Fince
Sondan eklemeli Finlandiya'nın resmi dili / From Wikipedia, the free encyclopedia
Fince (suomi (yardım·bilgi), Fince telaffuz: [ˈsuo̯mi] veya suomen kieli (yardım·bilgi) Fince telaffuz: [ˈsuo̯meŋ ˈkie̯li]), Finlerin ana dili olan bir Ural dilidir. Finlandiya'nın iki resmî dilinden birisi ve nüfusunun %92'sinin anadili (diğer resmî dil İsveççe) olan Fince, İsveç'in kuzeydoğusunda konuşulan Meänkieli ve Norveç'in kuzeydoğusunda konuşulan Kvence lehçelerini kapsamaktadır. Fince aynı zamanda İsveç'te ulusal azınlık dilidir. İsveç'te hem Fince hem de Meänkieli (Fince ile karşılıklı olarak anlaşılabirliği yüksektir[1]) konuşulmaktadır. Norveç'te bir grup Fin tarafından konuşulan Kven dili de Fince ile karşılıklı olarak anlaşılabilen bir dildir. Dünya genelinde ana dili Fince olan 5.5 milyon insan yaşar. Ural dilleri içinde Macarca'dan sonra en çok konuşulan dildir. Finlandiya’da (o zamanki Finlandiya Büyük Dükalığı) 1863 yılında resmi dil olarak kabul edilmiştir.
Fince | |
---|---|
suomen kieli | |
Telaffuz | Fince telaffuz: [suomi] ( dinle) |
Ana dili olanlar | Finlandiya (5,340,000) Estonya (158,620) Rusya (38,900) İsveç (201,000) Norveç (6,550) Avustralya (5,960) |
Etnisite | Finler |
Konuşan sayısı | 5.825.800 (L1+L2) 656,000 (L2) (2018) |
Dil ailesi | Ural
|
Diyalektler | Amerikan Fincesi Merkez ve Kuzey Ostrobothnia Fincesi (Merkez Pohjanmaa) Doğu Fincesi Güney Ostrobothnia Fincesi (Güney Pohjanmaa) Tavastiya Fincesi (Häme) Peräpohjola Fincesi Güneybatı Fincesi Güneydoğu Fincesi İngriya Fincesi Savonya Fincesi Kainuu Fincesi Värmland Savonya Fincesi Helsinki argosu Meänkieli Gällivare Fincesi Kven dili Rauma Fincesi İsveç Fincesi Sibirya Fincesi Güney Karelya Fincesi |
Yazı sistemi |
|
Resmî durumu | |
Resmî dil | Finlandiya Avrupa Birliği |
Bölgesel | İsveç Norveç Rusya (Karelya) |
Denetleyen | Kotumaisten Kielten Keskus (Yerel Diller Merkezi) (https://www.kotus.fi/) |
Dil kodları | |
ISO 639-1 | fi |
ISO 639-2 | fin |
ISO 639-3 | fin |
Resmi Dil Azınlık Dili | |
Bu sayfa UFA fonetik Unicode semboller içerir. Doğru bir görüntüleme desteğiniz bulunmadığı takdirde, soru işaretleri, kutular veya diğer Unicode karakterleri görebilirsiniz. IPA sembolleri ile ilgili rehberi okumak için, bakınız Yardım:IPA. |
Fince, Ural dil ailesinin bir üyesidir ve tipolojik (tür bilimsel) olarak eklemeli bir dildir.[2] ve neredeyse tamamen sondan eklemelidir. Bükümlü bir özellik de gösterir ve bunun sebebi yüzyıllar içerisinde Hint-Avrupa kökenli dillerden (İsveççe, Rusça, Almanca) etkilenmiş olmasıdır. Fincede, cümledeki rollerine bağlı olarak isimler, sıfatlar, zamirler, sayılar ve fiiller çekimlenir. Cümleler normalde özne-fiil-nesne sırasıyla oluşturulur ancak çekim ve bükümün yoğun kullanımı kelime sıralamasının farklı şekillerde yapılmasına izin verir. Kelime sıralamasının değişimi vurgulanmak istenen öğeye bağlı olarak da değişir.[3] Kelimeler İsveç alfabesinden türetilen Latin kökenli Fin alfabesiyle yazılır. Kelimeler büyük oranda okunduğu gibi yazılır ve yazıldığı gibi okunur. Her harf bir fonemi (sesbirim) temsil eder yani her harfe karşılık bir ses vardır. Uzun ünlüler ve çift ünsüzler birbirinden ayırt edilebilir. Dilin fonetiği birçok çift ünlü içerir ancak ünlü uyumu çift ünlülerin çeşitliliğini sınırlandırır.
Fin alfabesi (aakkoset) a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, o, p, q, r, s, t, u, v, w, x, y, z, å, ä, ö, olmak üzere 29 harften oluşmaktadır. Fince -j harfi Türkçedeki -y harfi gibi, -y harfi Türkçedeki –ü harfi gibi okunur ve –ä harfi ise a ve e arasında bir sestir. Tıpkı İngilizcedeki -man, -cat sözcüklerindeki –a’nın okunuşuna benzer. Fince de Türkçe gibi yazıldığı şekilde okunur.