Loading AI tools
austriacki kompozytor Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Franz Peter Schubert (ur. 31 stycznia 1797 w Himmelpfortgrund, zm. 19 listopada 1828 w Wiedniu) – austriacki kompozytor, prekursor romantyzmu w muzyce.
Imię i nazwisko |
Franz Peter Schubert |
---|---|
Data i miejsce urodzenia |
31 stycznia 1797 |
Pochodzenie | |
Data i miejsce śmierci |
19 listopada 1828 |
Gatunki | |
Zawód | |
Schubert urodził się w Himmelpfortgrund – część 9. dzielnicy Wiednia (9. Wiener Gemeindebezirk Alsergrund) w wielodzietnej rodzinie. Jego ojciec był nauczycielem i dyrektorem szkoły[1]. To właśnie on rozpoczął edukację muzyczną syna. Mając sześć lat Schubert poszedł do szkoły w Lichtental pod Wiedniem. W wieku siedmiu lat został oddany pod opiekę Michaela Holzera, organisty z parafialnego kościoła, aby kontynuował naukę. W 1808 został stypendystą kapeli chłopięcej w Konwikcie Cesarsko-Królewskim w Wiedniu, gdzie śpiewał w sopranach przez pięć lat, aż do mutacji głosu. Studia kompozycji rozpoczął u Antonio Salieriego w 1812. Po odejściu z Konwiktu, pracował jako nauczyciel, na wyraźnie życzenie ojca, a także by uniknąć służby wojskowej. Praca ta nie sprawiała mu żadnej satysfakcji. Okres ten był najbardziej płodnym w życiu Schuberta. Twórczość J.W. Goethego była inspiracją wielu jego utworów.
W 1818 Schubert porzucił pracę w szkole, aby zająć się swoją pasją. Został bez źródeł dochodu i tylko dzięki oddanym przyjaciołom mógł komponować. Pracował codziennie przedpołudniami, od dziewiątej rano do pierwszej po południu. Do grona licznych przyjaciół Schuberta należeli pisarze Franz Grillparzer oraz Johann Mayrhofer , kompozytorzy Franz Lachner i Anselm Hüttenbrenner, śpiewak Johann Michael Vogl, który był wykonawcą jego pieśni, Joseph von Spaun , bracia Joseph i Leopold Kupelwieser , poeci Franz von Schober i Theodor Körner. W okresie tym dawał również prywatne lekcje muzyki córkom księcia Esterházyego. W zasadzie Schubert poza kilkoma wyjątkami nie opuszczał Wiednia. Do historii przeszły wieczorki muzyczne, tak zwane Schubertiady, które odbywały się w kawiarniach i u przyjaciół, a także w domach zamożnych kupców i urzędników państwowych[1]. Utwory Schuberta zostały wykonane po raz pierwszy publicznie w 1820. Dwa lata później skomponował Symfonię h-moll Niedokończoną, która została odnaleziona około 40 lat po śmierci kompozytora i wykonana po raz pierwszy w 1865 pod dyrekcją Johanna Herbecka w Filharmonii Wiedeńskiej, gdzie została przyjęta z wielkim aplauzem. Późnym latem 1822 roku, podczas wyjścia z Franzem von Schoberem zaraził się chorobą weneryczną od prostytuującej się osoby o nieustalonej płci (mógł to być młody mężczyzna)[2]. Leczenie rtęcią osłabiło jego organizm, miało wpływ na nawrót ataków depresji i mogło przyczynić się do jego wczesnej śmierci.
26 marca 1828 roku, 2 dni po 1. rocznicy śmierci Ludwiga van Beethovena, Schubert dał jedyny w swym życiu koncert swoich utworów, podczas którego sam grał na fortepianie z towarzyszeniem innych muzyków[3].
Niedoceniony przez elity, umarł w Wiedniu, najprawdopodobniej na tyfus brzuszny lub gruźlicę (choć stwierdzono też obecność trującej rtęci). Pochowany na Cmentarzu Centralnym w Wiedniu. Zostaje w pamięci na długie lata jako król kawiarnianych i domowych spotkań muzycznych. Dopiero pierwsze wydanie jego dzieł przez Breitkopfa i Härtla, sześćdziesiąt lat po śmierci przyniosły mu należny rozgłos i uznanie.
Wśród fortepianów, do których Schubert miał dostęp, były fortepian Benignus Seidner (obecnie wystawiany w Schubert Geburtshaus w Wiedniu) oraz fortepian Anton Walter & Sohn (Kunsthistorisches Museum w Wiedniu). Schubert znał również instrumenty wiedeńskiego budowniczego fortepianów Conrada Grafa[4].
Austriacki muzykolog dr Otto Erich Deutsch skatalogował dzieła Franza Schuberta (1951) i od jego nazwiska pochodzą oznaczenia D nadawane poszczególnym utworom kompozytora. Katalog obejmuje ponad 900 utworów.
Symfonie Franza Schuberta w kolejności chronologicznej[5]
Numer | Tonacja | Numer w katalogu Deutscha | Części utworu | Data kompozycji | Rok publikacji | Uwagi |
---|---|---|---|---|---|---|
– | Symfonia D-dur | 2b (997) | ? 1811 | – | ||
I | Symfonia D-dur | 82 | I Adagio – Allegro vivace, II Andante, III Menuetto e Trio: Allegro, IV Allegro vivace | Ukończona 28 października 1813 | 1884 | Wykonana na imieniny dyrektora konwiktu Innocenza Langa. |
II | Symfonia B-dur | 125 | I Largo – Allegro vivace, II Andante, III Menuetto e Trio: Allegro vivace, IV Presto vivace | 10 grudnia 1814 – 24 marca 1815 | 1884 | |
III | Symfonia D-dur | 200 | I Adagio maestoso – Allegro con brio, II Allegretto, III Menuetto e Trio: Vivace, IV Presto vivace | 24 maja 1815 – 19 lipca 1815 | 1884 | |
IV | Symfonia c-moll „Tragiczna” | 417 | I Adagio molto – Allegro vivace, II Andante, III Menuetto e Trio: Allegro vivace, IV Allegro | Ukończona 27 kwietnia 1816 | 1884 | |
V | Symfonia B-dur | 485 | I Allegro, II Andante con moto, III Menuet, IV Allegro vivace | wrzesień-3 października 1816 | 1885 | |
VI | Symfonia C-dur „Mała” | 589 | I Adagio – Allegro, II Andante, III Scherzo: Presto, IV Allegro moderato | październik 1817-luty 1818 | 1885 | |
– | Symfonia D-dur | 615 | I Adagio – Allegro moderato, II Allegretto | maj 1818 | Szkice fortepianowe dwóch części. Aranżacja Brian Newbould. | |
– | Symfonia D-dur | 708a | I Allegro vivace, II Andante con moto, III Scherzo e Trio: Allegro vivace, IV Presto | Po 1820 | – | Szkice. Aranżacja Brian Newbould. |
VII | Symfonia E-dur | 729 | I Adagio-Allegro, II Andante, III Scherzo e Trio, IV Allegro giusto | sierpień 1821 | 1934 | Część I ukończona, pozostałe części w szkicach. |
VIII (VII) | Symfonia h-moll „Niedokończona” | 759 | I Allegro moderato, II Andante con moto | październik 1822 | 1867 | Odnaleziona przez J.R von Herbecka w 1865 roku u Anselma Hüttenbrennera. Szkice cz. III. Rekonstrukcja cz.III i IV – Brian Newbould i Mario Venzago[6]. |
– | Symfonia „Gmunden-Gastein” lub „Gasteiner” Sinfonie | 849 | czerwiec 1825-wrzesień 1825 | Być może chodzi o Symfonię C-dur D 944 | ||
(X)[7] | Symfonia D-dur | 936a | I Allegro maestoso, II Andante, III Allegro moderato | ? połowa 1828 | 1978 | Aranżacja Brian Newbould. |
IX (VIII) | Symfonia C-dur „Wielka” | 944 | I Andante. Allegro ma non troppo, II Andante, III Scherzo: Allegro vivace, IV Finale: Allegro vivace | ? 1825-1828 | 1840 | Odkryta w 1838 roku przez R. Schumanna. Po raz pierwszy wykonana 22 marca 1839 roku pod dyr. F. Mendelssohna |
Schubert skomponował wiele utworów muzyki religijnej. Najbardziej cenione są jego wielkie formy wokalne, zwłaszcza msze. Schubert skomponował 8 mszy, w tym jedno Requiem (drugie zachowało się tylko we fragmentach) oraz kilka osobnych części mszy. Najbardziej wartościowe[8] są: Msza Nr 5 As-dur oraz Msza Nr 6 Es-dur. Warto nadmienić, że Schubert w sześciu mszach (Nr 1 – Nr 6) opuścił słowa[9]: Credo in unam sanctam catholicam et apostolicam ecclesiam[10].
Msze Franza Schuberta w kolejności chronologicznej[11]
Numer w katalogu Deutscha | Tytuł, Tonacja | Data kompozycji | Uwagi |
---|---|---|---|
24e | Msza? F-dur | ?1812 | Zachowane fragmenty. |
105 | Msza Nr 1 F-dur | 17 maja 1814 – 22 lipca 1814 | Alternatywne zakończenie stanowi Dona nobis pacem F-dur, D 185 (kwiecień 1815). Po olbrzymim sukcesie wykonania mszy ojciec Schuberta podarował mu pięciooktawowy fortepian[12]. |
167 | Msza Nr 2 G-dur | 2 marca 1815 – 7 marca 1815 | Czeski kapelmistrz Robert Führer wydał mszę w 1846 roku w Pradze jako własną kompozycję[13]. |
324 | Msza Nr 3 B-dur | rozpoczęta 11 listopada 1815 | |
452 | Msza Nr 4 C-dur | czerwiec 1816 – lipiec 1816 | Alternatywną częścią mszy jest Benedictus a-moll, D 961 (październik 1828) |
453 | Requiem c-moll | lipiec 1816 | Zachowane fragmenty. |
621 | Deutsches Requiem (Niemieckie Requiem) lub Deutsche Trauermesse (Niemiecka Msza za zmarłych) g-moll | sierpień 1818 | |
678 | Msza Nr 5 As-dur Missa solemnis | listopad 1819 – wrzesień 1822 | 2 wersje (I opubl. 1875, II opubl. 1887). |
872 | Deutsche Messe (Niemiecka msza) | lato 1827 | Msza do tekstu prof. Johanna Philippa Neumanna. Pisana na zamówienie, honorarium wyniosło 100 guldenów[9]. |
950 | Msza Nr 6 Es-dur | 1828 |
H-dur Op. 147, a-moll Op. 164, c-moll Op. Pośm., A-dur Op. Pośm., B-dur Op. Pośm.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.