Gypjaklar
From Wikipedia, the free encyclopedia
Gypjaklar, Kipçaklar ýa-da Gumanlar ( Rusça : По́ловцы Polowtsy ýa-da Кума́ны Kuman, Hytaý : 钦察, Qīnça) gadymy türk halklarynyň biridir. Olaryň dili Gypjak bolup, üç şahada ösüp, soňra Gypjak dilleriniň çeşmesine öwrüldi.
Iň azyndan 8-nji asyrdan bäri belli bolan kıbçak / kipçak adyndan başga-da bir türk jemgyýeti üçin jemi ýedi at, üç ýerli (türk) we dört daşary ýurtly kesgitlenildi:
- Yslam taryhynda we geografiýa edebiýatynda görlen we soňra Mongol we Hytaý çeşmelerinde tapylan beýleki türk taýpalary tarapyndan ulanylýan Kipçak ;
- Wizantiýa ýazyjylary tarapyndan köplenç ulanylýan we rus, gündogar we latyn çeşmelerinde seýrek duş gelýän Kuman ;
- Köplenç wengerler tarapyndan kabul edilen we birnäçe arap geografiýa kitaplarynda duş gelýän kun atlary ene sözler bolsa-da;
- XI asyrdan bäri rus tekstlerinde tapylan polowetler ;
- Bremen adamy 11-nji asyryň latyn eserinde agzap geçen palladi ;
- 13-nji asyrda orta nemes we latyn tekstlerinde peýda bolan valwen ;
- Edessanyň Mateosyň XII asyra degişli ermeni kitabynda agzap geçen xarteshkiň atlary, goňşy gatnaşyklardan soň terjime edilen söz. Türk we beýleki dillerde Kipçak-Kuman sözleri saryýagyz manyny berýär. [1]
Gypjaklar, beýleki türk taýpalary ýaly, "saryýagyz" we açyk reňkli göz ýagdaýyna eýe. [2] [3] Mundan başga-da, käbir pikirlerde etnoniýanyň rus görnüşi bolan polovets adynyň slawýan dillerinde hemişe sary däl, käte gök (göz) görkezýändigi aýdylýar. [4]