Tacloban
From Wikipedia, the free encyclopedia
An Syudad han Tacloban usa nga Highly Urbanized City (HUC) han Sinirangan Bisayas paagi han Presidential Proclamation No. 1637. Gawas na ini nga syudad han jurisdiksyon han probinsya han Leyte. Han amihanan han syudad an bungto han Babatngon, ha salatan o habagatan an bungto han Palo. Ha katundan han syudad mabibilngan an bungto han Alangalang. An Tacloban nahamutangan ha Baybayon han Kankabatok (o Kankabatok Bay) ngan Baybayon han Panalaron ha Estrecho han San Juanico o San Juanico Strait. Ha sidlangan han syudad, tabok han Estrecho de San Juanico, mabibilngan an isla o puro han Samar. Iton mga bungto han Samar nga tabok han Tacloban, amo an Basay ngan Santa Rita.
Tacloban | ||
|---|---|---|
|
Highly Urbanized City | ||
| Syudad han Tacloban | ||
 An Suláng han San Juanico, An duungan han Tacloban, ngan parte han downtown Tacloban | ||
| ||
| (Mga) Agnay: Gateway to Eastern Visayas | ||
 Map of Sinirangan nga Kabisay-an with Tacloban highlighted | ||
  Tacloban | ||
| Coordinates: Batakan:PH_type:city(251881) wikidata/iso 11°14′N 125°00′E | ||
| Nasud | Philippines | |
| Rehiyon | Eastern Visayas (Rehiyon VIII) | |
| Probinsya | Leyte (ha kamumutang la) | |
| Established Provincial capital[1] Chartered city Highly urbanized city[2] | 1770 | |
| Barangay | 138 (see § Barangays) | |
| Kagamhanan[3] | ||
| • Tipo | Sangguniang Panlungsod | |
| • Alkalde | Alfred S. Romualdez (NP) | |
| • Vice Alkalde | Edwin Y. Chua | |
| • City Council |
Mga membro
| |
| Langyab[4] | ||
| • Total | 201.72 km2 (77.88 sq mi) | |
| Gihataasi nga kahitas'an | 21 m (69 ft) | |
| Gihamubo-i nga kahitas'an | 2 m (7 ft) | |
| Molupyo (Sayop: Diri puydi an oras. senso) | ||
| • Total | 251,881 | |
| • Densidad | 1,200/km2 (3,200/sq mi) | |
| • VoterBatakan:Font | 143,562 | |
| • Language |
Winaray Tinag-alog | |
| (Mga) Demonimo | Taclobanon | |
| Zona hin oras | PHT (UTC+8) | |
| ZIP Code | 6500 | |
| IDD : area code | +63 (0)53 | |
| Income class | usa class | |
| PSGC | 083747000 | |
| Websayt | tacloban.gov.ph | |
Ini in mayda 360 milya (580 km) kaharayo tikang ha Manila. Sumala han 2015 nga senso, mayda ini populasyon nga 242,089 ngan ini an mayda gidadamoi nga tawo nga syudad ha Sinirangan Bisayas. Han 2016 nga piniliay, mayda ini 124,777 nga rehistrado nga botante.
Ini liwat an sentro panrehiyon han Sinirangan Bisayas, tungod nga ini an panguna ha ganghaan han mga idro ha rehiyon. An Tacloban nagin ulohan han Pilipinas kadali, tikang han 20 Oktubre 1944 tubtob 27 Pebrero 1945.
Han ika-8 han Nobyembre 2013, naruba ini nga syudad han paglasurbo han Bagyo Yolanda, nga nahitabo liwat ha kapareho nga destroso ngan pagkawara han kinabuhi hadin 1897 ngan 1912.
Han ika-17 han Enero 2015, hi Papa Francisco ginbisita an Tacloban upod han iya lista han mga lugar nga bibisitahon. Nagkamay-ada misa ha San Jose Airport.
Ha pagtikang, an ngaran han lugar nga kabahin han Tacloban ginngaranan nga Kankabatok (ha lain nga kasurat: Cancabato, Kankabato). Hi Kabatok (o Kabato) kuno amo an syahan nga nag-ukoy ha lugar. An mga sinmunod nga kinmada ngan nag-ukoy hira Gumoda, Huraw ngan iba pa.
Mayda lain nga teoriya hi Dr. Rolando Borrinaga mahitungod han ngaran nga Kabatok. Siring niya, nga an Tacloban, amo an resulta tikang han pag-usa hin duduha nga mga baranggay, an baranggay Kankabatok (nga ha pagtikang dida hiton Baranggay San Fernando yana) ngan an baranggay Kanhuraw (an baranggay nga diin nahimutang an City Hall). Ha Binisaya nga Winaray, iton "kabatok" (o 'kapatok') nangangahulogan nga kaaway, amo nga an literal nga kahulogan han "Kankabatok" "an gintatag-iyahan han kaaway". Siring ni Dr. Borinaga, an baranggay Kanhuraw, kabahin han ginhadi-an ni Kandaya nga naglalakip hin mga bahin ha Leyte ngan Samar. An mga baranggay nga kaaway han Kanhuraw ngan Kandaya amo an Kankabatok. (Dugang pa ni Dr. Borrinaga, amo kuno ini an rason nga mayda mga hagrani nga baranggay nga baga sugad liwat it ngaran sugad han Campetic (o Kan Pitik) nga nangangahulogan gintatag-iyahan ni Pitik ngan Candahug (o Kan Dahog) nga karugsidngon gintatag-iyahan ni Dahog).
Subay hini nga mga ngaran, mayda mga nasiring nga makikit-an an pamahungpahong han katilingban diin ini nga mga lugar hikakagian. Sugad han pulong nga "pitik," pananglitan. Ini nga pulong nangangahulogan nga "latik". Ha konteksto han pag-awayan,aton nakikita an opensiba nga personalidad ni Pitik. Sugad gihapon ini hi Dahug. An pulong nga "dahog" nangangahulogan hin "pagpaol-ol,o sobra pa." Nahimamaol-ol an hin-o man nga magtatalapas han nasabi nga dapit--Candahug, kun sugad.An istorya han ngaran nga "Kankabatok" in pwede kitaon hin sugad nga paglantaw.
An Kankabatok nagtikang komo usa nga barrio han Basay, Samar. Nahibulag ini nga nahimo nga lain nga bungto.
An ngaran nga Tacloban nakuha daw tikang hin usa nga pamaagi hin pangisda o panagat nga masurong han una dida hini nga bungto nga tinatawag panaklob. An ngaran nga Tacloban nangangahulogan nga diin nananaklob.
Han pag-abot han mga Americano, an Tacloban amo an gingamit nga base of operations han mga Americano han ira mga opensiba-militar ha Samar dida han Panahon han Gyera nga Pilipinhon-Americano. An Camp Bumpus nga yana dida nahimutang an Leyte Park Hotel amo an campo militar han mga Americano. (Ginkuha an ngaran han campo tikang hin sundalo nga hi Bumpus nga usa han namatay dida han Nahinabo ha Balangiga o Balangiga Incident).
Ha panahon han Ika-Duha nga Pankalibutan nga Gyera, an Tacloban amo an naging kapital han Commonwealth han Pilipinas ha pagbalik han mga fuerza Pilipinhon ug Americano tikang 1944 hangtod 1945 nga nahibalik an kapital ha Manila.
Ha 12 han Hunyo 1953, an Tacloban nahimo nga syudad katapos han pagpirma ni Presidente Elpidio Quirino han balaod nga nagbalhin han Tacloban tikang hin bungto ngadto hin syudad. An syahan nga alkalde han syudad hi Ildefonso Cinco.
Pamunuan han Lalawigan
An Tacloban yana usa na nga Highly Urbanized City (HUC) hadtong Disyembre 18, 2008 pinaagi han referendum. Ini nga syudad it bungto han Probinsiya han Leyte. Tacloban an pirmiro nga HUC ha rehiyon otso (Eastern Visayas)ngan ika-34 ha bug-os na Pilipinas. ([File: National Statistics Coordination Board, Region VIII nga opisina])
Pamunuan han Siyudad
An balay han Siyudad nakatindog dida ha Kanhuraw Hill. Tungod hini danay tawagon nga Kanhuraw ang pamunuan han Siyudad han Tacloban
Mga Baranggay
An Tacloban mayda usa ka gatos katloan kag walo (138) nga baranggay.
|
|
|
|
Ha ekonomiya, iton Tacloban usa han mga pinakamalaksi nga natubo nga mga syudad ha Pilipinas. Dinhi nahamutangan an gidako-i nga luparan han rehiyon ngan mayda nahasalipdan nga duruungan o puerto hin mga barko. An produkto nga dako ha pag-export amo an lugit o kopra. Nagtukod an gobyerno hin zona ekonomika (economic zone), an Eastern Visayas Regional Growth Center (EVRGC) agod makuha an kadam-an hin mga katpong ug edukado nga mga trabahante. Iton mga investor ha EVRGC gintataga-an hin mga tax exemption ug incentive, ug iba pa nga mga pribilehiyo, tikang han mga gobyerno nasyonal ug lokal.
An usa liwat nga naka-upay hini para hiton mga investor amo an paggamit hin elektrika koryente han syudad tikang han dako nga Tongonan Geothermal Power Plant, nga damo iton nakukuha nga koryente nga diri gud duro naapektohan han mga presyo han lana ha kalibutan. Damo gihapon iton katigayunan hin tubig (water resources). An Tacloban amo liwat an ganghaan ngadto han Leyte Industrial Development Estate ha Isabel, nga didto nahimutangan an Philippine Phosphate Fertilizer Plant, an gidako-i nga factory hin fertilizer ha Asia, ug an Philippine Associated Smelter and Refining Company, an gidako-i nga copper procesing plant ngan nasod.
Dida hit syudad nahamutangan in mga dagko nga mga institusyon hin pag-aram (educational institution) nga ginpapaluyo han gobyerno sugad hiton University of the Philippines Tacloban, an Leyte Normal University, an Eastern Visayas State University (nga han una amo an Leyte Institute of Technology), ug an Leyte National High School (nga gin-agnayan nga Leyte High). An National Maritime Polytechnic, kilalado komo usa han mga nangunguna ha teknolohiya nga mga iskwehan nga maritime ha Asia adto liwat ha Tacloban, nahamutangan ha Baranggay Cabalawan, sapit la hiton Tulay San Juanico. Harani liwat an UP School of Health Sciences (nga nahamutangan ha Palo, Leyte). Ha mga pribado nga iskwelahan nga adto o harani ha Tacloban, lakip hini an RTR Foundation (an gidako-i nga medical school han rehiyon), an Asian Development College, an Holy Infant College, an Leyte Colleges, an Saint Paul School of Professional Studies (adto liwat ha Palo, usa han mga gidako-i, kon ha populasyon han mga istudyante, nga mga business schools ha gawas hit Manila), an AMA Computer College, STI, an St. Scholastica's College, an Alpha-Omega Learning Center, an Leyte Progressive High School, an Sacred Heart College, ug an UCFLP Pre-elementary School.
Primarya Elementarya
Publiko
|
|
Laboratory School
- Leyte Normal University
- Eastern Visayas State University
Pribado
|
|
Segundarya
Publiko
|
|
Pribado
|
|
Kolehiyo/Unibersidad/Aradman pan Teknikal
|
|
- Divine Word Hospital
- Bethany Hospital
- RTR Medical Foundation
- EVRMC (Eastern Visayas Regional Medical Center)
- Tacloban City Hospital
- Tacloban Doctors Medical Center
- Mother of Mercy Hospital
Amo ini an mga hospital ha Tacloban.
MGA KLINIKA NGAN HEALTH CENTERS
- '''City Health Office''' (Kanhuraw Hill)
- '''Sagkahan Health/ Birthing Center'''
- '''San Jose Health/Birthing Center'''
- '''Diit Health/Birthing Center'''
An Tulay San Juanico, amo an gihalaba-i nga tulay ha Pilipinas ngan nadugtong ini hiton Tacloban ngadto hit ika-tulo nga gidako-i nga isla han Pilipinas, an isla han Samar. An Tulay San Juanico 2.1 ka kilometero, nahamutangan ha Baranggay Cabalawan ug usa han mga dagko nga kiritaon han mga turista dinhi nga syudad. Ha syudad gihapon nahimutangan an Price Mansion ug an Redoña Residence nga amo an mga gin-ukyan nira General Douglas MacArthur ug Presidente Sergio Osmeña han pagbalik han mga Americano ha Pilipinas dida han Ika-Duha nga Gyera Pangkalibotan. Iba nga mga kiritaon nga hagrani amo an Katedral han Palo (nahamutangan ini Palo, Leyte mga 11 ka kilometros tikang ha Tacloban); an mansyon ni Imelda Marcos nga baga hin sugad han Versailles; an MacArthur National Park (nahamutangan ini ha Baranggay Candahug ha Palo, Leyte mga 6-7 ka kilometros tikang ha Tacloban), mga World War II nga site ug memorial, ngan mga pipira nga mga baybayon o beaches nga napalibot hit syudad ug mga hagrani nga mga bungto.
Newspaper
Ginsisirbi-an an Tacloban han mga sumurunod nga peryodiko
- Sun.Star Tacloban
- Sun.Star Superbalita Tacloban
- Leyte Samar Daily Express
- EV Mail
- San Juanico News
Radyo
Ginsisirbi-an an Tacloban han mga sumurunod nga estasyon hin radyo
- DYDW-AM 531 kHz
- DYGO-AM 594 kHz (Audiovisual Communicators, Inc./Banwag Broadcasting System)
- DYEA 639 kHz (Leyte Normal University)
- DYBR-AM 711 kHz (East Visayan Brodcasting Corporation)
- DYVL 819 kHz (Pacific Broadcasting System)
- DYMA-AM 954 kHz (ABS-CBN Corporation)
- DYHF 1098 kHz (Audiovisial Communicators, Inc.)
- DYCS 1242 kHz (Mareco Broadcasting Network)
- (PA) 1413 kHz (Audiovisual Communicators, Inc.)
- DYMP-AM 1566 kHz (Audiovisual Communicators, Inc.)
- DYAW 89.5 MHz (Aliw Broadcasting Corporation)
- DYTM-FM 91.1 MHz (Manila Broadcasting Company)
- (PA) 94.3 MHz (Audiovisual Communicators, Inc.)
- DYTA 99.9 MHz (Audiovisual Communicators, Inc.)
- DYLN 105.5 MHz (Leyte Normal University)
- D___-FM 106.3 Monster Radio (Audiovisual Communicators Inc.)
Singbahan han Santo Niño han Tacloban
Mga Adlaw han Kapistahan ha Tacloban
Kalendaryo han mga Kapistahan ha Tacloban
|
|
|
- http://www.geocities.com/rolborr/tacsoc.html
Mga Barasahon mahitungod han Tacloban ni Dr. Rolando Borrinaga
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
