![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Narojki%252C_Cerkiew_prawos%25C5%2582._Kosmy_i_Damiana.jpg/640px-Narojki%252C_Cerkiew_prawos%25C5%2582._Kosmy_i_Damiana.jpg&w=640&q=50)
Cerkiew Świętych Kosmy i Damiana w Narojkach
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Cerkiew Świętych Kosmy i Damiana – prawosławna cerkiew w Narojkach. Należy do parafii pod tym samym wezwaniem, podlegającej dekanatowi Siemiatycze diecezji warszawsko-bielskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.
![]() | |||||||||||||||||
cerkiew parafialna | |||||||||||||||||
![]() Widok ogólny | |||||||||||||||||
Państwo | |||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||||||||||||||
Miejscowość | |||||||||||||||||
Wyznanie | |||||||||||||||||
Kościół | |||||||||||||||||
Diecezja | |||||||||||||||||
Wezwanie | |||||||||||||||||
Wspomnienie liturgiczne |
1/14 listopada | ||||||||||||||||
Przedmioty szczególnego kultu | |||||||||||||||||
Cudowne ikony |
Galacka Ikona Matki Bożej (kopia) | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
![]() | |||||||||||||||||
|
Najstarsza wzmianka o cerkwi w Narojkach pochodzi z 1629. Pochodzący z tego roku inwentarz jej wyposażenia nie rozstrzyga, czy budowla była w faktycznym posiadaniu duchowieństwa prawosławnego, czy unickiego, bardziej prawdopodobna jest jednak pierwsza możliwość. Cerkiew w Narojkach stała się de facto świątynią unicką w połowie XVII w., podobnie jak większość innych prawosławnych obiektów sakralnych w regionie. Najstarsza cerkiew w Narojkach istniała do 1738, gdy na jej miejscu wzniesiono nową. Obydwie były świątyniami drewnianymi. W 1789 świątynię częściowo wyremontowano i powiększono. Od I połowy XVIII w. parafia w Narojkach była ośrodkiem kultu Galackiej Ikony Matki Bożej.
Podobnie jak wszystkie cerkwie unickie na Podlasiu, obiekt posiadał wyraźnie zlatynizowane wyposażenie. Większość jego łacińskich elementów wyposażenia została usunięta ze świątyni w latach 1835–1838, podczas akcji delatynizacji unickich świątyń i obrzędów przygotowującej konwersję całej unickiej diecezji litewskiej na prawosławie. Z powodu niechęci właścicieli miejscowych dóbr, Pieńkowskich, do współfinansowania zakupów typowo prawosławnego wyposażenia świątyni, jak również oddziaływania pijarskiego klasztoru w Drohiczynie na miejscowych unitów, delatynizację cerkwi w Narojkach przeprowadzono ze szczególnymi trudnościami. Ostatecznie jednak w 1837 proboszcz miejscowej parafii zgodził się przejść na prawosławie, a formalnie uczynił to (w imieniu całej placówki duszpasterskiej) na synodzie połockim w lutym 1839. Jeszcze w tym samym roku cerkiew w Narojkach, jako wyjątkowo uboga i pozbawiona wsparcia finansowego miejscowych właścicieli, została zamknięta.
Budowa murowanej cerkwi prawosławnej w Narojkach miała miejsce w latach 1865–1866, większość funduszy na ten cel przekazało państwo rosyjskie. Od tego momentu budowla sakralna jest nieprzerwanie czynna, z jedynym wyjątkiem w latach 1915–1918 (bieżeństwo).
Świątynia znajduje się w centrum wsi, przy drodze na Sady, na działce otoczonej murowanym, współczesnym ogrodzeniem z bramą z krzyżami prawosławnymi. W granicach terenu cerkiewnego znajdują się pojedyncze drzewa i kilka nagrobków.
Obiekt, razem z cerkiewnym cmentarzem, jest wpisany do rejestru zabytków pod numerem A-29[2].