Birinci Çeçen Savaşı
Rusya Federasyonu ile Çeçen İçkerya Cumhuriyeti arasındaki, Aralık 1994'ten Ağustos 1996'ya kadar süren savaş / From Wikipedia, the free encyclopedia
Birinci Çeçen Savaşı, diğer adıyla Çeçenistan Savaşı, Rusya Federasyonu ile Çeçen İçkerya Cumhuriyeti arasındaki, Aralık 1994'ten Ağustos 1996'ya kadar süren savaştır. 1994–1995 yıllarında, özellikle Grozni Muharebesi'nde zirveye ulaşan başlangıç harekâtından sonra Rus kuvvetleri, Çeçenistan'ın dağlık bölgelerinin kontrolünü ele geçirmeye çalıştı ancak daha üst konumda olduğu asker sayısı, silah gücü, yakın hava desteği gibi faktörlere rağmen, Çeçen gerilla savaşı ve düz arazilere yapılan baskınlar nedeniyle geri çekildi. Bunlar sonucunda oluşan Rus kuvvetlerindeki geniş çaplı demoralizasyon ve Rus kamuoyunun savaşa yönelik yaygın karşıtlığı, Boris Yeltsin hükûmetinin 1996'da Çeçenlerle ateşkes ilan etmesine ve bundan bir yıl sonra barış antlaşması imzalamasına neden oldu.
Birinci Çeçen Savaşı | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Çeçen-Rus çatışması | |||||||
Aralık 1994'te başkent Grozni yakınlarında Çeçen savaşçıları tarafından düşürülmüş bir Rus Mil Mi-8 askerî helikopteri. | |||||||
| |||||||
Taraflar | |||||||
Arap mücahitler[1][2][2][3][4] UNA-UNSO "Viking"[5] Belgorod gönüllüleri İçkerya'da[6] İçkerya'daki Türk gönüllüler - "Boz Kurtlar"[7] | Rusya Federasyonu | ||||||
Komutanlar ve liderler | |||||||
Cahar Dudayev Aslan Mashadov Zelimhan Yandarbiyev Şamil Basayev Turpal-Ali Atgeriev Ruslan Gelayev Ahmed Zakayev Fethi el-Ürdüni |
Boris Yeltsin Pavel Graçev Aleksey Mityuhin Anatoli Kulikov Anatoli Şkurko Vyaçeslav Tihomirov Vladimir Şamanov[8] | ||||||
Güçler | |||||||
Yaklaşık 6,000 (Çeçen iddiası) 500–700[9] |
38,000 (Aralık 1994) 70,500 (Şubat 1995) | ||||||
Kayıplar | |||||||
3,654-5,622 ölü veya kayıp (Çeçen iddiası) 17,391 ölü veya kayıp (Rus iddiası) |
5,732 asker ölü veya kayıp (Rus iddiası) Diğer iddialar: 14,000 asker ölü veya kayıp (CSMR'ye göre) 1,906[10]–3,000[11] kayıp | ||||||
30,000–40,000 sivil öldü (Rusya'ya göre)[12] 80,000 sivil öldü (İnsan Hakları Organizasyonu'na göre)[13] Çeçenya dışarısında 161 sivil öldü[14] 500,000+ sivil yerinden oldu[15] |
Rus askeri ölümlerinin resmi rakamı 5.732 iken çoğu tahmin, bu sayıyı 3.500 ile 7.500 arasında, hatta 14.000'e kadar çıkarıyor. Öldürülen Çeçen kuvvetlerinin sayısıyla ilgili kesin rakamlar olmamasına rağmen, çeşitli tahminler yaklaşık 3.000 ila 17.391 ölü veya kayıp olduğunu söylüyor. Çeşitli rakamlar, sivil ölümlerin 30.000 ila 100.000 arasında ve yaralıların 200.000'in üzerinde olduğunu tahmin ederken, 500.000'den fazla insan, Çeçenistan'daki şehirleri ve köyleri harabeye çeviren çatışmalar nedeniyle yerlerinden edildi.[15][16] Çatışma, şiddet ve ayrımcılık nedeniyle Çeçen olmayan nüfusun önemli ölçüde azalmasına neden oldu.[17][18][19]