Shkupi
qytet në Maqedoni / From Wikipedia, the free encyclopedia
Shkupi është kryeqyteti dhe qyteti më i madh rrëzë Malet e Karadakut i Maqedonisë së Veriut.
Shkupi | |
---|---|
Kryeqytet | |
Qyteti i Shkupit | |
Koordinatat: 42°0′N 21°26′E | |
Shteti | North Macedonia Maqedonia e Veriut |
Rajoni | Shkupi |
Komuna | Shkupi i Madh |
Qeveria | |
• Lloji | Njësia speciale e vetëqeverisjes lokale |
• Trupi | Këshilli i Qytetit të Shkupit |
• Kryetar | Danela Arsovska (E pavarur)[1] |
Sipërfaqja | |
• Komuna | 571,46 km2 (22,064 sq mi) |
• Sipërfaqe urbane | 337,80 km2 (13,040 sq mi) |
• Metro | 1.854,00 km2 (71,600 sq mi) |
Lartësia mbidetare | 240 m (790 ft) |
Popullsia (2002) | |
• Komuna | 506.926 |
• Sipërfaqja urbane | 428.988 |
• Dendësia urbane | 0.013/km2 (0.033/sq mi) |
• Metro | 578.144 |
• Dendësia metro | 00.031/km2 (00.081/sq mi) |
Emri i banorëve | Shkupjan |
Zona kohore | UTC+1 (CET) |
Kodi postar | МК-10 00 |
Prefiksi | +389 2 |
Kodi ISO 3166 | MK-85 |
Targa e automjeteve | SK |
Faqja zyrtare | www |
Territori i Shkupit ka qenë i banuar që prej së paku 4000 p.e.r; Mbetjet e vendbanimeve neolitike janë gjetur brenda Kalasë së vjetër Kale që mbikëqyr qendrën moderne të qytetit. Fillimisht një qytet paionian, Scupi u bë kryeqyteti i Dardanisë në shekullin e dytë p.e.r. Në prag të shekullit të parë pas Krishtit, vendbanimi u kap nga romakët dhe u bë një kamp ushtarak.[2][3] Kur Perandoria Romake u nda në gjysmën lindore dhe perëndimore në vitin 395 pas Krishtit, Scupi u pushtua nga sundimi Bizantinve nga Kostandinopoja. Gjatë pjesës më të madhe të periudhës së mesjetës së hershme, qyteti u kontestua midis Bizantinës dhe Perandorisë Bullgare, kryeqyteti i së cilës ishte midis 972 dhe 992.
Në vitin 1392, qyteti u pushtua nga Perandoria Osmane që e quanin Üsküb (اسکوب. Qyteti mbeti nën kontrollin osman për më shumë se 500 vjet, duke shërbyer si kryeqyteti i pashasanxhakut të Üsküb dhe më vonë Vilajetit të Kosovës. Në atë kohë qyteti ishte i famshëm për arkitekturën e tij orientaleu. Në vitin 1912, u aneksua nga Mbretëria e Serbisë gjatë Luftërave Ballkanike.[4] Gjatë Luftës së Parë Botërore qyteti u pushtua nga Mbretëria e Bullgarisë dhe, pas luftës, u bë pjesë e Mbretërisë së sapoformuar të Jugosllavisë si kryeqyteti i Vardarska Banovina. Në Luftën e Dytë Botërore qyteti u pushtua nga ushtria bullgare, e cila ishte pjesë e fuqive të Boshtit. Në vitin 1945 u bë kryeqyteti i RS Maqedonisë, një shtet federal në Jugosllavi. Qyteti u zhvillua me shpejtësi pas Luftës së Dytë Botërore, por ky trend u ndërpre në vitin 1963 kur u godit nga një tërmet shkatërrimtar.
Shkupi ndodhet në rrjedhën e sipërme të Lumit Vardar dhe ndodhet në një rrugë të madhe Ballkanike veri-jug midis Beogradit dhe Athinës. Kjo është një qendër për përpunimin e metaleve, kimike, druri, tekstile, lëkurë, dhe industritë e shtypjes. Zhvillimi industrial i qytetit është shoqëruar me zhvillimin e sektorit të tregtisë, logjistikës dhe bankave, si dhe një theks në fushat e transportit, kulturës dhe sportit. Sipas numrit të fundit zyrtar nga viti 2002, Shkupi ka një popullsi prej 506,926 banorë; Sipas dy vlerësimeve më të fundit jozyrtare, qyteti ka një popullsi prej 668,518 [5] ose 491,000 banorë.[6]