Florencja

Florencja
Firenze
	gmina
	; Kolaż zdjęć Florencji; Dawid, Katedra Santa Maria del Fiore, Ponte Vecchio, Galeria Uffizi, Kościół Santa Croce, Piazza della Signoria, Palazzo Vecchio, Palazzo Pitti, widok ogólny katedry
Herb	Flaga
Państwo	Włochy
Region	Toskania
Prowincja	Florencja
Kod ISTAT	048017
Powierzchnia	102 km²
Populacja (2022); • liczba ludności	; 362 742
• gęstość	3556,3 os./km²
Numer kierunkowy	055
Kod pocztowy	50100
	Położenie na mapie Toskanii Florencja
	Położenie na mapie Włoch Florencja
	43°47′N 11°15′E
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Florencja (wł. Firenze, MAF: [f i ˈ r ɛ n ʦ e]) – miasto w środkowych Włoszech, nad Arno, u stóp Apeninów^[1], stolica Toskanii i prowincji Florencja, stolica Włoch w latach 1865–1871. W 2022 roku liczyła 362 tys. mieszkańców.

Szybkie fakty Państwo, Region ...

Zamknij

Założone przez Etrusków jako Faesulae^[2], zburzone przez Sullę w 82 p.n.e. Następnie odbudowane przez Juliusza Cezara w 59 p.n.e. jako kolonia dla byłych żołnierzy i nazwane Florentia. Zabudowa tego okresu została założona na planie obozu wojskowego. Z tego okresu pochodzi zachowany szachownicowy układ ulic. Początkowo, w czasach Cesarstwa rzymskiego, Florencja była ośrodkiem handlu i rzemiosła. W 405 obroniła się przed najazdem Ostrogotów, w 539 uzależniona od Bizancjum, a od 541 od Gotów. W 570 została podbita przez Longobardów, którzy z kolei utracili miasto na rzecz Franków.

W XI wieku odzyskała znaczenie jako ośrodek handlu, przede wszystkim z uwagi na swoje położenie – na drodze z Francji do Rzymu. W 1078 rozpoczęto budowę nowych fortyfikacji.

Republika Florencka

Od 1115 miasto uzyskało status niezależnego miasta, od 1167^[2] weszło w skład Ligi Lombardzkiej, a w 1183 Florencja ogłosiła się komuną miejską. Mimo trwających w tym okresie zatargów pomiędzy stronnictwami gwelfów i gibelinów, licznych sporów i wojen, był to trwający wiele stuleci czas rozkwitu i rozwoju miasta. Oprócz handlu w XII wieku rozwinęło się sukiennictwo, a później także jedwabnictwo. W XIII wieku powstały pierwsze domy bankowe. W 1252 rozpoczęto bicie złotych monet – florenów, które szybko stały się główną monetą Europy. W mieście działali Brunetto Latini, Dante Alighieri, Giotto di Bondone i Arnolfo di Cambio. Jednocześnie narastał konflikt pomiędzy bogatymi kupcami i rzemieślnikami, reprezentowanymi przez cechy, a pozbawioną praw ubogą ludnością.

Na przełomie XIII i XIV wieku było to jedno z największych miast Europy z ponad 100 tysiącami mieszkańców^[3]. Zaraza z 1348^[2], która spowodowała dalsze zubożenie społeczeństwa, doprowadziła do wybuchu powstania w 1378, które zmieniło formę sprawowania władzy. Od 1434 miastem począł rządzić ród Medyceuszów, który doprowadził miasto do największej potęgi gospodarczej i kulturalnej (druga połowa XV w.). Pod rządami Wawrzyńca Wspaniałego (Il Magnifico) miasto wzbogaciło się o znaczną liczbę wielkich dzieł sztuki oraz liczne budowle. Po obaleniu Savonaroli w 1498 faktyczną władzę w Republice Florenckiej jako dożywotni gonfalonier przejął Piero Soderini, a jego bliskim współpracownikiem był Niccolò Machiavelli. W 1512, po obaleniu republiki, do władzy powrócili Medyceusze – od 1569 roku jako wielcy książęta Toskanii. Ich rządy trwały do 1737 roku.

Wielkie Księstwo Toskanii

Był to okres największego rozkwitu miasta zarówno pod względem gospodarczym, jak i kulturalnym. W tym czasie tworzyli w nim Leonardo da Vinci i Michał Anioł (Michelangelo). Pod koniec XVI wieku powstała tam także grupa kompozytorów, poetów i teoretyków muzyki, zwana Cameratą florencką. Z jej działalnością łączy się też powstanie pierwszej w historii światowej muzyki opery – Dafne Jacopa Periego, wystawionej w pałacu Jacopa Corsiego w karnawale 1598.

Po wygaśnięciu dynastii Medyceuszy w 1737 roku Toskania wraz z Florencją została podporządkowana bocznej linii austriackich Habsburgów, a stery władzy przejęła rodzina Lorena^[4] (wł. Asburgo-Lorena). W latach 1801–1808 Florencja była stolicą Królestwa Etrurii, następnie ponownie znalazła się pod rządami dynastii habsbursko-lotaryńskiej.

Zjednoczone Włochy

Od 1860 włączona do Królestwa Sardynii, przejściowo była stolicą Zjednoczonych Włoch w latach 1865–1870.

Podczas II wojny światowej Florencję w marcu 1944 objął strajk generalny ogłoszony przez włoski ruch oporu. W lipcu 1944 miasto doznało poważnych zniszczeń od bombardowań i ostrzału artyleryjskiego w trakcie walk toczonych po obu stronach Arno przez oddziały nowozelandzkie 8 Armii brytyjskiej i lokalne grupy ruchu oporu z wojskami niemieckimi i oddziałami włoskich faszystów.

4 listopada 1966 Florencję nawiedziła wielka powódź wskutek wylania Arno, co spowodowało podtopienie i zniszczenie wielu cennych zabytków. M.in. zalany został most Ponte Vecchio; woda uniosła część biżuterii ze sklepów na moście, którą mieszkańcy próbowali potem wyłowić^[5].

w kościele Santa Croce
- w kaplicy Salvatich znajduje się nagrobek córki Izabeli Czartoryskiej – Zofii z Czartoryskich Zamoyskiej, zmarłej w 1837 roku. Pomnik wykonał Lorenzo Bartolini. Obok znajduje się nagrobek Zofii z Kickich Cieszkowskiej w formie brązowych „drzwi śmierci”, wykonany w latach 1870–1872 przez mieszkającego we Florencji poetę i rzeźbiarza Teofila Lenartowicza. Jego dziełem jest również znajdująca się w tym kościele płaskorzeźba – epitafium Włocha Stanislao Becchiego, powstańca styczniowego, przedstawiająca moment jego egzekucji przez Rosjan (1882).
- w kaplicy Castellanich znajduje się grobowiec polskiego malarza Michała Bogoria-Skotnickiego (1775-1808), wykonany przez Stefano Ricci, oraz również arystokraty, polityka (posła na Sejm Czteroletni) i kompozytora Michała Kleofasa Ogińskiego (1765-1833).
- w drugim krużganku znajduje się tablica nagrobna Aleksandry Moszczeńskiej, zmarłej w wieku 22 lat w 1838 roku, która była ukochaną Juliusza Słowackiego.
w kościele San Marco przy Piazza San Marco pochowany jest Stanisław Poniatowski (1755-1833), książę, bratanek króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Nagrobek, wykonany w 1857 roku przez I. Villa posiada herb i płaskorzeźbę, przedstawiającą uwolnienie od pańszczyzny i symbol Polski. W posadzce kaplicy jest płyta nagrobna córki księcia, Konstancji, zamężnej za Danielem Zappi, zmarłej w 1851 roku. W klasztorze cystersów koło Florencji znajduje się tablica ku czci księcia Stanisława Poniatowskiego.
w kościele Santo Spirito są groby księcia Ferdynanda Walker Radziwiłła, zmarłego w 1824 roku i Teresy z Piotrowskich Zawadzkiej, zmarłej w 1834 roku.
w kościele Santa Trinità, są dwa polskie groby: Teresy Barbary Krasickiej, wdowy po Józefie Rzeczyckim, zmarłej w 1804 roku, oraz Seweryna Grodzickiego, zmarłego w 1853 roku.
w kościele San Lorenzo znajdują się relikwie św. Kazimierza (zm. 1484), królewicza polskiego (syn króla Kazimierza Jagiellończyka),
„Villa Favard” od 1829 roku własność księcia Stanisława Poniatowskiego, który nabył tę willę przy południowej rogatce Florencji – Rovezzano. Aktualnie jedna z siedzib Conservatorio di Musica L. Cherubini – florenckiej państwowej uczelni muzycznej
kamienica przy via Pistoiese, na której przetrwał herb rodowy Poniatowskich – Ciołek.
dom przy Via Camerata 37, w której mieszkał Teofil Lenartowicz
dom przy via Montebello 59 z tablicą ku czci Lenartowicza.
dom przy Via della Scala 65 (dawniej 4307) i Via dei Banchi 7 gdzie mieszkał Juliusz Słowacki.
budynki przy via Ponte alle Mosse, należących kiedyś do Poniatowskich z ich herbem na fasadzie.

We Florencji działa klub piłkarski ACF Fiorentina, który gra w rozgrywkach Serie A.

Gospodarz finału Ligi Światowej siatkarzy w 2014 roku.

Stacje kolejowe

Firenze Belfiore
Firenze Campo Marte
Firenze Cascine
Firenze Castello
Firenze Pratignone
Firenze Rifredi
Firenze Rovezzano
Firenze San Marco Vecchio
Firenze Santa Maria Novella – główny dworzec
Firenze Statuto
Firenze Le Cure
Firenze Le Piaggie
Firenze Salviati
Firenze Zambra

[1]
Maciej Malinowski: Bieszczad albo Bieszczadów. obcyjezykpolski.pl. [dostęp 2019-03-25].
[2]
Praca zbiorowa: Encyklopedia PWN – historia świata. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, s. 772. ISBN 978-83-01-15086-0.
[3]
Scott G. Bruce, Ecologies and Economies in Medieval and Early Modern Europe, Lejda 2010.
[4]
Famiglia Dei Lorena Firenze, www.firenze-online.com [dostęp 2016-12-17].
[5]
Ł.Ł. Ropczyński Ł.Ł., Florencja [online], Kierunek Włochy, 23 lutego 2018.

Jan Władysław Woś, “Florenza bella tutto il vulgo canta”. Testimonianze di viaggiatori polacchi, Trento, Editrice Università degli Studi di Trento, 2006.

Szybkie fakty

Zamknij

Florencja przed 1900 – historyczny plan miasta ze zbiorów Wielkopolskiej Biblioteki Cyfrowej
Florence Travel Guide (ang. • niem. • fr. • wł. • hiszp.)
Florence Photos. florence-photos.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-03-08)]. (ang.).
Oficjalna strona internetowa prowincji (wł.)
Wirtualna podróż po zabytkach Florencji (ang. • wł.)
Photo Gallery of Florence
Zdjęcia z Florencji na obiezyswiat.org. obiezyswiat.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-02-23)].

[1] [1]
Maciej Malinowski: Bieszczad albo Bieszczadów. obcyjezykpolski.pl. [dostęp 2019-03-25].

[hs-2] [2]
Praca zbiorowa: Encyklopedia PWN – historia świata. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, s. 772. ISBN 978-83-01-15086-0.

[3] [3]
Scott G. Bruce, Ecologies and Economies in Medieval and Early Modern Europe, Lejda 2010.

[4] [4]
Famiglia Dei Lorena Firenze, www.firenze-online.com [dostęp 2016-12-17].

[5] [5]
Ł.Ł. Ropczyński Ł.Ł., Florencja [online], Kierunek Włochy, 23 lutego 2018.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]