Nitrogliceryna, C
3H
5(ONO
2)
3 – organiczny związek chemiczny z grupy azotanów, ester kwasu azotowego i glicerolu, stosowany jako bardzo wrażliwy na uderzenia i inne bodźce materiał wybuchowy oraz lek z grupy nitratów, rozszerzający naczynia krwionośne (głównie żylne) podawany w ostrych napadach choroby niedokrwiennej serca w celu przerwania bólu wieńcowego[7]. Wbrew nazwie potocznej nitrogliceryna jest estrem, a nie związkiem nitrowym (nie zawiera ugrupowań C−NO
2).
Szybkie fakty Nazewnictwo, Wzór sumaryczny ...
Nitrogliceryna
|
Nazewnictwo |
|
Nomenklatura systematyczna (IUPAC) |
triazotan propano-1,2,3-triolu |
Inne nazwy i oznaczenia |
triazotan 1,2,3-propanotriolu, nitroglicerol, triazotan glicerolu, triazotan gliceryny, daw. trójazotan(V) gliceryny |
|
Ogólne informacje |
Wzór sumaryczny |
C3H5N3O9 |
Inne wzory |
C 3H 5(NO 3) 3 |
Masa molowa |
227,09 g/mol |
Wygląd |
oleista, żółtawa, bezwonna ciecz[1] |
Identyfikacja |
Numer CAS |
55-63-0 |
PubChem |
4510 |
DrugBank |
DB00727 |
SMILES |
C(C(CO[N+](=O)[O-])O[N+](=O)[O-])O[N+](=O)[O-] |
|
InChI |
InChI=1S/C3H5N3O9/c7-4(8)13-1-3(15-6(11)12)2-14-5(9)10/h3H,1-2H2 |
InChIKey |
SNIOPGDIGTZGOP-UHFFFAOYSA-N |
|
Właściwości |
|
Gęstość |
1,5931 g/cm³ (20 °C)[2]; ciecz |
|
Rozpuszczalność w wodzie |
1,3 g/kg (25 °C)[3] 3,4 g/kg (80 °C)[3] |
w innych rozpuszczalnikach |
rozpuszczalny w etanolu i benzenie, dobrze w acetonie i chloroformie, mieszalny bez ograniczeń w eterze dietylowym[2] |
|
Temperatura topnienia |
12,8 °C[2] 13,5 °C (odmiana rombowa, stabilna)[1] 2,8 °C (odmiana trójskośna, niestabilna)[1] |
Temperatura wrzenia |
160 °C (20 hPa)[1] |
Temperatura rozkładu |
218 °C (wybuchowo)[1][2] |
logP |
2,20[1] |
Prężność pary |
0,0005 Pa (25 °C)[4] 0,005 hPa (30 °C)[1] 0,015 hPa (50 °C)[1] |
|
Niebezpieczeństwa |
Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów |
Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI[5] |
|
|
Zwroty H |
H200, H300, H310, H330, H373, H411 |
Zwroty P |
brak wiarygodnych danych |
|
Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI[5] nitrogliceryna flegmatyzowana (>40%) |
|
|
Zwroty H |
H201, H300, H310, H330, H373, H411 |
Zwroty P |
brak wiarygodnych danych |
|
NFPA 704 |
Na podstawie podanego źródła[6] nitrogliceryna nieflegmatyzowana |
|
|
|
Temperatura samozapłonu |
270 °C[1][4] |
Numer RTECS |
QX2100000 |
Dawka śmiertelna |
LD50 105 mg/kg (szczur, doustnie)[1] |
|
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) |
|
Klasyfikacja medyczna |
ATC |
C01DA02 |
Farmakokinetyka |
|
Działanie |
wazodylatacyjne |
|
|
Zamknij
Ze względu na dodatni bilans tlenowy, nitrogliceryna zaliczana jest do tzw. I grupy materiałów wybuchowych, a przybliżone równanie reakcji jej rozkładu można przedstawić jako[8]:
- 4C
3H
5(ONO
2)
3 → 6N
2↑ + 10H
2O↑ + 12CO
2↑ + O
2↑