Güney Sudan
Orta Afrika'da bulunan bir ülke / From Wikipedia, the free encyclopedia
Güney Sudan (İngilizce: South Sudan), resmî adıyla Güney Sudan Cumhuriyeti, Yukarı Nil havzasında denize kıyısı olmayan bir Doğu Afrika ülkesidir. Doğuda Etiyopya, kuzeyde Sudan, batıda Orta Afrika Cumhuriyeti, güneybatıda Kongo Demokratik Cumhuriyeti, güneyde Uganda ve güneydoğuda Kenya ile komşudur.
Güney Sudan | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Slogan "Adalet, Hürriyet, Refah" | |||||||||
Başkent ve en büyük şehir | Cuba | ||||||||
Resmî dil(ler) | İngilizce | ||||||||
Tanınan bölgesel dil(ler) | Cuba Arapçası, Cuba bölgesinde lingua francadır. Dinka dili 2-3 milyon kişi tarafından konuşulur; diğer diller Nuer dili, Zande dili, Bari dili, Şilluk dili | ||||||||
Etnik gruplar | Dinka, Nuer, Bari, Lotuko, Kuku, Zande, Mundari, Kakwa, Pojulu, Shilluk, Moru, Acholi, Madi, Lulubo, Lokoya, Toposa, Lango, Didinga, Murle, Anuak, Makaraka, Mundu, Jur, Kaliko ve diğerleri. | ||||||||
Demonim | Güney Sudanlı | ||||||||
Hükûmet | Federal demokratik başkanlık cumhuriyeti | ||||||||
| |||||||||
Yasama organı | Yasama Meclisi | ||||||||
Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
Yüzölçümü | |||||||||
• Toplam | 644329 km2 (45.) | ||||||||
Nüfus | |||||||||
• 2019 tahminî | 12.778.250 (75..) | ||||||||
• 2008 sayımı | 8.260.490[1] | ||||||||
• Yoğunluk | 13,33/km2 (214.) | ||||||||
GSYİH (SAGP) | 2018 tahminî | ||||||||
• Toplam | 18,435 milyar $[2] | ||||||||
• Kişi başına | 1.420 $[2] (222..) | ||||||||
GSYİH (nominal) | 2018 tahminî | ||||||||
• Toplam | 3,194 milyar $[2] | ||||||||
• Kişi başına | 246 $[2] | ||||||||
Gini (2009) | 45.5[3] orta | ||||||||
İGE (2019) | 0.433[4] düşük · 185. | ||||||||
Para birimi | Güney Sudan sterlini (SSP) | ||||||||
Zaman dilimi | UTC+3 (Doğu Afrika Saati) | ||||||||
Trafik akışı | sağ | ||||||||
Telefon kodu | +211[5] | ||||||||
İnternet alan adı | .ss[6] |
2011'de Sudan'dan ayrılarak bağımsızlığını kazanan ülke, uluslararası tanınırlığı bulunan en genç ülkedir.[7] Ülkenin başkenti Cuba'dır. Güney Sudan'ın orta bölgesinde Beyaz Nil'in Bahr-el Cebel (Arapça: بحر الجبل, dağ nehri) adı verilen bölümünün oluşturduğu geniş bir bataklık olan Sudd bulunur.
Sudan Kavalalılar hanedanı döneminde Mısır Hidivliği tarafından işgal edildi ve 1956'daki bağımsızlığa dek Britanya-Mısır Sudanı adı altında iki ülke tarafından ortaklaşa yönetildi. Birinci Sudan İç Savaşı'nın ardından 1972'de Güney Sudan Özerk Bölgesi kuruldu. Ancak 1983'te Sudan hükûmeti bölgenin özerkliğini lağvetti ve İkinci Sudan İç Savaşı başladı. Savaş 2005'te Kapsamlı Barış Antlaşması'nın imzalanmasıyla son buldu. Aynı yıl Güney Sudan Özerk Hükûmeti kurularak savaş öncesi duruma dönüldü. 2011'deki bağımsızlık referandumunda halk bağımsızlığa %98,83 oranında destek verdi ve 9 Temmuz 2011'de bağımsız bir ülke oldu.[8][9] Bağımsızlığın ardından ülke kendini etnik şiddet ve iç savaşın içinde buldu. Çok sayıda insan hakkı ihlali, etnik katliam ve gazeteci cinayetine sahne olan savaş 2013'ten başlayarak iki ana taraf olan Başkan Salva Kiir Mayardit ile dönemin eski Başkan Yardımcısı Riek Machar arasında barış anlaşmasının imzalandığı 2020'ye dek sürdü. Anlaşmaya göre taraflar arasında bir koalisyon hükûmeti kuruldu[10] ve savaşın yarattığı mültecilerin ülkeye geri dönmelerine olanak sağlandı.[11]
Güney Sudan'ın nüfusu yaklaşık 12 milyondur, çoğunlukla Nil halklarından oluşur. Nüfusun yaklaşık yarısı 18 yaşın altındadır, bu da Güney Sudan'ı demografik olarak da en genç ülkelerden biri yapmaktadır.[12] Halkın çoğu Hristiyanlık ve geleneksel dinlere inanır.
Güney Sudan Birleşmiş Milletler,[13][14] Afrika Birliği,[15] Doğu Afrika Topluluğu[16] ve Hükûmetler Arası Kalkınma Otoritesi[17] üyesidir. 2019 BM Dünya Mutluluk Raporu'na göre en mutsuz üçüncü ülkedir.[18] Kırılgan Ülkeler Endeksi'nde de üçüncü sıradadır.[19]