Deception Island
wyspa wulkaniczna w Antarktyce / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Deception Island?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Deception Island[1] (hiszp. Isla Deceptión[1] (tłum. „Wyspa Zwodnicza”[uwaga 1]) – wyspa wulkaniczna w archipelagu Szetlandów Południowych na Oceanie Południowym w Antarktyce.
Deception Island, zdjęcie satelitarne (2023) | |||
Terytorium | |||
---|---|---|---|
Akwen | |||
Archipelag | |||
Powierzchnia |
98,5 km² km² | ||
Najwyższy punkt |
Mount Pond m n.p.m. | ||
62°58′37″S 60°39′00″W | |||
|
Wyspa leży na południe od Wyspy Livingstona i na północny wschód od Półwyspu Antarktycznego. Ma kształt przerwanego pierścienia – jest kalderą czynnego wulkanu wypełnioną wodą. Wąskie wejście na południowym wschodzie – Neptunes Bellows – prowadzi do jej wnętrza, które tworzy naturalny port – Port Foster. Brzegi Port Foster usiane są maarami, a największym z nich jest Whalers Bay przy wejściu do kaldery. Ostatnia erupcja wulkanu miała miejsce w 1970 roku. Na wyspie znajduje się jedyna w Antarktyce laguna geotermalna – Kroner Lake. W 2002 roku Port Foster oraz Kroner Lake wraz z innymi obszarami wyspy zostały desygnowane jako szczególnie chronione obszary Antarktyki (ang. Antarctic Specially Protected Area, ASPA) – ASPA 145: Port Foster, Deception Island, South Shetland Islands i ASPA 140: Parts of Deception Island, South Shetland Islands.
Ponad 57% powierzchni wyspy zajmuje pokrywa lodowa. Panuje tu klimat polarny, średnia roczna temperatura powietrza wynosi –3 °C. Szata roślinna wyspy jest uboga, lecz unikalna – odnotowano tu występowanie niespotykanych nigdzie indziej w Antarktyce 18 gatunków mchów i porostów, z czego dwa to endemity. Na wyspie występuje największe w Antarktyce stanowisko kolobanta antarktycznego. Na przylądku Baily Head na wschodzie wyspy żyje jedna z największych kolonii pingwinów maskowych na świecie, a obszar ten jest ostoją ptaków IBA. Ostoją ptaków IBA jest również obszar Vapour Col w południowo-zachodniej części wyspy, zamieszkany przez duże kolonie ptaków morskich, przede wszystkim pingwina maskowego.
Wyspa została po raz pierwszy dostrzeżona w styczniu 1820 roku przez Williama Smitha (1775–1847) i Edwarda Bransfielda (ok. 1785–1852), lecz za jej odkrywcę – przynajmniej jej naturalnego portu w kalderze – uznaje się Nathaniela Palmera (1799–1877). Całe Południowe Szetlandy szybko stały się celem wypraw amerykańskich i brytyjskich łowców fok. Polowania nie podlegały żadnej regulacji i w ciągu paru lat wybito prawie wszystkie foki, co zmusiło łowców do wycofania się z regionu. Na początku XX w. Whalers Bay była prężnym ośrodkiem wielorybnictwa. W latach 1912–1931 funkcjonowała tu stacja wielorybnicza, która została opuszczona po załamaniu się cen tranu na rynku światowym. Do dziś zachowały się pozostałości stacji, m.in. zabudowania, elementy sprzętu i maszyn, największy w Antarktyce cmentarz. W 1995 roku Whalers Bay z pozostałościami stacji został wpisany na listę historycznych miejsc i pomników w Antarktyce (ang. Historic Sites and Monuments in Antarctica)) jako HSM 71: Whalers Bay, Deception Island, South Shetland Islands.
W latach 40. i 50. XX wieku wyspa była obiektem roszczeń terytorialnych Wielkiej Brytanii, Chile i Argentyny, które założyły tu swoje bazy – Wielka Brytania w 1944 roku (Bazę B), Argentyna w 1948 roku (Decepción) i Chile w 1955 roku (Pedro Aguirre Cerda). Stacja chilijska została zniszczona podczas erupcji wulkanu w 1969 roku, a jej pozostałości zostały wpisane na listę historycznych miejsc i pomników w Antarktyce (ang. Historic Sites and Monuments in Antarctica) jako HSM 76: Ruins of „Pedro Aguirre Cerda” Station. Współcześnie na wyspie funkcjonują dwie sezonowe stacje badawcze – argentyńska Decepción i hiszpańska Gabriel de Castilla.
W 2005 roku Deception Island została desygnowana jako szczególnie zarządzany obszar Antarktyki (ang. Antarctic Specially Managed Area, ASMA) – ASMA 4: Deception Island. Wyspa jest jednym z najczęściej odwiedzanych miejsc w Antarktyce.