Język perski
język z gałęzi irańskiej rodziny indoeuropejskiej / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Język perski?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Język perski, nowoperski (pers. فارسی fārsī) – język z grupy irańskiej języków indoeuropejskich, którym posługuje się ponad 50 mln mówiących, zamieszkujących głównie Iran (40 mln), Afganistan (7 mln), Tadżykistan (6 mln) i Irak (200 tys.). Służy jednocześnie jako lingua franca dla blisko 80 mln mieszkańców Bliskiego Wschodu[1][2][3][4] (po języku arabskim[5]).
Obszar |
Iran, Afganistan, Bahrajn, Tadżykistan i inne | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Liczba mówiących |
62 miliony | ||||||
Pismo/alfabet | |||||||
Klasyfikacja genetyczna | |||||||
| |||||||
Status oficjalny | |||||||
język urzędowy | Iran Afganistan (jako język dari) Tadżykistan (jako język tadżycki) | ||||||
Organ regulujący | Akademia Języka i Literatury Perskiej | ||||||
UNESCO | 1 bezpieczny↗ | ||||||
Kody języka | |||||||
ISO 639-1 | fa | ||||||
ISO 639-2 | per/fas | ||||||
ISO 639-3 | fas | ||||||
IETF | fa | ||||||
Glottolog | fars1254 | ||||||
Ethnologue | fas | ||||||
GOST 7.75–97 | пер 535 | ||||||
SIL | PRS | ||||||
Występowanie | |||||||
W Wikipedii | |||||||
| |||||||
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. |
Do najważniejszych odmian języka perskiego, klasyfikowanych także jako odrębne języki, zalicza się: gilani, mazandarani, luri, bahtiari (Iran), hazaragi i aimak (Afganistan) oraz gurani (Irak). Natomiast tadżycki, klasyfikowany jako odmiana perskiego lub odrębny język, jest językiem urzędowym Tadżykistanu.
Język perski jako język urzędowy Iranu funkcjonuje pod nazwą farsi („język perski”), a jako język urzędowy Afganistanu (obok języka paszto) – dari („język dworski”) lub kabuli („język kabulski”). Kwestią dyskusyjną dla wielu językoznawców pozostaje status dari – czy jest to dialekt perskiego, czy też osobny, bardzo bliski perskiemu, język.
Rozwój języka perskiego można podzielić na trzy epoki:
- staroperska (VI–IV w. p.n.e.) – zabytki języka staroperskiego zapisane pismem klinowym,
- średnioperska (III w. p.n.e. – VIII w. n.e.) – epoka języka pahlawi,
- nowoperska (od IX w. n.e.) – z językiem perskim zapisywanym alfabetem arabskim – zwłaszcza w kaligrafii nasta’liq i szekaste.
Nie można jednak przedstawić tego rozwoju w postaci prostej. Jest to raczej linia łamana, ponieważ ani średnioperski nie jest bezpośrednim kontynuantem staroperskiego, ani nowoperski nie kontynuuje w pełni średnioperskiego. Sytuacja ta jest wynikiem skomplikowanych zjawisk społeczno-kulturowo-politycznych.