Atanazy Brzeski
mnich i święty prawosławny / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Atanazy Brzeski?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Atanazy Brzeski (Atanazy Filipowicz lub Filippowicz, biał. Апанас Філіповіч, Афанасій Філіповіч; (ur. ok. 1597, zm. 5 września 1648 w Arkadii[1]) – mnich prawosławny, przełożony monasteru św. Symeona Słupnika w Brześciu, święty męczennik prawosławny.
święty mnich męczennik (prepodobnomuczenik) | |||
Data urodzenia |
ok. 1597 | ||
---|---|---|---|
Data i miejsce śmierci |
5 września 1648 | ||
Patron | |||
Szczególne miejsca kultu | |||
|
Po ukończeniu szkoły prowadzonej przez bractwo prawosławne w Wilnie pracował jako prywatny nauczyciel na dworach szlacheckich, m.in. był wychowawcą Jana Faustyna Łuby na dworze kanclerza litewskiego Lwa Sapiehy. W 1627 został postrzyżony na mnicha w monasterze Świętego Ducha w Wilnie, natomiast w 1632 przyjął święcenia kapłańskie. Przez kolejne trzy lata kierował jako przełożony monasterem Dubojskim pod Pińskiem, do momentu, gdy został on zamknięty na polecenie Albrychta Stanisława Radziwiłła. Udał się wówczas do monasteru Wprowadzenia Matki Bożej do Świątyni w Kupiatyczach, gdzie działał na rzecz wzmocnienia kultu Kupiatyckiej Ikony Matki Bożej. W 1637 wyjechał do Moskwy, by prosić cara Michała o wsparcie finansowe dla monasteru oraz o pomoc dla prawosławnych w Rzeczypospolitej.
W 1643 udał się do Warszawy, by odebrać od króla Władysława IV przywilej zezwalający na budowę nowych prawosławnych obiektów sakralnych w Brześciu oraz potwierdzający prawa brzeskiego bractwa prawosławnego. Dokument ten nie został potwierdzony przez kanclerza Albrychta Stanisława Radziwiłła. Wówczas Atanazy wystąpił z oficjalną skargą w sejmie, domagając się likwidacji unii i wspierania „prawdziwej wiary greckiej”. Został aresztowany, po czym zmuszony do wyjazdu do Kijowa. Chociaż metropolita kijowski Piotr nakazał mu powstrzymanie się od publicznych ataków na Kościół unicki, w dalszym ciągu potępiał unię w głoszonych kazaniach. W 1645 został ponownie aresztowany. Z więzienia wystosował pismo do króla Władysława IV, wzywając go do likwidacji unii. Władca uznał go za nieszkodliwego i nakazał jego zwolnienie, polecając jednak metropolicie kijowskiemu nadzorowanie go. Po śmierci metropolity Piotra w 1647 duchowny wrócił do Brześcia. Tam rok później został aresztowany. Zarzucono mu dalsze atakowanie unii i spiskowanie z Kozakami przeciwko Rzeczypospolitej. We wrześniu 1648 został bez sądu rozstrzelany.
Kult Atanazego jako męczennika pojawił się krótko po jego śmierci. Formalna kanonizacja nastąpiła najpóźniej w XIX w. Szczególnym ośrodkiem kultu duchownego pozostawał Brześć, jego relikwie w latach 1894–1915 znajdowały się także w monasterze w Leśnej. Po rewolucji październikowej kult ten osłabł. Jego ożywienie nastąpiło na niepodległej Białorusi oraz po 1996 w Polskim Autokefalicznym Kościele Prawosławnym. Na Białorusi głównym ośrodkiem kultu Atanazego jest Brześć, natomiast w Polsce – cerkiew Świętych Cyryla i Metodego w Białej Podlaskiej.