Loading AI tools
konflikt zbrojny pomiędzy Finlandią a Związkiem Radzieckim w latach 1941-44 Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wojna kontynuacyjna (fiń. jatkosota), wojna radziecko-fińska 1941–1944 – wojna pomiędzy Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich a Finlandią prowadzona od 25 czerwca 1941 do 19 września 1944.
II wojna światowa, front wschodni | |||
Finowie przekraczają murmańską linię kolejową (1941) | |||
Czas | |||
---|---|---|---|
Miejsce | |||
Terytorium | |||
Przyczyna |
niepowodzenie pierwszej agresji ZSRR na Finlandię (1939–1940) | ||
Wynik |
rozejm moskiewski: | ||
Strony konfliktu | |||
| |||
Dowódcy | |||
| |||
Siły | |||
| |||
Straty | |||
|
Działania wojenne rozpoczęte zostały przez bombardowanie przez luftwafe z terenów Finlandii wydzierzawionego po wojnie zimowej pólwyspu Hanko i głownej bazy floty bałtyckiej w Talinie, jak i minowania przez Fińskie okrety podwodne wejść do portów w okupowanych państwach baltyckich (głównie Estonii) w dniach 21-24 czerwca 1941. ZSRR odpowiedzialo bombardowaniem Fińskich miast i lotnisk w okresie od 25 do 26 czerwca, jako iż zotało to dokonane bez formalnego wypowiedzenia wojny Finski parlament miał idealny pretekst do wypowiedzenia wojny ZSRR. W tej sytuacji Finlandia wypowiedziała wojnę ZSRR, mając zamiar odzyskać tereny utracone w marcu 1940 w czasie wojny zimowej – stąd nazwa wojna kontynuacyjna.
Zadanie to udało się wojskom fińskim (w sile 16 dywizji piechoty, 2 dywizji strzelców oraz 1 brygady kawalerii pancernej) zrealizować do końca sierpnia 1941, ale na niektórych odcinkach frontu kontynuowały one ofensywę i wdarły się na terytorium radzieckie. Finlandia przystąpiła też do paktu antykominternowskiego (25 listopada 1941), a także udostępniła III Rzeszy północną część swego terytorium, skąd siły niemieckie rozpoczęły ofensywę w kierunku Murmańska (operacja Silberfuchs).
Fińskie natarcie na Przesmyku Karelskim w kierunku Leningradu zostało wstrzymane we wrześniu, jednak we wschodniej Karelii ofensywa była kontynuowana do 6 grudnia 1941. Finowie dotarli tam aż do jeziora Onega i rzeki Świr, po czym front ustabilizował się na następne dwa i pół roku, do czerwca 1944. W dniu zakończenia fińskiej ofensywy – 6 grudnia 1941 – fiński parlament podjął uroczystą uchwałę o zjednoczeniu wyzwolonych ziem z Finlandią, natomiast zajętym terytoriom sowieckim (tzn. nie należącym do Finlandii przed wybuchem wojny zimowej) nadano status okupacyjny. Jednocześnie rozpoczęto demobilizację – do wiosny 1942 180 tysięcy żołnierzy wróciło do domów.
Zmianę sytuacji przyniosła operacja wyborsko-pietrozawodzka, przeprowadzona w lecie 1944 przez Armię Czerwoną. W jej wyniku Finowie zostali wyparci z Linii Mannerheima oraz portu Viipuri. Armia Czerwona nie przełamała jednak całkowicie obrony i nie weszła w przestrzeń operacyjną Finlandii. Po lądowaniu aliantów w Normandii 6 czerwca 1944 Józef Stalin zaczął wycofywać jednostki z kierunku północnego, aby użyć ich na kierunku strategicznie ważniejszego natarcia w Polsce i Niemczech, a Finowie zostali zmuszeni do podpisania zawieszenia broni (4 września), a wkrótce potem rozejmu moskiewskiego (19 września)[1]. Następnie, wskutek nacisków ze strony radzieckiej, Finlandia podjęła działania przeciw wojskom niemieckim w Laponii (wojna lapońska).
Wojna kontynuacyjna formalnie zakończyła się traktatem paryskim, podpisanym 10 lutego 1947, w którym potwierdzono zdobycze terytorialne ZSRR z marca 1940. Ponadto Finlandia utraciła na rzecz ZSRR kolejne tereny (okolice Petsamo) oraz flotę wojenną, zgodziła się na limity we własnej armii, dzierżawę półwyspu Porkkala na 50 lat i spłatę odszkodowań wojennych.
W 2007 w Finlandii opublikowano informację, że w 1991 władze tego kraju otrzymały propozycję odkupienia za 15 mld dolarów Karelii, jednak powołana przez prezydenta Mauno Koivisto grupa ekspertów ustaliła, że szacowane na 70 mld dol. koszty odbudowy i naprawy tamtejszej infrastruktury byłyby zbyt wysokie dla budżetu państwa. Informacjom tym zaprzeczył zarówno Koivisto, jak i inni ówcześni politycy. W 2019 r. były wiceminister spraw zagranicznych Rosji Andriej Fiodorow potwierdził, że w 1991 roku władze ZSRR chciały sprzedać Finlandii za 15 mld dol. Karelię i rejon Petsamo, a w 1992 taką samą propozycję powtórzył doradca prezydenta Rosji Giennadij Burbulis. Sam Burbulis zdecydowanie jednak temu zaprzeczył[2].
O wojnie kontynuacyjnej powstały dwa dzieła w kinematografii fińskiej: Tali-Ihantala 1944 (2007) w reż. Åkego Lindmana i Sakariego Kirjavainena i Tuntematon sotilas (2017)[3]. Motyw wojen sowiecko-fińskich z lat 1939–1940 i 1941–1944 porusza także rosyjski film z 2002 pt.: Kukułka (ros. Кукушка) w reż. Aleksandra Rogożkina.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.