Makemake

Makemake, amptelik (136472) Makemake (simbool: ),^[9] is die derde grootste dwergplaneet in die Sonnestelsel en een van die grootste Kuipergordelvoorwerpe (KGV's). Makemake het 'n deursnee wat gelykstaande is aan ongeveer driekwart van Pluto s'n en het een bekende natuurlike satelliet, S/2015 (136472) 1.^[10] Die dwergplaneet het 'n uiters koue gemiddelde temperatuur van -243,2 °C (of 30 Kelvin), wat daarop dui dat sy oppervlak met metaan-, etaan- en moontlik stikstofysse bedek is.

Makemake   

Makemake en sy maan, soos gesien deur die Hubble-ruimteteleskoop.
Ontdekking
Ontdek deur	Michael E. Brown Chad Trujillo David Rabinowitz
Datum	31 Maart 2005
Kleinplaneet-benaming	(136472) Makemake
Alternatiewe name	2005 FY9
Kleinplaneet-kategorie	Dwergplaneet TNV Plutoïde (cubewano)[1]
Etimologie	Makemake
Wentelbaaneienskappe[2][3]
Epog 28 Januarie 1955 (JD 2 435 135,5)
Afelium	53,074 AE 7,939 Tm
Perihelium	38,509 AE 5,760 Tm
Halwe lengteas	45,791 AE 6,850 Tm
Wentelperiode	309,88 jaar (113 183 dae)
Gem. omwentelingspoed	4,419 km/s
Gem. anomalie	85,13°
Baanhelling	28,96°
Lengteligging van stygende nodus	79,382°
Periheliumhoek	298,41°
Natuurlike satelliete	1
Fisiese eienskappe
Gem. radius	750 km[4] 710 ± 30 km[5]
Oppervlakte	~6 300 000 km2
Volume	~1,59 km3
Massa	~321 kg (aanvaar) (0,0005 aardmassas)
Gem. digtheid	~2 g/cm3 (aanvaar)
Oppervlak- aantrekkingskrag	~0,4 m/s2
Ontsnapping- snelheid	~0,75 km/s
Sideriese rotasieperiode	7,771 ± 0,003 uur[6]
Temperatuur	30-35 K
Spektraaltipe:	B-V = 0,83, V-R = 0,5
Skynmagnitude	16,7 (opposisie)[7][8]
Absolute magnitude	-0,44[3]

Makemake is oorspronklik deur 'n sterrekundige span onder leiding van Michael Brown op 31 Maart 2005 ontdek, maar die ontdekking is eers op 29 Julie 2005 aangekondig. Die dwergplaneet is genoem na die mitologiese god Makemake, wat in die geloof van die Rapa Nui (die inwoners van Paaseiland) die god van die mensdom en vrugbaarheid is.

Satelliet

Op 26 April 2016 het sterrekundiges wat waarnemings van die Hubble-ruimteteleskoop van April 2015 bestudeer het, die ontdekking aangekondig van ’n maan met ’n deursnee van ~175 km (vir ’n aangenome albedo van 4%) wat op ’n afstand van ≥21 000 km van Makemake af om hom wentel, met ’n wentelperiode van ≥12 dae (indien die wentelbaan rond is).^[11][12] Dit het die voorlopige naam S/2015 (136472) 1 gekry,^[10] maar word ook MK 2 genoem.

Die meeste ander groot Trans-Neptunus-voorwerpe, Eris, Haumea en Pluto, het minstens een natuurlike satelliet elk.

Wentelbaan en klassifikasie

Wentelbane van die groot cubewano's in vergelyking met Pluto. (Makemake in blou, Haumea in groen, Pluto in rooi en Neptunus in grys).

In April 2019 was Makemake 52,5 AE van die Son af,^[7][8] amper so ver as wat dit kan kom in sy wentelbaan. Dit volg ’n soortgelyke wentelbaan as Haumea: met ’n groot baanhelling van 29° en ’n gemiddelde eksentrisiteit van sowat 0,16. Tog is Makemake se wentelbaan effens verder van die Son in terme van beide sy halwe lengteas en perihelium. Sy wentelperiode is 308 jaar,^[3] meer as Pluto se 248 jaar en Haumea se 285 jaar. Makemake en Haumea is albei op die oomblik ver van die sonnebaan – teen ’n hoek van amper 29°. Makemake kom nader aan sy afelium in 2033,^[8] terwyl Haumea sy afelium vroeg in 1992 bereik het.^[13]

Makemake is ’n klassieke Kuipergordelvoorwerp,^[1] wat beteken sy wentelbaan is ver genoeg van Neptunus s’n af om oor die bestaan van die Sonnestelsel stabiel te bly.^[14] Anders as plutino's, wat Neptunus se baan kan kruis vanweë hulle 2:3-baanresonansie met die planeet, het klassieke voorwerpe periheliums verder van die Son, onaangeraak deur Neptunus se versteurings.^[15] Makemake het ’n resonansie van naby 11:6 met Neptunus.^[16]

Galery

• 
  'n Kunstenaar se voorstelling van Makemake.
• 
  'n Voorstelling van 'n uitsig oor die oppervlak van Makemake met die Son bo.