Mbreti Zogu I
udhëheqës i Shqipërisë nga viti 1922 deri në vitin 1939 / From Wikipedia, the free encyclopedia
Nalt Madhnija e Tij Zogu I, Mbreti i Shqiptarëve (Burgajet, 8 tetor 1895 – Paris, 9 prill 1961) i lindur Ahmed Muhtar bej Zogolli, pas vitit 1922 thjesht Ahmet Zogu, ishte udhëheqësi i Shqipërisë nga 1922 deri më 1939. Ai së pari shërbeu si kryeministër shqiptar (1922–1924), pastaj si president (1925–1928), dhe së fundi si mbret (1928–1939).
Zogu I | |||||
---|---|---|---|---|---|
Mbreti i Shqiptarëve | |||||
Mbretërimi | 1 shtator 1928 – 9 prill 1939 (i rrëzuar zyrtarisht më 2 janar 1946)[1] | ||||
Paraardhës | Vetë ai si President | ||||
Pasardhës | Viktor Emanueli III | ||||
Presidenti i Shqipërisë | |||||
Në zyrë | 31 janar 1925 – 1 shtator 1928 | ||||
Paraardhës | Zyra u themelua (de facto) Vilhelm I (de jure, si Prince) | ||||
Pasardhës | Vetë ai si Mbret | ||||
Kryeministri i Shqipërisë | |||||
Mandanti i parë | 26 dhjetor 1922 – 25 shkurt 1924 | ||||
Paraardhës | Xhafer Ypi | ||||
Pasardhës | Shefqet Vërlaci | ||||
Mandanti i dytë | 6 janar 1925 – 1 shtator 1928 | ||||
Paraardhës | Ilias Vrioni | ||||
pasardhës | Kostaq Kotta | ||||
Bashkëshort | Géraldine Apponyi de Nagyappony | ||||
Fëmijë | Leka, Princi i Kurorës së Shqipërisë | ||||
| |||||
Shtëpia | Zogu | ||||
I ati | Xhemal pashë Zogolli | ||||
E ëma | Sadije Toptani | ||||
U lind | Ahmed Muhtar bej Zogolli 8 tetor 1895 Kalaja e Burgajetit, Burreli, Perandoria Osmane | ||||
Vdiq | 9 prill 1961 (65 vjet) Suresnes, Paris, Francë | ||||
Varrimi | Mauzoleumi i Familjes Mbretërore | ||||
Besimi | Islami Synit | ||||
Nënshkrimi |
I lindur në gjirin e një oxhaku derebejsh, Zogu qe aktiv në ngjarjet e vendit që në moshë të re. Në krye të matjanëve u nis të ndihmonte qëndresën në mbrojtje të Shkodrës gjatë Luftës së Parë Ballkanike, më tej gjatë Luftës së Parë Botërore luftoi përkrah ushtrisë austro-hungareze që kishte pushtuar dhe administronte një pjesë të territoreve shqiptare. U syrgjynos prej autoriteteve të tyre ushtarake në Vjenë ku fitoi përvojë. Pas Kongresit të Lushnjes drejtoi ministri dhe iu besua formimi i një kabineti. Në 1924 u dëbua në mërgim pas kthesa demokratike e Lëvizjes së Qershorit. Por u kthye pas gjashtë muajve i mbështetur nga britanikët, jugosllavët dhe një njësi të ushtrisë cariste. U rivendos kryeministër për pak kohë, më pas u vendos republika i së cilës u caktua president. Më 1928 Shqipëria u shpall mbretëri dhe Zogu mbret i saj. U martua me konteshën Geraldina Appony, së bashku patën një djalë, Lekën.
Pas 1924, me dy paktet e Tiranës varësia fiskale e Shqipërisë ndaj Italisë u rrit duke kushtëzuar disa vendimmarrje të brendshme, por duke lehtësuar presionin e fqinjëve ballkanikë. Më 1928 u miratuan kodet e rëndësishme ligjore për modernizimin dhe laicizimin e shtetit shqiptar. Përpjekja për shkollimin e të rinjve u rrit, duke themeluar gjimnaze të forta shtetërore si ai i Shkodrës dhe i Tiranës, duke u mundësuar disa bursa për studime kryesisht në Austri, Itali dhe Francë. Kriza e viteve '30 e ngadalësoi ndjeshëm ecurinë e përpjekjeve modernizuese.
Pas pushtimit italian e shkoi jetën e tij në mërgim, sa në Greqi, Turqi, Angli, Egjipt, Shtetet e Bashkuara dhe Francë ku ndërroi jetë.