Analfabetyzm w Portugalii
brak umiejętności czytania i pisania / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Analfabetyzm w Portugalii – aż do początku XX wieku większość społeczeństwa portugalskiego nie posiadała umiejętności pisania i czytania. Po roku 1920 stopniowo wzrastał odsetek osób posiadających tę umiejętność, ale pomimo tego aż do końca XX wieku analfabetyzm utrzymywał się na poziomie niespotykanym w innych krajach europejskich.
W Portugalii aż do XX wieku analfabetyzm obejmował przytłaczającą większość ludności. W latach 1533-1567 nie więcej niż 9% urzędników wiedziało, jak się podpisywać, ale między 1572 a 1581 rokiem 15-20% urzędników[1]. W XVII wieku około 20% radnych było w stanie się podpisać[2].
Dekret z 6 listopada 1772 roku nakazywał zorganizowanie oficjalnego szkolnictwa podstawowego w Portugalii i był to jeden z pierwszych takich dekretów na świecie. Jednak historycy twierdzą, że dekret ten nie miał w istocie na celu wprowadzenia powszechnej edukacji. Twórcy konstytucji uchwalonej w 1822 roku głosili potrzebę zaprowadzenia powszechnego nauczania. Artykuł 145, paragraf 30 Konstytucji gwarantował bezpłatne nauczanie. Pomimo tego proces alfabetyzacji w Portugalii był wyjątkowo powolny[3].
W 1890 roku 76% portugalskiej populacji w wieku powyżej 7 lat nie umiało czytać ani pisać[3]. Z kolei w 1900 roku analfabetyzm wynosił 78,6%[4]. W 1920 roku, w czasach I Republiki, wskaźnik analfabetyzmu wynosił 71%. Po roku 1920 odsetek ten powoli wzrastał. Sytuacja ta kontrastowała z innymi krajami europejskimi, w których umiejętność czytania i pisania rozwijała się stopniowo między XVIII a początkiem XX wieku. Stopień rozwoju szkolnictwa w Portugalii w 1910 roku był mniej więcej taki, jak w Hiszpanii w latach 1850–1860[4].
W okresie Nowego Państwa, a zwłaszcza w okresie między 1926 a 1974 rokiem, analfabetyzm wciąż utrzymywał się na wysokim poziomie, co było zgodne z ówczesną strategią „zaprogramowanego obskurantyzmu”. Szkoła w tym okresie historycznym służyła za narzędzie indoktrynacji dzieci i szerzenia propagandy. Jednak po II wojnie światowej, pod presją organizacji międzynarodowych, takich jak UNESCO i Bank Światowy, rząd został przymuszony do stopniowego zwiększania dostępu do szkół i inwestowania w edukację społeczeństwa, co miało być sposobem na modernizację kraju[5].
W 1950 roku poziom analfabetyzmu wynosił 44% i był to najwyższy wskaźnik w Europie[6]. W sąsiedniej Hiszpanii odsetek ten wynosił wtedy 17,3%[7]. Dane uzyskane ze spisu powszechnego z 1991 roku podają odsetek analfabetyzmu na poziomie 12,7%, podczas gdy w sąsiedniej Hiszpanii bariera 14% została przekroczona w latach 50.[8]
Biorąc pod uwagę dane ze spisu ludności z 2011 roku, 5,2% populacji Portugalii nie potrafiło czytać ani pisać. Jednak Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju z 2005 roku ujawnił, że problem jest bardziej złożony niż dotąd myślano. 48% Portugalczyków albo nie rozumiało, tego co czyta, albo miało trudności ze zrozumieniem części informacji[9] . W roku 2021 odsetek analfabetów wynosił 3,1%[10].
Według danych z roku 2012 najwyższy odsetek analfabetów był na północy kraju[4].
Rok | Liczba ludności | Liczba analfabetów | Procent analfabetów |
---|---|---|---|
1900 | 3 595 591 | 2 626 989 | 73,1 |
1910 | 3 914 631 | 2 706 509 | 69,1 |
1920 | 4 065 080 | 2 655 998 | 65,3 |
1930 | 4 647 781 | 2 812 238 | 60,5 |
1940 | 5 070 417 | 2 653 644 | 52,3 |
1950 | 5 951 520 | 2 622 128 | 44,1 |