Salvador Allende
prezydent Chile w latach 1970–1973 / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Salvador Allende?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Salvador Allende Gossens (ur. 26 czerwca 1908 w Valparaíso, zm. 11 września 1973 w Santiago) – chilijski lekarz i polityk, w latach 1970–1973 prezydent Chile z ramienia lewicowej koalicji „Jedność Ludowa” (Unidad Popular), który został obalony przez wojskowy zamach stanu 11 września 1973. Zginął w czasie ataku na pałac prezydencki w Santiago[1].
Pełne imię i nazwisko |
Salvador Allende Gossens | ||
---|---|---|---|
Data i miejsce urodzenia | |||
Data i miejsce śmierci | |||
Prezydent Chile | |||
Okres |
od 3 listopada 1970 | ||
Przynależność polityczna |
Front Jedności Narodowej | ||
Pierwsza dama | |||
Poprzednik | |||
Następca | |||
Przewodniczący Senatu Chile | |||
Okres |
od 27 grudnia 1966 | ||
Poprzednik |
Tomás Reyes Vicuña | ||
Następca |
Tomás Pablo Elorza | ||
Minister Zdrowia i Opieki Społecznej | |||
Okres |
od 28 sierpnia 1938 | ||
Poprzednik |
Miguel Etchebarne Riol | ||
Następca |
Eduardo Escudero Forrastal | ||
Odznaczenia | |||
| |||
|
Zaangażowanie polityczne Allende trwało prawie czterdzieści lat. Jako członek centrolewicowej Partii Socjalistycznej, pełnił funkcję senatora, posła i ministra. Bez powodzenia kandydował w wyborach prezydenckich w 1952, 1958 i 1964. W 1970 roku wygrał wybory prezydenckie i zawiązał koalicję partii centrowych (liberałowie, część chadeków), centrolewicowych (socjaldemokraci) i lewicowych (zreformowani komuniści i lewica katolicka).
Jako prezydent, Allende przyjął lewicowy program gospodarczy obejmujący m.in. nacjonalizację. 11 września 1973 roku doszło do zamachu stanu zorganizowanego przez wojsko przy wsparciu CIA[2], w rezultacie którego Allende został obalony, a w Chile powstała junta wojskowa[3][4]. Gdy żołnierze otoczyli pałac La Moneda, Allende wygłosił swoje ostatnie przemówienie, w którym zapowiedział, że nie ugnie się przed puczystami. Zginął w trakcie walk o pałac prezydencki.
Po ustanowieniu reżimu wojskowego, generał Pinochet odmówił zwrócenia uprawnień rządowi cywilnemu, a w kraju powstała junta sprawująca władzę w okresie 1973–1990.