Oslo
stolica Norwegii Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Oslo (wym. norw. [ˈuʂˈlu], [ˈusˈlu], 1624–1877 Christiania, 1877–1924 Kristiania) – stolica i największe miasto Norwegii, gmina na prawach okręgu oraz siedziba władz sąsiedniego okręgu Viken. Oslo jest położone na południowym wschodzie kraju, w środkowej części regionu Østlandet, u ujścia rzek Lysaker, Aker, Alna i Gjersjø oraz kilku mniejszych cieków do zatoki Oslofjorden. Miasto Oslo liczy w swoich granicach administracyjnych 709 037 mieszkańców (2023)[1], podczas gdy obszar zurbanizowany (tettsted) Oslo, obejmujący także tereny sąsiednich gmin, 942 084 mieszkańców (2014). Miasto zajmuje powierzchnię 454,12 km², a obszar zurbanizowany — 266,16 km²
 Pałac królewski, Stortinget, Opera | |||||
| |||||
| Dewiza: (łac.) Unanimiter et constanter (Zjednoczony i stały) | |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Region | |||||
| Okręg |
gmina na prawach okręgu | ||||
| Data założenia |
około 1048 | ||||
| Zarządzający | |||||
| Powierzchnia |
454,12 km² | ||||
| Wysokość |
1-629 m n.p.m. | ||||
| Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Nr kierunkowy |
(+47) 22 | ||||
| Kod pocztowy |
0001 – 0400 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
od DA do FZ | ||||
| Podział miasta |
15 dzielnic | ||||
Położenie na mapie Oslo  | |||||
Położenie na mapie Norwegii  | |||||
 59°54′46,79″N 10°44′16,79″E | |||||
| Strona internetowa | |||||
Oslo jest wzmiankowane w Heimskringli, według której zostało założone w 1048 przez Haralda III Surowego. Siedzibą królów norweskich stało się w 1299 roku. Silnie dotknięte najpierw przez wybuch epidemii czarnej śmierci w 1350, a następnie przez wielki pożar w 1352, miasto i cały kraj uległy stopniowej marginalizacji po wejściu w 1380 w unię personalną i późniejszej aneksji Norwegii przez Danię w 1536 roku. Po pożarze w 1624 miasto zostało lokowane ponownie pod nazwą Christiania przez Chrystiana IV. Przejściowo opanowane przez Szwedów w czasie III wojny północnej. W XIX wieku weszło w okres prosperity, stając się największym miastem Norwegii, a w 1905 roku potwierdzając swój stołeczny status w ramach niepodległego królestwa. W 2011 roku centrum miasta było jednym z celów ataku terrorystycznego, w którym zginęło osiem osób, a ponad dwieście zostało rannych.
Aglomeracja Oslo skupia ponad ¼ całej populacji Norwegii, a samo miasto jest najważniejszym ośrodkiem gospodarczym, naukowym, administracyjnym i kulturalnym kraju. Zostało sklasyfikowane jako metropolia globalna klasy beta. Stanowi ważny węzeł w komunikacji drogowej, kolejowej, morskiej i lotniczej.
W języku polskim nazwa miasta Oslo jest nieodmienna[2].
Za datę założenia Oslo zwykło się uznawać, na podstawie Sagi królewskiej Snorriego Sturlusona, rok 1048, zaś za założyciela – króla Haralda III Surowego (Haralda Hardråde). Jednak najnowsze odkrycia archeologiczne[jakie?] wykazały, że miasto zostało założone przed rokiem 1000, dlatego tę właśnie datę uznaje się za oficjalny rok założenia Oslo. Pierwotnie miasto leżało u ujścia rzeki Alna. Istnieją różne hipotezy co do znaczenia nazwy miasta – jedne z nich tłumaczą je jako „równinę u podnóża zbocza” lub „równinę bogów”. Patronem Oslo widniejącym w jego herbie, jest św. Hallvard, który – jak głosi legenda – poświęcił w 1043 swoje życie w obronie kobiety niesłusznie oskarżonej o kradzież.
Od XI wieku mieściło się w Oslo biskupstwo katolickie, zaś około 1300 roku Haakon V Długonogi (Håkon V Magnusson) wybudował na zachód od pierwotnej osady Oslo fortecę Akershus, którą wybrał na swoją siedzibę. W 1384 ludność Oslo została zdziesiątkowana przez dżumę. Osłabiona tym Norwegia zawarła wraz z Danią i Szwecją w 1397 roku unię kalmarską, w wyniku której Norwegia na ponad 400 lat stała się uzależniona od Danii. W czasie unii Oslo utraciło status stolicy i podupadło ekonomicznie. Na losy Oslo duży wpływ miała również Reformacja 1537, która doprowadziła do separacji od Kościoła katolickiego i powstania Narodowego Kościoła Protestanckiego.
W 1624 stara osada Oslo padła ofiarą ogromnego pożaru, jakoby wznieconego specjalnie przez cztery czarownice. Król Danii i Norwegii, Chrystian IV Oldenburg, postanowił odbudować miasto, lecz nie tam, gdzie do tej pory leżało, ale w pobliżu murów Twierdzy Akershus. W ten sposób powstało nowe renesansowe, zbudowane na planie kwadratu miasto, noszące zresztą również nowe imię – Christiania (w latach 1877–1925 nazwę tę zapisywano jako Kristiania).
W chwili rozwiązania unii z Danią (1814) miasto odzyskało status stolicy Norwegii. Pomimo zawarcia nowej unii, tym razem ze Szwecją, zachowało ten status. W czasach unii miasto przeżyło rozkwit – w XIX wieku powstało tu wiele siedzib nowych instytucji m.in. pałac królewski, uniwersytet, parlament Stortinget, Teatr Narodowy, bank norweski, giełda.
W 1905 roku unia ze Szwecją została rozwiązana, a Norwegia stała się w pełni niepodległym państwem. W 1925 roku przywrócono stolicy uświęcone tradycją miano Oslo.
Oslo organizowało w 1952 roku Zimowe Igrzyska Olimpijskie. W Oslo czterokrotnie odbyły się mistrzostwa świata w narciarstwie klasycznym (w roku 1930, 1966, 1982 oraz w 2011). W maju 2010 roku Oslo było gospodarzem Konkursu Piosenki Eurowizji 2010.
- Zamek i forteca Akershus (Akershus festning)
- Założony w końcu XIII wieku kompleks fortyfikacji obronnych, usytuowanych bezpośrednio nad Fiordem Oslo (Oslofjord). Twierdza jest dostępna dla zwiedzających przez cały rok (wstęp bezpłatny). Na terenie fortecy znajduje się zamek i kilka muzeów związanych z obronnością.
- Pałac królewski (Det kongelige slottet)
- Rezydencja królewska wybudowana w latach 1824–1848, obecnie siedziba króla Haralda V, dostępna dla zwiedzających jedynie przez kilka tygodni w okresie letnim (wstęp płatny, na zwiedzanie należy umawiać się z wyprzedzeniem). Atrakcją jest odbywająca się codziennie o godz. 13.30 honorowa zmiana warty straży królewskiej.
- Frammuseet – muzeum statku polarnego Fram
- W muzeum prezentowany jest statek polarny Fram wraz z oryginalnym wyposażeniem z przełomu XIX wiek i XX wieku. Wokół niego ekspozycje poświęcone wyprawom polarnym i podróżnikom – Fridtjofowi Nansenowi, Ottonowi Sverdrupowi oraz Roaldowi Amundsenowi. W drugim gmachu prezentowany jest statek polarny „Gjøa” – pierwszy statek, który przepłynął przez Przejście Północno-Zachodnie w latach 1903–1906.
- Skocznia narciarska Holmenkollbakken i Muzeum Narciarstwa (Skimuseet)
- Miejsce Igrzysk Olimpijskich 1952, jedna ze skoczni, na których odbywają się zawody Pucharu Świata w skokach narciarskich. W budynku skoczni znajduje się Muzeum Narciarstwa, w którym obejrzeć można eksponaty pokazujące rozwój sportów zimowych. Można także wjechać windą na wieżę skoczni.
- Muzeum Henryka Ibsena (Ibsen Museet)
- W mieszkaniu Ibsena, w którym mieszkał on od 1895 roku aż do swojej śmierci w roku 1906, urządzono ekspozycję związaną z pisarzem.
- Muzeum Kon-Tiki
- Położone na półwyspie Bygdøy muzeum prezentuje eksponaty związane z wyprawami Thora Heyerdahla – tratwę Kon-Tiki, papirusową łódź Ra II, eksponaty z Wyspy Wielkanocnej, Peru i Polinezji.
- Muzeum Muncha
- Muzeum posiadające największą na świecie kolekcję prac tego malarza, które zapisał on w testamencie miastu Oslo. W zbiorach znajduje się ok. 1100 obrazów olejnych, 3000 rysunków, 18 000 grafik. Muzeum nie posiada stałej ekspozycji, jedynie wystawy czasowe prezentujące Muncha w kontekście europejskim.
- Galeria Narodowa (Nasjonalgalleriet)
- Zawiera najbogatsze w Norwegii zbiory sztuki norweskiej, a także skandynawskiej i europejskiej, m.in. prace Edvarda Muncha, Johana Dahla, Christiana Krohga i wielu innych.
- Centrum Pokojowe Nobla (Nobels Fredssenter)
- Centrum poprzez tradycyjne i multimedialne ekspozycje prezentuje tematy związane z wojną, pokojem i rozwiązywaniem konfliktów oraz Pokojową Nagrodą Nobla.
- Norweskie Muzeum Ludowe / Skansen (Norsk Folkemuseum)
- Położone na półwyspie Bygdøy muzeum i skansen prezentują kulturę ludową Norwegii. W skansenie zobaczyć można 155 budynków z różnych regionów, m.in. słynny kościół drewniany Gol stavkirke. Otwarte przez cały rok, ale znacznie bardziej atrakcyjne latem, kiedy poprzez różne prezentacje zapoznać się można z codziennym życiem dawnej Norwegii.
- Ratusz (Oslo Rådhus)
- Oddana do użytku w 1950 siedziba władz miejskich Oslo. W auli ratusza odbywa się corocznie uroczystość wręczenia Pokojowej Nagrody Nobla. W sezonie letnim możliwe jest zwiedzanie jednej z wież ratusza.
- Stortinget
- Budynek parlamentu norweskiego wzniesiony w 1866. Latem dostępny dla zwiedzających codziennie, poza sezonem – w soboty (wstęp bezpłatny).
- Park Frogner
- Jedna z najpopularniejszych atrakcji Oslo, zwiedzana corocznie przez ok. milion turystów. Kompleks parkowy z rzeźbami Gustava Vigelanda – ponad 200 figur z brązu i granitu. Czynny przez cały rok (wstęp wolny).
- Muzeum Vigelanda (Vigeland-museet)
- W budynku muzeum, wzniesionym w latach 20. XX wieku, mieściło się pierwotnie atelier rzeźbiarza i jego mieszkanie. Obecnie obejrzeć tam można odlewy jego prac i mniejsze rzeźby.
- Muzeum Łodzi Wikingów (Vikingskipshuset)
- Położone na półwyspie Bygdøy muzeum prezentuje najlepiej na świecie zachowane łodzie wikingów, zbudowane ponad 1100 lat temu, a odnalezione w czasie prac archeologicznych. Dodatkowo zobaczyć można eksponaty znalezione w kurhanach.
- Biblioteka Miejska w Oslo (Deichman)
- Najstarsza i największa biblioteka publiczna w Norwegii.
- Huk i Paradisbukta
- Położone blisko centrum miasta tereny rekreacyjne oraz plaże na półwyspie Bygdøy.
- Wyspy położone na Oslofjordzie
- Nakholmen, Lindøya, Hovedøya, Bleikøya, Gressholmen i Rambergøya. Dociera do nich z centrum miasta tramwaj wodny.
Oslo jest miastem o szczególnym znaczeniu dla sportów zimowych.
- W dzielnicy Holmenkollen odbywa się wiele imprez pucharowych czy mistrzostwa w różnych dyscyplinach. Odbywały się też tutaj Zimowe Igrzyska Olimpijskie 1952.
- Najbardziej znanym klubem z miasta jest Vålerenga Oslo, posiadające sekcje:
- Vålerenga Oslo – hokejowa;
- Vålerenga Fotball – piłkarska;
- Lyn Fotball – klub piłkarski;
- Skeid Fotball – klub piłkarski;
- Ullevaal Stadion – stadion klubów Vålerenga, Lyn i Skeid;
- IK Tjalve – klub lekkoatletyczny;
- SK Vidar – klub lekkoatletyczny;
- Valle Hovin – hala sportowa.
| Rok | Liczba ludności |
|---|---|
| 1801 | 9 500 |
| 1825 | 15 400 |
| 1855 | 31 700 |
| 1875 | 76 900 |
| 1900 | 227 900 |
| 1925 | 255 700 |
| 1951 | 434 365 |
| 1960 | 471 511 |
| 1970 | 487 363 |
| 1980 | 454 872 |
| 1990 | 458 364 |
| 2000 | 507 467 |
| 2005 | 529 407 |
Oszacowano, że 26% z około 152 000 rdzennych mieszkańców Oslo to imigranci. W 2009 roku region Oslo liczył 1 400 000 mieszkańców, z czego 876 391 to mieszkańcy przyległej aglomeracji. Liczba mieszkańców obecnie wzrasta w rekordowym tempie ponad 2% rocznie, czyniąc go jednym z najszybciej rosnących miast w Europie.
.jpg)
Oslo dzieli się na 15 dzielnic:
- Alna
- Bjerke
- Frogner
- Gamle Oslo
- Grorud
- Grünerløkka
- Nordre Aker
- Nordstrand
- Østensjø
- Sagene
- Søndre Nordstrand
- St. Hanshaugen
- Stovner
- Ulllern
- Vestre Aker
- Wenche Foss – aktorka
- Anneke von der Lippe – aktorka
- Jo Nesbø – pisarz
- Frid Ingulstad – pisarka
- Lars Rønningen – zapaśnik
- Halvor Egner Granerud – skoczek narciarski
- Espen Bredesen – skoczek narciarski
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
