Bloudkova velikanka

Bloudkova velikanka – kompleks dwóch skoczni narciarskich, zlokalizowany nieopodal wsi Rateče (gmina Kranjska Gora) w dolinie Planica w Alpach Julijskich w Słowenii, wybudowany w 2012 r. w miejscu starej Bloudkovej velikanki z 1934 r. W skład kompleksu wchodzą: skocznia duża (K125) i normalna Srednja skakalnica (K95), stanowiące część Nordijskiego centera Planica. Obok usytuowana jest Letalnica.

Bloudkova velikanka

Punkt konstrukcyjny K125
Państwo	Słowenia
Miejscowość	Rateče (Planica)
Data otwarcia	14 października 2012
Rozmiar skoczni (HS)	138 m
Igelit	jest
Rekord	142,0 m
(2014-03-23)	Peter Prevc
Najdłuższy skok	147,0 m
(2023-03-04)	Jarl Magnus Riiber
Kluby	SD Planica
Położenie na mapie gminy Kranjska Gora Bloudkova velikanka
Położenie na mapie Słowenii Bloudkova velikanka
46°28′35″N 13°43′16″E

Srednja skakalnica

Punkt konstrukcyjny K95
Państwo	Słowenia
Miejscowość	Rateče (Planica)
Data otwarcia	14 października 2012
Rozmiar skoczni (HS)	102 m
Igelit	jest
Rekord	105,0 m
(2023-02-25)	Piotr Żyła
Najdłuższy skok	105,0 m
(2023-02-25)	Piotr Żyła
Kluby	SD Planica

Bloudkova velikanka (1934)

Punkt konstrukcyjny K130
Państwo	Słowenia
Miejscowość	Rateče (Planica)
Data otwarcia	4 lutego 1934
Rozmiar skoczni (HS)	140 m
Igelit	brak
Rekord	147,5 m
(1998-03-22)	Noriaki Kasai
Kluby	SD Planica

Stanko Bloudek

Ivan Rožman

Na starej Bloudkovej velikance ustanowiono 10 oficjalnych rekordów świata, a 5 z upadkiem lub dotkięciem zeskoku. Pierwszy w historii oficjalny skok na ponad sto metrów oddano tutaj w 1936 r., kiedy Sepp Bradl wylądował na 101,5 metra^[1][2].

Historia

Początki

Inicjatorem budowy obiektów sportowych w Planicy był Joso Gorec z Lublany, ówczesny sekretarz generalny Jugosłowiańskiego Związku Narciarskiego i członek klubu narciarskiego Ilirija Lublana. Zapragnął on, by Słowenia stała się rozpoznawalna na arenie międzynarodowej, dlatego wpadł na pomysł budowy największej skoczni narciarskiej świata w tym miejscu. Co prawda od 1930 r. w połowie drogi między Ratečami, a terenem współczesnego ośrodka (Nordijski center Planica) istniała skocznia narciarska, jednak była niewielkich rozmiarów (K25)^[3]. 20 grudnia 1931 z inicjatywy Goreca otwarto – nowoczesny jak na tamte czasy – Dom Ilirija (obecnie Dom Planica) z kortem tenisowym i basenem pływackim, które wedle jego wizji miały stać się zaczątkiem dużego ośrodka narciarstwa klasycznego. W 1932 r. zatrudnił on swojego przyjaciela Stanko Bloudka do sporządzenia planów nowej skoczni K80, ponieważ FIS nie dopuszczał wówczas większych obiektów. Po wspólnym ustaleniu dokładnej lokalizacji i wykonaniu pomiarów geodezyjnych rozpoczęto budowę, jednak dość szybko zabrakło na nią pieniędzy. Wówczas do Goreca zgłosił się Ivan Rožman, budowniczy i alpinista z Lublany, który zaproponował budowę skoczni K90 przez swoją firmę wykonawczą. Po sporządzeniu dokumentacji przez Rožmana, Gorec przystał na tę propozycję zwłaszcza że plan nowego partnera obejmował również sfinansowanie całości inwestycji. Według nowego projektu obiekt miał stanąć w miejscu budowy rozpoczętej przez Bloudka. Na początku pojawiły się co prawda problemy z własnością gruntów, bowiem rolnicy z Ratečów nie chcieli sprzedawać swojej ojcowizny, jednak po interwencji proboszcza miejscowej parafii, zmienili zdanie. Budowę obiektu zrealizowano w zaledwie dwa miesiące, od października do grudnia 1933 r., a według ówczesnych kryteriów spełniała ona wszystkie warunki dla skoczni mamuciej. Dlatego nadano jej nazwę Velikanka, dość niespodziewanie dodając człon Bloudkova. 4 lutego 1934 uroczyście otwarto ją mistrzostwami Królestwa Jugosławii^[4].

Spór o nazwę skoczni

Kwestia nazwy skoczni doprowadziła do wielkiego sporu pomiędzy Rožmanem, a Gorecem i Bloudkiem. Rožman twierdził, że obiekt powinien nosić jego imię, zarzucając Gorecowi faworyzowanie Bloudka, z którym przyjaźnili się od lat i działali w tym samym klubie – SK Ilirija. Choć Gorec oczywiście wiedział kto jest prawdziwym twórcą Velikanki, dawał ciche przyzwolenie na nazywanie skoczni przez media oraz kibiców od nazwiska Bloudka. Bloudek z kolei natychmiast wrócił do Planicy jako główny konstruktor odpowiedzialny za wszystkie rozbudowy skoczni aż do swojej śmierci^[5]. W 1935 r. obrażony Rožman wyjechał z Planicy, nigdy już do niej nie wracając.

Późniejsze lata

25 marca 1934 na Velikance odbył się pierwszy konkurs międzynarodowy, a Birger Ruud ustanowił wówczas nowy rekord świata w długości skoku, uzyskując 92 m^[6]. W trakcie zawodów w 1936 r. Bradlowi udało się ustać pierwszy skok ponad 100 m. W konkursie udziału nie brali Norwegowie, gdyż próbowali ustanowić rekord w swoim kraju. W czasie II wojny światowej wciąż bito tu rekordy. W 1941 r. Rudi Gering ustanowił tylko dwa rekordy świata (108 i 118 m), a nie pięć, tak często mylnie cytowanych. Heinz Palme dotknął ziemi na rekordowym dystansie 109 metrów. Ze słoweńskich źródeł wynika, że Hans Lahr (111 m) i Paul Krauß 112 m skoczyli po tym, jak Gering ustanowił swój drugi rekord świata^[7][8]. W 1954 r. stworzono pierwsze plany budowy nowej, większej skoczni narciarskiej i od 1969 r. do lotów używana była już Letalnica. Mimo tego aż do lat 90. w kompleksie regularnie organizowane były zawody^[9]. Ostatni międzynarodowe konkursy rozegrane na obiekcie K-120 to zakończenie Pucharu Świata w sezonie 1997/98 w dniach 21 i 22 marca 1998 oraz zawody Pucharu Kontynentalnego w sezonie 2000/01 dnia 18 lutego 2001. Skocznia była użytkowana do 16 grudnia 2001, później popadła w ruinę. Z powodu problemów finansowych była nieczynna przez ponad 10 lat. Dłużej działała skocznia normalna (Srednja velikanka), na której zawody Pucharu Kontynentalnego organizowano aż do sezonu 2006/07. Rozegrano tam też Mistrzostwa Świata Juniorów w Narciarstwie Klasycznym 2007^[9].

Przebudowa 2011–2012

W lutym 2011 r. podjęto decyzję o budowie Nordijskiego centera Planica, tj. o przebudowie istniejących obiektów i budowie nowych^[10]. W październiku 2012 r. ukończono przebudowę Bloudkovej velikanki i Srednjej skakalnicy, po której rozmiary skoczni zostały zmienione do rozmiarów HS-139 i HS-104. 13 października 2012 pierwszy skok na nowym obiekcie oddał Primož Peterka, a następnego dnia podczas otwarcia obiektu rozegrano mistrzostwa Słowenii w skokach narciarskich, których zwycięzcą został Jurij Tepeš^[11]. W sezonie 2013/2014 po 16 latach przerwy na skoczni odbyły się konkursy Pucharu Świata^[9]. W związku z nowymi przepisami Międzynarodowej Federacji Narciarskiej w sezonie 2017/18 został zmieniony rozmiar skoczni normalnej z odległości 104 na 102 metry oraz rozmiar skoczni dużej ze 139 na 138 metrów^[12][13].

Parametry techniczne

Skocznia duża

• Punkt konstrukcyjny: 125 m
• Wielkość skoczni (HS): 138 m
• Długość rozbiegu: 98,4 m
• Nachylenie rozbiegu: 35°
• Długość progu: 6,7 m
• Nachylenie progu: 11°
• Wysokość progu: 3,1 m
• Nachylenie zeskoku: 33,55°

Skocznia normalna

• Punkt konstrukcyjny: 95 m
• Wielkość skoczni (HS): 102 m
• Długość rozbiegu: 88,5 m
• Nachylenie rozbiegu: 34°
• Długość progu: 6,4 m
• Nachylenie progu: 10,5°
• Wysokość progu: 2,4 m
• Nachylenie zeskoku: 35,17°

Lista triumfatorów zawodów w Planicy

Data	Skocznia	Zawody	1. miejsce	2. miejsce	3. miejsce
4 lutego 1934	K-90	Otwarcie	Franc Palme	Bogo Šramel	Gregor Klančnik
25 marca 1934	K-90	Międzynarodowy	Birger Ruud	Sigmund Ruud	Gregor Höll
17 marca 1935	K-106	Międzynarodowy	Stanisław Marusarz	Antonín Bartoň	Marcel Reymond
15 marca 1936	K-106	Międzynarodowy	Sepp Bradl	Gregor Höll	Rudolf Rieger
16 marca 1938	K-106	Studiowanie	Sepp Bradl	Hans Wiedemann	Walter Delle Karth
10 marca 1940	K-120	Studiowanie	Sepp Bradl	Gustl Berauer	Paul Häckel
2 marca 1941	K-120	Studiowanie	Rudi Gering	Paul Krauß	Hans Lahr
24 marca 1947	K-120	Studiowanie	Rudi Finžgar	Charles Blum	Fritz Tschannen
17 marca 1948	K-120	MTLN	Fritz Tschannen	Jean Zurbriggen	Charles Blum
14–17 marca 1950	K-120	MTLN	Janez Polda	Rudi Finžgar	Sverre Stenersen
19 marca 1950	K-120	Wystawa	Rudi Finžgar	Slattsveen	Janez Polda
13–14 marca 1954	K-120	MTLN	Ossi Laaksonen	Jack Alfredsen	Hemmo Silvennoinen
9–10 marca 1957	K-120	MTLN	Helmut Recknagel	Eino Kirjonen	Pekka Tirkkonen
26–27 marca 1960	K-120	MTLN	Helmut Recknagel	Arne Larsen	Raimo Vitikainen
22–24 marca 1963	K-120	K.O.P. MTLN	Dieter Bokeloh	Dietmar Klemm	Veit Kührt
25–27 marca 1966	K-120	MTLN	Jiří Raška	Michaił Wierietiennikow	Dieter Neuendorf
24 marca 1968	K-120	Pomnik Polda 3	Jiří Raška	Josef Matouš	Willi Schuster
25 marca 1973	K-120	Pomnik Polda 6	Walter Steiner	Heinz Wosipiwo	Josef Matouš
12 kwietnia 1975	K-120	Kongsberg Cup	Toni Innauer	Rudolf Wanner	Janez Loštrek
13 kwietnia 1975	K-120	Pomnik Polda 7	Willi Pürstl	Bogdan Norčič	Rudolf Wanner
20 marca 1976	K-120	Kongsberg Cup	Hans Wallner	Bogdan Norčič	Peter Leitner
21 marca 1976	K-120	Pomnik Polda 8	zawody odwołane z powodu złych warunkow pogodowych
19 marca 1978	K-120	Pomnik Polda 9	Reinhold Bachler	Bogdan Norčič	Marko Mlakar
22 marca 1980	K-120	Puchar Świata	Hubert Neuper	Armin Kogler	Hans Millonig
22 marca 1981	K-120	Puchar Świata	Dag Holmen Jensen	Armin Kogler	Alfred Groyer
28 marca 1982	K-120	Puchar Świata	Ole Bremseth	Hubert Neuper	Massimo Rigoni
27 marca 1983	K-120	Puchar Świata	Primož Ulaga	Horst Bulau	Richard Schallert
25 marca 1984	K-120	Puchar Świata	Pavel Ploc	Vegard Opaas	Piotr Fijas
23 marca 1986	K-120	Puchar Świata	Ernst Vettori	Andreas Felder	Matti Nykänen
27 marca 1988	K-120	Puchar Świata	Primož Ulaga	Rajko Lotrič	Didier Mollard
26 marca 1989	K-120	Puchar Świata	Jens Weißflog	Kent Johanssen	Andreas Felder
24 marca 1990	K-120	Puchar Świata	Roberto Cecon	Ari-Pekka Nikkola	Jens Weißflog
25 marca 1990	K-120	Puchar Świata	Ari-Pekka Nikkola	Dieter Thoma	Primož Ulaga
28 marca 1992	K-120	Puchar Świata drużynowy	Austria Andreas Felder Martin Höllwarth Werner Rathmayr Heinz Kuttin	Niemcy Christof Duffner Andreas Scherer Ralf Gebstedt Jens Weißflog	Finlandia Ari-Pekka Nikkola Toni Nieminen Raimo Ylipulli Risto Laakonen
29 marca 1992	K-120	Puchar Świata	Andreas Felder	Heinz Kuttin	Toni Nieminen
27 marca 1993	K-120	Puchar Świata drużynowy	Japonia Masahiko Harada Noriaki Kasai Takanobu Okabe Naoki Yasuzaki	Norwegia Roar Ljøkelsøy Bjørn Myrbakken Helge Brendryen Espen Bredesen	Słowenia Robert Meglič Matjaž Zupan Urban Franc Samo Gostiša
28 marca 1993	K-120	Puchar Świata	Espen Bredesen	Andreas Felder	Christof Duffner
12 grudnia 1993	K-120	Puchar Świata	Jens Weißflog	Andreas Goldberger	Espen Bredesen
9 grudnia 1995	K-120	Puchar Świata drużynowy	Finlandia Jani Soininen Mika Laitinen Ari-Pekka Nikkola Janne Ahonen	Japonia Jin’ya Nishikata Kenji Suda Hiroya Saito Masahiko Harada	Norwegia Espen Bredesen Eirik Halvorsen Roar Ljøkelsøy Lasse Ottesen
10 grudnia 1995	K-120	Puchar Świata	Mika Laitinen	Roar Ljøkelsøy	Janne Ahonen
24 marca 1996	K-120	Wystawa	Primož Peterka	Andreas Goldberger	Samo Gostiša
21 marca 1998	K-120	Puchar Świata	Kazuyoshi Funaki	Primož Peterka	Hiroya Saito
22 marca 1998	K-120	Puchar Świata	Noriaki Kasai	Hiroya Saito	Martin Höllwarth
21 marca 2014	HS 139	Puchar Świata	Severin Freund	Anders Bardal	Peter Prevc
22 marca 2014	HS 139	Puchar Świata drużynowy	Austria Stefan Kraft Andreas Kofler Thomas Diethart Gregor Schlierenzauer	Polska Maciej Kot Piotr Żyła Klemens Murańka Kamil Stoch	Norwegia Andreas Stjernen Tom Hilde Anders Fannemel Anders Bardal
23 marca 2014	HS 139	Puchar Świata	Peter Prevc	Severin Freund	Anders Bardal
25 lutego 2023	HS 102	Mistrzostwa Świata	Piotr Żyła	Andreas Wellinger	Karl Geiger
3 marca 2023	HS 138	Mistrzostwa Świata	Timi Zajc	Ryōyū Kobayashi	Dawid Kubacki

MTLN – Międzynarodowy Tydzień Lotów Narciarskich

Rekordziści skoczni

Skocznia duża K120 (przed przebudową)

W 1941 r. na Bloudkovej velikance ustanowiono tylko dwa rekordy świata, a nie pięć, jak wskazują niektóre źródła^[7][8] W sumie na tej skoczni pobito dziesięć rekordów świata w długości skoku.

Data Zawodnik Odległość 4 lutego 1934   Jahr 55,0 m 4 lutego 1934   Rado Istenič 55,0 m 4 lutego 1934   Tone Dečman 56,0 m 4 lutego 1934   Edo Bevc 55,0 m 4 lutego 1934   Franc Palme 55,0 m 4 lutego 1934   Jahr 62,0 m 4 lutego 1934   Tone Dečman 62,5 m 23 marca 1934   Per Jonson 78,0 m 23 marca 1934   Birger Ruud 78,0 m 23 marca 1934   Sigmund Ruud 81,0 m 23 marca 1934   Sigmund Ruud 82,0 m 23 marca 1934   Gregor Höll 83,0 m 23 marca 1934   Radmond Sørensen 90,0 m 24 marca 1934   Sigmund Ruud 85,5 m 25 marca 1934   Birger Ruud 86,5 m 25 marca 1934   Gregor Höll 89.0 m 25 marca 1934   Sigmund Ruud 95.0 m 25 marca 1934   Birger Ruud 92,0 m 14 marca 1935   Reidar Andersen 93,0 m 15 marca 1935   Stanisław Marusarz 95,0 m 15 marca 1935   Reidar Andersen 98,0 m 15 marca 1935   Reidar Andersen 99,0 m 15 marca 1936   Josef Bradl 101,5 m

Data Zawodnik Odległość 15 marca 1938   Josef Bradl 107,0 m 2 marca 1941   Rudi Gehring 108,0 m 2 marca 1941   Heinz Palme 109.0 m 2 marca 1941   Rudi Gehring 118,0 m 14 marca 1948   Janez Polda 120.0 m 14 marca 1948   Charles Blum 121.0 m 15 marca 1948   Fritz Tschannen 120,0 m 8 marca 1957   Helmut Recknagel 120,0 m 9 marca 1957   Helmut Recknagel 124,0 m 25 marca 1960   Helmut Recknagel 124,5 m 27 marca 1960   Helmut Recknagel 127,0 m 25 marca 1966   Jiří Raška 129,0 m 27 marca 1966   Jiří Raška 130,0 m 21 marca 1976   Lennart Elimä 132,0 m 22 marca 1981   Armin Kogler 134,0 m 26 marca 1993   Noriaki Kasai 140,0 m 27 marca 1993   Noriaki Kasai 140,0 m 27 marca 1993   Noriaki Kasai 140,0 m 24 marca 1996   Primož Peterka 140.0 m 24 marca 1996   Primož Peterka 142.0 m 24 marca 1996   Primož Peterka 142.0 m 22 marca 1998   Noriaki Kasai 147,5 m

     Rekord świata z upadkiem lub dotknięciem zeskoku.

     Rekord skoczni z upadkiem lub dotknięciem zeskoku.

Skocznia normalna K95 (po przebudowie)

W tabeli podano rekordy oficjalne.

L.p	Dzień	Rok	Zawodnik	Odległość	Zawody	Uwagi
1.	24 lutego	2023	Simon Ammann	99,5 m	kwalifikacje do MŚ 2023
2.	24 lutego	2023	Kamil Stoch	99,5 m	kwalifikacje do MŚ 2023	wyrównanie rekordu
3.	24 lutego	2023	Ryōyū Kobayashi	101,0 m	kwalifikacje do MŚ 2023
4.	25 lutego	2023	Andreas Wellinger	101,0 m	1. seria konkursu MŚ 2023	wyrównanie rekordu
5.	25 lutego	2023	Stefan Kraft	102,5 m	1. seria konkursu MŚ 2023
6.	25 lutego	2023	Jewhen Marusiak	103,0 m	2. seria konkursu MŚ 2023
7.	25 lutego	2023	Piotr Żyła	105,0 m	2. seria konkursu MŚ 2023

Skocznia duża K125 (po przebudowie)

W tabeli podano rekordy oficjalne.

Lp.	Dzień	Rok	Zawodnik	Odległość	Zawody	Uwagi
1.	20 marca	2014	Severin Freund	129,0 m	Kwalifikacje do konkursu indywidualnego PŚ 2013/14
2.	21 marca	2014	Andreas Stjernen	130,5 m	1. seria konkursu indywidualnego PŚ 2013/14
3.	21 marca	2014	Andreas Kofler	134,0 m	1. seria konkursu indywidualnego PŚ 2013/14
4.	21 marca	2014	Anders Bardal	136,5 m	1. seria konkursu indywidualnego PŚ 2013/14
5.	21 marca	2014	Severin Freund	137,5 m	1. seria konkursu indywidualnego PŚ 2013/14
6.	21 marca	2014	Severin Freund	137,5 m	2. seria konkursu indywidualnego PŚ 2013/14	wyrównanie rekordu
7.	22 marca	2014	Tom Hilde	138,5 m	1. seria konkursu drużynowego PŚ 2013/14
8.	22 marca	2014	Piotr Żyła	141,0 m	1. seria konkursu drużynowego PŚ 2013/14
9.	23 marca	2014	Severin Freund	141,0 m	2. seria konkursu finałowego PŚ 2013/14	wyrównanie rekordu
10.	23 marca	2014	Peter Prevc	142,0 m	2. seria konkursu finałowego PŚ 2013/14

Galeria

• 
  Stary kompleks skoczni, 25 marca 2011
• 
  Nowo otwarty kompleks skoczni, mistrzostwa Słowenii w skokach narciarskich, 14 października 2012
• 
  Peter Prevc podczas oddawania skoku, 20 marca 2014
• 
  Bloudkova velikanka podczas finału Pucharu Świata w skokach narciarskich 2013/2014
• 
  Stanko Bloudek pracuje przy budowie skoczni
• 
  Tydzień Lotów Narciarskich, 1960
• 
  Tydzień Lotów Narciarskich, 1960
• 
  Tydzień Lotów Narciarskich, 1960
• 
  Tydzień Lotów Narciarskich, 1960
• 
  Tydzień Lotów Narciarskich, 1963
• 
  Bracia Birger i Sigmund Ruud, 1935

Przypisy

1. Svetozar Guček, 90-letnik. Gore in ljudje, 1 januar 2010. (słoweń.).
2. Luftseilas på ski (strona 4). Nordland Avis, 1 april 1952. (norw.).
3. Rateče K25. skisprungschanzen.com. [dostęp 2021-11-21]. (pol.).
4. Adam Kwieciński: Wyniki konkursu. wyniki-skoki.hostingasp.pl. [dostęp 2021-12-31]. (pol.).
5. Neznana znana Planica (Ustęp 5). smucisca.net, 13 marca 2010. (słoweń.).
6. Adam Kwieciński: Wyniki konkursu. wyniki-skoki.hostingasp.pl. [dostęp 2021-12-31]. (pol.).
7. Znamki 101 za nas in 108 za Nemce & Serija senzacij (strona 1, kolumna 4). Jutro, 3 marca 1941. (słoweń.).
8. Neverjetne daljave (strona 4, kolumna 4). Slovenski dom, 3 marca 1941. (słoweń.).
9. Velikanka, Planica. skisprungschanzen.com. [dostęp 2012-10-15].
10. Anna Bińkowska: Skoki Narciarskie: Powstanie „Planica Nordic Centrum”. skijumping.pl, 2011-02-16. [dostęp 2012-10-15].
11. Konstancja Suchanek: Skoki Narciarskie: Jurij Tepes ponownie mistrzem Słowenii. skijumping.pl, 2012-10-14. [dostęp 2012-10-15].
12. Adam Bucholz: Planica i Vikersund z HS240. FIS ujednolica przepisy o rozmiarach obiektów. skijumping.pl, 2017-11-16. [dostęp 2017-11-21].
13. Homologated Jumping Hills. fis-ski.com, 2017-11-19. [dostęp 2017-11-21]. (ang.).

Bibliografia

• Velikanka, Planica. skisprungschanzen.com. [dostęp 2015-01-11].