Æ

D Buechschtabe Æ, Chliibuechschtabe æ isch e Ligatur us A und E.

Ææ

Vom Luutwert her entschpricht er i de meischte Schpraache, wo ihn verwended, em düütsche Umluut Ä. Typographisch gseeh isch aber im lateinische Alphabet s E nöd über s A gwanderet und isch wie bi Ä zu zwei diakritische Pünkt schtilisiert worde, sondern in Schriibrichtung nebe s A.

Folgendi Schprache verwended s Æ:

• Mittellatiin: Im mittelalterliche Latiin isch AE zu Æ zäme gfüegt worde.
• Altänglisch: Im Altänglische hät de Büechstabe de Lut [æ] widderge. De Makron (ǣ) hät en zu me [æ:] verlängert.
• Dänisch: Vermuetlich über s Altenglische isch die Ligatur is Dänische gwanderet. Æ isch deet dr 27. (drittletschti) Buechschtabe im Alphabet, wenn mer W dezue rechnet. Æ! chann als Uusruef für Ekel schtah, vergliich Düütsch bäh!. I de Dialekte vo Füne, Jütland und Sønderjylland schtaht s <æ> oft au für d Wörter jeg (ich), er (bin, bist, ist,...) und de beschtimmti Artikel, wo suscht hinder s z beschtimmend Hauptwort gsetzt wird. Daher chann mer deet de Satz bilde: æ æ å æ ø i æ å uf Riichsdänisch jeg er på øen i åen (ich bin uf de Insle a dr Flussau).
• Färöisch: Im färöische Alphabet isch s <Æ> dr 27. und vorletschti Buechschtabe. Wenn s æ lang gschproche wird, isch es dr Diphthong [ɛa:], wo aber in dr färöische Spraachwüsseschaft (wie au s á) zu de Monophthonge zellt wird. Churz wird s [a] uusgschproche. S æ hät i dere Schpraach somit di gliiche Eigeschafte wie dr Buechschtabe a, isch also gliichluutend. Beidi werded dur s Phonem /æ/ repräsentiert.
• Isländisch: Im isländische Alphabet isch s <Æ> dr 35. und vorletschti Buechschtabe. Andersch als i de andere skandinavische Schpraache signalisierts de Diphthong [ai].
• Norwegisch: Wie im Dänische repräsentiert s Æ de gliich Luut wie s Ä im Düütsche. In nordnorwegische Dialekte schtaht s <Æ> (wie einigi dänischi Dialekt) au für s Wort jeg (ich).
• Ossetisch, wo eigentlig mit em kyrillische Alphabet gschribe wird, verwändet s <æ> für de Lut [ɐ].
• IPA: S <æ> stoht für e ungrundete fast offene Vorderzungevokal (hells a) wie in de änglische Wörter rat und fat [ɹæt], [fæt].

Æ uf em Computer

Im Latin-1- und Unicode- Zeichesatz sind d Codes für 'Æ' und 'æ' 198 beziehigswiis 230, oder hexadezimal C6 und E6.

In HTML chann mer au Æ und æ verwende.

In TeX wird s grosse AE dur \AE und s chliine æ dur \ae erzüügt.

Uf Apple-Computer mit düütscher Taschtaturbelegig chann mer au Alt-Ä (au mit druckter Umschalt-Taschte) iigeeh. Under Microsoft Windows tippt mer nachenand bi druckt ghaltener Alt-Taschte d Zifferekombination 0198 bzw. 0230.

Weblink

 Commons: Æ – Sammlig vo Multimediadateie

• Alli Artikel aazeigen, wo mit Æ aafönd

'S latinische Alphabet Aa  Bb  Cc  Dd  Ee  Ff  Gg  Hh  Ii  Jj  Kk  Ll  Mm  Nn  Oo  Pp  Qq  Rr  Ss  Tt  Uu  Vv  Ww  Xx  Yy  Zz  Ää  Öö  Üü  ß  ſ  ·  Åå  Ææ  Œœ  Øø  Çç  Ðð  Þþ  Ħħ  Ññ  Ũũ  Ÿÿ ... (meh luegsch Diakritischi Zeiche)

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Æ“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.