Tang ordusunda Türkler
From Wikipedia, the free encyclopedia
Tang Hanedanı'nın ordusunun önemli bir bölümü, Çin kaynaklarında "Tujue" (Çince: 突厥; pinyin: Tūjué) olarak adlandırılan Türk savaşçılardan oluşmuştur. Kuzey Çin'deki Tang elitleri Türk kültürüne aşinaydır. Bu durum, Türk savaşçılarının Tang ordusuna katkı sağlamasında önemli bir etmendir. Tang İmparatoru Li Shimin, "Kutsal Kağan" unvanını benimsemiş ve devletini kozmopolit bir kültürün üzerine inşa etmiştir. Li, düzenli olarak askeri kadrolar ihdas etmiş ve Türk kökenlilerin ordu içerisinde istihdam edilmesini desteklemiştir.
Türklerin, bozkırlardaki deneyimi Tang İmparatorluğu'nun batı ve kuzey yönünde ilerlemesine katkı sağlamıştır. Türk Aşina ailesinden olan general Aşina Esen, Tang ordusunun düzenlediği Karaşehir ve Kuçar seferine katılmıştır. Melez Türk general An Luşan, Tang Hanedanlığı'nın zayıflamasına yol açan An Luşan İsyanı'nı başlatmıştır. Çin'e tabi Türk askerleri, Orta Asya'daki Çin garnizonlarına yerleştirilmiştir. Bu durum, ağırlıklı olarak Hint-Avrupa dillerinin konuşulduğu bu coğrafyada Türkçenin yaygınlaşmasını sağlamıştır.
Göktürkler tarafından yazılan Orhun Yazıtları'nda Türklerin kendi kağanlarını bırakarak Çince adlarla Çin kağanına hizmet etmeleri eleştirilmiştir. Çinde filizlenen imparatorluğun, Türklerin eliyle genişlemesi kınanmıştır. Kül Tigin Yazıtı'nda şu ifadeler geçmektedir:
- Beyleri, boyları düzensiz olduğu için ve Çin boyları aldatıcı ve kandırıcı olduğu için, kardeşi ağabeye düşürdüğü için, beyle boyları çekiştirdiği için, Türk boyları, kendi ülkesini elinden çıkarmış. Kağan ilan ettiği kağanını yitirivermiş. Çin boylarına, beylik er oğlanı kul olmuş, hatunluk kız evladı odalık olmuş.
- Türk beyleri Türkçe adlarını attı. Çinli beylercesine Çin adını tutarak, Çin kağanına bağlanmış. Elli yıl Çin için çalışmışlar. Doğu'da, gün doğusunda Bökli Kağana değin asker sevk etmiş. Batı'da Demirkapı'ya değin asker gönderivermiş. Çin kağanının ülkesi ve töresi için savaşmış. Türk boyları şöyle demiş: "Ülkeye sahip boylar idim. Ülkem şimdi hani? Kimin için fetih yapıyorum ben?" "Kağanlı boylarım vardı. Kağanım hani? Hangi kağan için çalışıyorum ben." der imiş. Böyle deyip Çin kağanına düşman olmuş.[1]