İbrahim Reisi
8. İran cumhurbaşkanı / From Wikipedia, the free encyclopedia
Seyyid İbrahim Reisülsedati (Farsça: سید ابراهیم رئیسالساداتی) yaygın olarak bilinen adıyla İbrahim Reisi (Farsça: ابراهیم رئیسی; 14 Aralık 1960 - 19 Mayıs 2024[6][7]), İranlı muhafazakâr politikacı, hukukçu ve İran'ın eski cumhurbaşkanıydı.[8] İlkeci ve Müslüman bir hukukçu olarak 2021 seçimlerinden sonra cumhurbaşkanı olmuştu. 19 Mayıs 2024 tarihinde, Azerbaycan sınırındaki Culfa kasabasına yakın bir bölgede geçirdiği helikopter kazasında ölmüştür.
Hüccetülislam[1][2][3] Seyyid İbrahim Reisi ابراهیم رئیسی | |
---|---|
2024'te Reisi | |
8. İran Cumhurbaşkanı | |
Görev süresi 3 Ağustos 2021 - 19 Mayıs 2024 | |
Yüce Lider | Ali Hamenei |
Yardımcı | Muhammed Muhbir |
Yerine geldiği | Hasan Ruhani |
Yerine gelen | Muhammed Muhbir (vekâleten) |
7. İran Yargı Erki Başkanı | |
Görev süresi 7 Mart 2019 - 1 Temmuz 2021 | |
Dinî Lider | Ali Hamenei |
Yerine geldiği | Sadık Laricani |
Yerine gelen | Gulam Hüseyin Muhsini-Ejei |
Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi Üyesi | |
Görev süresi 14 Ağustos 2017 - 7 Mart 2019 | |
Başkan | Mahmud Haşemi Şahrudi Sadık Laricani |
Dinî Lider | Ali Hamenei |
İran Başsavcısı | |
Görev süresi 23 Ağustos 2014 - 1 Nisan 2016 | |
Atayan | Sadık Laricani |
Yerine geldiği | Gulam Hüseyin Muhsini-Ejei |
Yerine gelen | Muhammed Montazeri |
Uzmanlar Meclisi Üyesi | |
Görev süresi 24 Mayıs 2016 - 19 Mayıs 2024 | |
Çoğunluk | 325.139 (%80) |
Seçim bölgesi | Güney Horasan |
Görev süresi 20 Şubat 2007 - 21 Mayıs 2016 | |
Çoğunluk | 200.906 (%69) |
Seçim bölgesi | Güney Horasan |
2. İran Yargı Erki Başkan Yardımcısı | |
Görev süresi 27 Temmuz 2004 - 23 Ağustos 2014 | |
Başkan | Mahmud Haşemi Şahrudi Sadık Laricani |
Yerine geldiği | Muhammed Hadi Marvi |
Yerine gelen | Gulam Hüseyin Muhsini-Ejei |
Kişisel bilgiler | |
Doğum | Seyyid İbrahim Reisülsedati 14 Aralık 1960(1960-12-14) Meşhed, Pehlevî İranı |
Ölüm | 19 Mayıs 2024 (63 yaşında) Uzi, Doğu Azerbaycan, İran |
Ölüm nedeni | Helikopter kazası |
Vatandaşlığı | İran |
Partisi | Muharip Din Adamları Derneği[4] |
Diğer siyasi bağlantıları |
İslami Cumhuriyet Partisi (1987'ye kadar)[4] |
Evlilik(ler) | Cemile Alemülhüda (e. 1983; ö. 2024) |
Bitirdiği okul | Şehid Mutahhari Üniversitesi[4] Kum Havzası[4] |
Mesleği | Siyasetçi · kadı |
Dini | Şii İslam |
İmzası | |
Resmî site | Resmî sitesi |
Takma adı | Tahran Kasabı[5] |
Reisi, İran yargı sisteminde 2004-2014 yılları arasında Başsavcı Yardımcılığı, 2014-2016 yılları arasında Başsavcılık ve 2019-2021 yılları arasında Başyargıçlık gibi çeşitli görevlerde bulundu. Ayrıca 1980'lerde ve 1990'larda Tahran Savcısı ve Savcı Yardımcısı olarak görev yaptı. 2016'dan 2019'a kadar bir bonyad olan Astan Quds Razavi'nin Vasisi ve Başkanı oldu. Güney Horasan Eyaleti'nden Uzmanlar Meclisi üyesidir ve ilk kez 2006 seçimlerinde bu göreve seçildi. Meşhed Cuma Namazı Hatibi ve İmam Rıza Türbesi Büyük İmamı Ahmed Alamolhoda'nın damadıdır.
Reisi, 2017 yılında muhafazakâr İslam Devrimi Güçleri Halk Cephesi'nin adayı olarak cumhurbaşkanlığına adaylığını koydu ve %57'ye %38,3 oyla ılımlı mevcut cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'ye karşı kaybetti. Sıklıkla "Tahran Kasabı" olarak anılan İbrahim Reisi, 1988 yılında İran'da binlerce siyasi mahkûmun idam edilmesinden sorumlu olan ve bu nedenle "ölüm komitesi" olarak adlandırılan kovuşturma komitesindeki dört kişiden biriydi. ABD Yabancı Varlıklar Kontrol Ofisi tarafından 13876 sayılı Yürütme Emri uyarınca yaptırım uygulanmaktadır. Uluslararası insan hakları örgütleri ve Birleşmiş Milletler özel raportörleri tarafından insanlığa karşı suç işlemekle itham edilmektedir.
Reisi, 2021'de oyların %62,9'unu alarak Hasan Ruhani'nin yerine ikinci kez cumhurbaşkanlığına aday oldu. Birçok gözlemciye göre 2021 İran cumhurbaşkanlığı seçimlerine Ali Hamenei'nin müttefiki olarak görülen Reisi lehine hile karıştırıldı. Reisi genellikle Hamanei'nin yerine Dini Lider olarak geçecek isim olarak görülmektedir. İran siyasetinde sertlik yanlısı olarak kabul edilen Reisi'nin cumhurbaşkanlığı döneminde ABD ile Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) müzakereleri çıkmaza girdi ve 16 Eylül'de Mehsa Emini'nin ölümüyle tetiklenen 2022 sonlarında ülke genelinde geniş çaplı protestolar yaşandı. Reisi döneminde İran, uranyum zenginleştirme faaliyetlerini yoğunlaştırdı, uluslararası denetimleri engelledi ve Ukrayna'yı işgal eden Rusya'ya destek verdi. Ayrıca İran, Gazze çatışması sırasında İsrail'e füze ve insansız hava aracı saldırısı düzenledi ve Hizbullah ve Husi hareketi gibi vekil grupları silahlandırmaya devam etti.