheid	6 november 1971	2 minuten in archief Beeld en Geluid[15]
3	76	Sinterswieb kapoentje	4 december 1971
4	77	Voetstappen in de sneeuw	1 januari 1972
5	78	Hokus pokus... Foetsjie	29 januari 1972
6	79	Swiebertje krijgt een punthoofd	26 februari 1972
7	80	Ruzie met Saar	25 maart 1972
8	81	Huisje, meisje, hondje	22 april 1972

Seizoen 12 (1972-1973) - Zwerven met Swiebertje

Afl. (seizoen)	Afl. (serie)	Titel	Uitzenddatum	Uitgebracht op dvd
1	82	De nieuwe burgemeester	7 oktober 1972	4 minuten in archief Beeld en Geluid[16]
2	83	Brom ziet spoken	4 november 1972	7 minuten in archief Beeld en Geluid[17]
3	84	Brom op het matje	2 december 1972	3 minuten in archief Beeld en Geluid[18]
4	85	Recht moet zegevieren	30 december 1972	2 minuten in archief Beeld en Geluid[19]
5	86	Pas op, Filifalderatus	27 januari 1973	dvd 9
6	87	Het zit snor met Brom	24 februari 1973	dvd 9
7	88	Steek je handen uit de mouwen, Swieberman	24 maart 1973	dvd 10
8	89	Het is een lamme(tjes) geschiedenis	21 april 1973	dvd 10

Seizoen 13 (1973-1974) - Zwerven met Swiebertje

Afl. (seizoen)	Afl. (serie)	Titel	Uitzenddatum	Uitgebracht op dvd
1	90	Een dagje om nóóit te vergeten	20 oktober 1973	dvd 6
2	91	Alles draait om geld	3 november 1973	dvd 6
3	92	Een spekje naar Brom's bekje	1 december 1973	dvd 7
4	93	Leve de rompslomp	29 december 1973	dvd 7
5	94	Dat doet je de das om	26 januari 1974	dvd 8
6	95	Sjerrelok Hommeles op speurderspad[20]	23 februari 1974	dvd 8
7	96	Een goede oude bekende	23 maart 1974	dvd 8
8	97	Goed dat er nog kaboutertjes bestaan	20 april 1974	dvd 1
9	98	Swiebertje laat zich niet kisten	18 mei 1974	dvd 1

Seizoen 14 (1974-1975) - Zwerven met Swiebertje

Afl. (seizoen)	Afl. (serie)	Titel	Uitzenddatum	Uitgebracht op dvd
1	99	Een veelbewogen regendag	21 september 1974	dvd 2
2	100	Saar, daar ga je	11 oktober 1974	dvd 2
3	101	Slaap lekker Jacobus	8 november 1974	dvd 3
4	102	Pas op Swiebertje	6 december 1974	dvd 3
5	103	Veel drukte om niks	3 januari 1975	dvd 4
6	104	De plu van Saar	31 januari 1975	dvd 4
7	105	Baron Swabbertje	28 februari 1975	dvd 5
8	106	Saartje helpen	1 april 1975	Volledig in archief Beeld en Geluid[3]
9	107	Vaarwel Swiebertje[21]	25 april 1975	dvd 5

Opnamelocaties

Galerij

• 
  Het stadhuis van Naarden op Marktstraat 22 dat gebruikt werd als stadhuis in de serie
• 
  Het landhuis Schaep en Burgh in 's-Graveland, dat gebruikt werd als het kasteel van de baron en van barones van Troetelaer tot Stoethaspel
• 
  Molen de Vrijheid in Beesd dat te zien was in de aflevering, Het is een lamme(tjes) geschiedenis
• 
  Het stadhuis van Oudewater dat later als het stadhuis werd gebruikt in de serie

Trivia

• Voor het stadhuis dat in de serie te zien is (zowel op de maquette waarmee een aantal afleveringen begon als voor locatie-opnamen) stond het stadhuis van Naarden model.
• Veel locatie-opnamen werden in Oudewater gemaakt en in 2003 werd aldaar een Swiebertje-borstbeeld onthuld.^[22]
• Rond 1964 verscheen er een single met een hoorspel van Swiebertje, getiteld Swiebertje als detective. Dit was een actie van BMW om reclame te maken voor de BMW LS. In dit hoorspel wordt Swiebertje ervan verdacht de BMW van de burgemeester te hebben gestolen. Swiebertje is echter onschuldig; hij vindt de auto terug en ontmaskert de werkelijke dader. Als dank mag hij samen met de burgemeester een hele dag in diens BMW rondtoeren.
• Na het beëindigen van de serie in 1975 bleef Lou Geels nog optreden als Bromsnor in kinderprogramma’s, waaronder het door hemzelf geschreven toneelstuk Bromsnor slaat een flater, omdat Swiebertje naar het buitenland was vertrokken met een andere zwerver als tegenspeler, Slobbertje. gespeeld door onder andere Ger Asma en Adrie Dijkhuizen.^[23][24]
• In 1992 trad Joop Doderer als Swiebertje op tijdens het TROS Kompas TV Ster Gala, waar hij de prijs voor beste kindertelevisieprogramma uitreikte. Er ontstonden plannen voor een vervolg op Swiebertje. Het idee was om Swiebertje twintig jaar na zijn vertrek naar Canada terug te laten keren naar Nederland. Hij zou dan een volledig veranderd land aantreffen. In eerste instantie zou het gaan om een tv-film. De eventuele terugkeer kwam er niet, door een verschil van inzicht over de toon van de serie.^[25][26]
• In 1992 verscheen Joop Doderer als Swiebertje in een reclame voor Eurocard.^[27][28]
• De parodistische groep Hakkûhbar behaalde in 1996 een nummer 1-hit met Gabbertje, dat de melodie van de begintune uit Swiebertje gebruikte.

Populariteit

• In 2001 werd het programma verkozen tot beste televisieprogramma van de afgelopen 50 jaar.
• In 2011 werd het programma genomineerd bij de drie beste televisieprogramma's van de afgelopen 60 jaar, samen met Man bijt hond en Sonja op.... Uiteindelijk won Man bijt hond.