Bazylika katedralna Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Sandomierzu
budynek katedry w Polsce, zabytek Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bazylika katedralna Narodzenia NMP w Sandomierzu – kościół gotycki wzniesiony ok. 1350-1370, rozbudowany w poł. XV w. Barokowa fasada świątyni pochodzi z 1670 roku. W latach 1708–1776 nastąpiła barokizacja wnętrza. Pod koniec XIX w. katedrę odnowiono według wytycznych ks. Józefa Karsznickiego (m.in. okładzina elewacji z cegły). Katedra od 1818 roku, bazylika mniejsza od 1960 roku.
 A.720/1-3 z dnia 10.01.1966, 28.02.1977 i 21.05.1999[1](zespół katedralny) | |||||||||||
| bazylika mniejsza, katedra | |||||||||||
 Widok od strony zachodniej | |||||||||||
| Państwo | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||
| Adres |
Katedralna 2 | ||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||
| Kościół | |||||||||||
| Parafia |
katedralna Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Sandomierzu | ||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
Położenie na mapie Sandomierza  | |||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |||||||||||
Położenie na mapie powiatu sandomierskiego  | |||||||||||
 50°40′36″N 21°44′57″E | |||||||||||
| Strona internetowa | |||||||||||
- 1148 – najstarszy znany zapis dotyczący świątyni ufundowanej prawdopodobnie przez Bolesława Krzywoustego około roku 1120 – pochodzący z bulli papieża Eugeniusza III.
- 1191 – Kazimierz Sprawiedliwy nadał kościołowi prawa kolegiaty. Pierwszym prepozytem kolegiaty został Wincenty Kadłubek, kustoszem natomiast Czesław Odrowąż.
- XIII wiek – budowa prostokątnego chóru[2]
- 1303 – kolegiata została ograbiona. Inspiracja przypisywana jest biskupowi Janowi Muskacie.
- 1350 około – początek budowy świątyni w stylu gotyckim z fundacji króla Kazimierza Wielkiego
- 1370 około – ukończenie budowy halowego korpusu
- 1382 – biskup krakowski Jan z Radliczyc konsekrował świątynię
- 1375 – biskup Florian Mokrski ufundował ołtarz św. Jadwigi.
- 1478 – 26 lipca chrzest królewny polskiej Barbary Jagiellonki w obecności króla Kazimierza IV Jagiellończyka i królowej Elżbiety Rakuszanki
Wyposażenie wnętrza jest późnobarokowe i rokokowe (ołtarz główny późnobarokowy z czarnego inkrustowanego marmuru, ołtarze boczne rokokowe rzeźbił M. Polejowski). Polichromie w prezbiterium i na ścianach są w stylu bizantyjsko-ruskim z 1. poł. XV w., odkrywane stopniowo i odnawiane w latach 1887–1934, na sklepieniu przez Juliusza Makarewicza 1933[3], w nawach Jana Bukowskiego 1935–1939[4]. Ściany naw bocznych obudowane są boazerią z obrazami z lat 1708–1737 z cyklu „Martyrologium Romanum”, malowanymi przez Karola de Prevot. Wśród nich „Mord rytualny” czy przedstawianie rzezi ludności Sandomierza przez Tatarów. W katedrze znajdują się liczne nagrobki.
Wnętrze, widok ogólny
Wnętrze, prezbiterium
Wnętrze, sklepienie krzyżowo-żebrowe
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Prospekt pochodzi z poprzednich organów, które zostały zbudowanew 1697 przez Andrzeja Nitrowskiego z Gdańska. Obecny instrument wybudowała firma Adolf Homan i Stanisław Jezierski. W późniejszych latach ks. dr Jan Chwałek zmienił dyspozycję[5].
| Manuał I | Manuał II | Manuał III | Pedał |
|---|---|---|---|
| 1. Pryncypał 16' | 1. Pryncypał 8' | 1. Amabilis 16' | 1. Contrabas 32' |
| 2. Pryncypał 8' | 2. Burdon 8' | 2. Flet major 8' | 2. Subbas 16' |
| 3. Gemshorn 8' | 3. Klarnet 8' (labialny) | 3. Violino 8' | 3. Violonbas 16' |
| 4. Holflet 8' | 4. Pryncypał 4' | 4. Undamaris 8' | 4. Pryncypał 16' |
| 5. Octava 4' | 5. Rurflet 4' | 5. Pryncypał 4' | 5. Puzon 16' |
| 6. Concerflet 4' | 6. Octava 2' | 6. Flet 4' | 6. Tuba 8' |
| 7. Octava 2' | 7. Sesquialtera 2x | 7. Blokflet 2' | 7. Octavbas 8' |
| 8. Quinta 2 2/3' | 8. Quinta 1 1/3' | 8. Mixtura 3x | 8. Oktava 4' |
| 9. Mixtura 4x | 9. Siflet 1' | 9. Obój 8' | 9. Fletbas 8' |
| 10. Acuta 3x | 10. Scharf 3x | 10. Nazard 2 2/3' | |
| 11. Żele 9x (cymbel polski) | 11. Regał 8' | ||
| 12. Trompet 8' | |||
| 13. Tremoloflet 4' |
Wnętrze, organy
Wnętrze, ambona
Widok ogólny
.jpg)
.jpg)
- Marcin z Urzędowa (zm. 22 czerwca 1573)
22 listopada 2017 r. decyzją prezydenta RP Andrzeja Dudy na wniosek Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Piotra Glińskiego, po uzyskaniu opinii Rady Ochrony Zabytków, wpisano sandomierski historyczny zespół architektoniczno-krajobrazowy na listę pomników historii, przyznawany zabytkom nieruchomym o szczególnej wartości historycznej, naukowej i artystycznej, utrwalonym w powszechnej świadomości i mającym duże znaczenie dla dziedzictwa kulturalnego Polski[6]. Obszar tego pomnika obejmuje zabytki sandomierskiej starówki, w tym między innymi bazylikę katedralną, sandomierskie kościoły pw. Nawrócenia świętego Pawła, pw. św. Jakuba, pw. św. Michała, pw. św. Józefa, pw. Ducha Świętego, Dom Długosza, średniowieczny układ urbanistyczny miasta, Brama Opatowska, ratusz, Collegium Gostomianum, Wąwóz Królowej Jadwigi i Wąwóz Piszczele[7][8].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
