Tiêu chuẩn kép
Việc áp dụng các bộ nguyên tắc khác nhau cho các tình huống về nguyên tắc là giống nhau / From Wikipedia, the free encyclopedia
Tiêu chuẩn kép (Tiếng Anh: double standard) là sự đánh giá khác nhau cho các tình huống về nguyên tắc là giống nhau[1]. Tiêu chuẩn kép xảy ra khi hai hoặc nhiều người, nhóm, tổ chức, hoàn cảnh hoặc sự kiện có bản chất giống nhau nhưng được đối xử khác nhau mặc dù đáng ra, họ phải được đối xử theo cùng một cách. Trong cuốn Tiêu chuẩn kép: Phê bình về khoa học xã hội nữ quyền, Margaret Eichler giải thích rằng, khi nói tới tiêu chuẩn kép là "ngụ ý rằng hai thứ giống nhau được đo lường bằng các tiêu chuẩn khác nhau"[2]. Một số ví dụ điển hình về tiêu chuẩn kép:
- Các tổ chức nữ quyền cực đoan luôn đòi hỏi phụ nữ phải có quyền lợi ngang với đàn ông với lập luận "phụ nữ cũng có năng lực tương đương đàn ông", nhưng khi xét đến các nghĩa vụ (như nghĩa vụ quân sự, đóng thuế, nuôi con...) thì các tổ chức này lại đòi hỏi phụ nữ phải được ưu tiên hơn đàn ông, với lý do "năng lực thể chất của phụ nữ kém hơn đàn ông"
- Nhiều người tuyên bố ủng hộ phong trào cổ súy đồng tính/chuyển giới để thể hiện "bản thân có thái độ văn minh", nhưng đó là với người xa lạ, còn nếu người thân của họ là đồng tính/chuyển giới thì họ sẽ rất buồn, và họ cũng không hề muốn con cái mình tiếp xúc với phim ảnh, sách truyện về đồng tính vì sợ con bị ảnh hưởng xấu, chứng tỏ trong thâm tâm họ vẫn ý thức rằng đồng tính/chuyển giới là điều xấu.
- Những phụ nữ ảnh hưởng bởi phong trào nữ quyền cực đoan luôn đả kích các tiêu chí truyền thống để đánh giá phụ nữ (như tính nết dịu dàng, giỏi nữ công gia chánh, sẵn lòng hy sinh vì chồng con), nhưng khi đánh giá đàn ông thì họ lại đòi hỏi một loạt các tiêu chí tương tự: phải có đạo đức tốt, nhạy cảm về tâm lý, giỏi kiếm tiền, biết chiều chuộng vợ.
- Các tổ chức thể thao phương Tây tuyên bố "thể thao là phi chính trị", nhưng khi chiến tranh Nga-Ucraina (2022) nổ ra, họ lại lấy lý do chính trị để cấm vận động viên Nga thi đấu.
Bài viết này cần thêm liên kết tới các bài bách khoa khác để trở thành một phần của bách khoa toàn thư trực tuyến Wikipedia. (tháng 7 năm 2018) |
Để gọi một sự nhìn nhận là tiêu chuẩn kép, ta có thể xem xét nó có áp dụng các nguyên tắc khác nhau cho các tình huống tương tự hay không. Nếu thực tại vật lý hoặc nghĩa vụ đạo đức là khác biệt, việc áp dụng các nguyên tắc khác nhau cho các tình huống giống nhau là hợp lệ. Nhưng nếu không có sự thật, sự kiện hoặc nguyên tắc nào phân biệt trong khi cách xử lý là khác nhau, thì cách xử lý ấy được gọi là tiêu chuẩn kép. Nếu được xác định một cách chính xác, tiêu chuẩn kép sẽ bị xem là tiêu cực vì nó thường chỉ ra sự hiện diện của hành vi đạo đức giả, thiên vị hoặc bất công.