Asnulfu ixcnn g tdusi n umaddar From Wikipedia, the free encyclopedia
Tamaḍunt (s tɛṛabt: مرض) tga kullu man asnfl ittjṛun ɣ tdusi n ufgan nɣ n kra n umaddar yaḍni, asnfl ad iẓḍaṛ ad ig afggan (izdi d tfgga) nɣ animan (izdi d iman).
Tamaḍunt tmzaray f waṭṭan (aṭṭan). Iɣ ar nsawal f waṭṭan at ar nsawal f usnyuddr n kra n tmaḍunt ɣ kra n tmazirt nɣ kra n udɣar.
Aṭṭan (Asgt: Aṭṭanen nɣ Aṭṭann) iga taɣarast nna s tettmuttuy kra n tmaḍunt gr ufgan d wayyaḍ, zund tamaḍunt n Kuṛuna tga aṭṭan, macc, ur a nttini i kra n tmaḍunt mas tga aṭṭan abla iɣ ar ttmuttuy gr ufgan d wayyaḍ s tizzla.
Aṭṭan n IBULA ɣ tagut n ifriqya 2014 - timackutin timaynutin ɣ imalas.
Akucm: Tamaḍunt n kra n ufgan ur iẓḍaṛn ad ismass iḍaṛn nns nɣ ifassn nɣ kra n udɣar yaḍni g tfgga nns.
Abukḍ: Tamaḍunt n twallin nna ittajjan afgan ad ur yisfiw mliḥ, zun iɣ nit tnnit inaqṣ as iẓṛi.
Abiḍṛ: Tamaḍunt n iḍaṛn.
Ttufis:
Tawla: tattuyt nɣ aɣlay n tẓɣlt (température).
Buglib: nɣ kuliṛa. Tamaḍunt ad tkcim d s Lmɣrib ɣ tusut tiss 19, smman as imɣribin Buglib acku ar tnqqa afgan ɣ udɣar[1].
Aḍḍuṛḍṛ: Tamaḍunt n imzgan nna ittajjan afgan ad ur issflid.
Aẓẓnẓn: Tamaḍunt n wanna ur iẓḍaṛn ad isawl s imi nns (tamaḍunt n wawal).
Buḥmṛun:
Ẓṛbiyyun:
Tikḍit: Tamaḍunt ittilin ɣ ifrxan mẓẓiynin, ar asn tkkat angraw n unfus (ur ar ttiẓḍiṛn ad sskcmn ula ssufɣn unfus)
Taylalt: Tga yat tmaḍunt ittilin ɣ tḍṛanin (ifṛxan sul ssumumnin) mẓẓiynin (urta ylkimn asggas) akud nna fllasn ikka ugḍiḍ n taylalt (agḍiḍ n yiḍ, nɣ tagḍiḍt n tiwwutci). Akud nna tzri taylalt f taḍṛant g iḍ ar ttuḍan taḍṛant ar ka tsɣuyyu g iḍ kullut, bac a ijji ixṣṣa kra n urgaz iwmẓn taylalt iɛbṛtt s ifassn ns a iɛbṛ taḍṛantaɣ ula nttat s ifassn ns.
Tasttiɣt n wul: Ar ttinin middn mas kra n ufgan istɣas wul (nɣ ibbaqqy as wul nɣ akkʷ ar ttinin ifssa as wul), ig as ifssa wul akud nna issfld i kra n unɣmis ixcnn nɣ ifssa as wul ns ɣir ɣmkan waḥdut.
Bayyuṛ: Ar as ttinin middn ula sawraɣ (Buṣffiṛ s ddarija), iga yat tmaḍunt ikkatn afgan nna ur a icttan mliḥ nɣ ur ar ictta utci amnnaw, ar gis ttdrusun idammn nɣ ar gis ttḍɛafn, mayad a ittajjan aklu ns a ig awraɣ (aṣfṛi).
Tabawt:
Ajḍḍiḍ nɣ ajjiḍ: iga yat tmaḍunt n ilm, akud nna srs yuḍn kra n ufgan ar ittḥukku ɣ yilm ns. Nẓḍaṛ ad nini mas ajḍḍiḍ ar ittmattay sg ufgan s wayyaḍ.
Aẓbbaṛ:
Bumzwi:
Taxnnagit (nɣ Lxnnagit):
Tafuri:
Tatunya (nɣ Tatinya):
Srrstam
Aḍḍṛɣl: tamaḍunt ikkatn tiwallin, ar gis ittudu iẓṛi n umuḍn.
Anufl(nɣ Ammaɛḍṛ nɣ Iṣiḍ nɣ d akkʷ Axxlu): Tamaḍunt n ufgan mi ilaḥ anlli (lɛaqql) nns.
Axuftu: Tamaḍunt n ufgan ur sul izzgan yat, ur sul ar iswingim mzyan ula ar ikkʷtti (ittɛaqqal) mzyan (amata n yimuḍan gan middn imqqurn ɣ lɛmṛ).
Adduhdu: Tamaḍunt n ufgan mi ifta unlli (lɛaqql) nns imiqq yaɣul d (zun d kra n yan iskrn kra n ungas (lksida)).
Ɣ ma izrin, lliɣ urta llin isgnafn, akud nna d ikcm kra n waṭṭan s kra n tmazirt, da skarn ayt tmazirt yat tgmmi ar gis smunun willi yuḍnn s tmaḍunt bac ad ur sgitsn tmmatti tmaḍunt s middn yaḍni, tigmmi ad ism as "Lqusuni".
Ar tgawarn imuḍan ɣ lqusuni ar iɣ jjin nɣ mmutn.
Tiṛṛẓi: Ar nttini iṛṛẓa iɣss
Afttak (nɣ Allɣzm): ar nttini iftk (nɣ illɣzm) kra n yan, iftk as uḍaṛ nɣ afus, akud nna imfawat iɣss sg udɣar nns macc ur iṛṛẓi.