Leimen (Baden)

Leimen (sidfränkisch Lååme) isch e Stadt im Rhy-Necker-Chrais z Bade-Wirttebärg. D Stadt het 26.873 Iiwohner (Stand: 31. Dezember 2024). Si ghert zue dr Metropolregion Rhy-Necker. D Gmai, wu im Rame vu dr Gebietsreform vu dr 1970er Johr nei bildet woren isch, het syt 1981 d Stadträcht un isch syt 1992 e Großi Chraisstadt.

Wappe	Dütschlandcharte
	49.3480555555568.6911111111111118
Basisdate
Bundesland:	Bade-Württebärg
Regierigsbezirk:	Charlsrue
Chreis:	Rhy-Necker-Chrais
Höchi:	118 m ü. NHN
Flächi:	20,6 km²
Iiwohner:	26.873 (31. Dez. 2024)[1]
Bevölkerigsdichti:	1302 Iiwohner je km²
Poschtleitzahl:	69181
Vorwahle:	06224, 06226
Kfz-Chennzeiche:	HD
Gmeischlüssel:	08 2 26 041
Gmeigliderig:	5 Stadtdail
Adress vo dr Gmeiverwaltig:	Rathausstraße 6-8 69181 Leimen
Webpräsenz:	www.leimen.de
Oberburgermeischter:	John Ehret
Lag vo vo dr Gmei Leimen im Rhy-Necker-Chrais
Karte

Geografi

Leimen lyt am Leimbach in dr Oberrhynische Diefebeni an de Uuslaifer vu dr Schwetzinger Hardt am Ibergang zum Kraichgauer Higelland. Dr Baan bstoht us 33,6 % Landwirtschaftsflechi, 33,9 % Wald, 30,1 % Sidligsflechi un 2,4 % sunschtiger Flechi.^[2]

Nochbergmaine vu Leimen (Baden) sin Heidelberg, Gaiberg, Bammental, Mauer, Wiesloch, Nußloch, Walldorf un Sandhausen (alle Rhein-Neckar-Kreis). Weschtli vu Sandhausen lyt e nit bewohnti Exklave, wu zue Leimen ghert un an Oftersheim, Sandhausen, Walldorf, Reilingen un Hockenheim gränzt.

Gmaigliderig

Zue Leimen ghere d Stadtdail Gauangelloch, Leimen un St. Ilgen. Zue Gauangelloch ghert näb em glychnamige Dorf no dr Wyler Ochsenbach, zue Leimen näb em glychnamige Ort, no dr Wyler Lingentalerhof, d Ortschaft Im Industriegelände un d Wohnblätz Am Kieslochweg, Am Wiesenweg, Baiermühle, Kistenmachermühle, Haltestelle Leimen, Lochmühle (Bucheneck), Schießstand un Zum Gossenbrunn. Uf em Baan lyt au dr Wieschtig Grauenbrunnen.^[3]

Gschicht

Leimen isch zum erschte Mol im Lorscher Codex anne 791 as Leimheim gnännt wore.^[4] S Chloschter Lorsch un au s Bischtum Worms hän Grundbsitz ghaa. Gauangelloch isch zum erschte Mol 1016, Ochsenbach um 1300, Lingental 1312 un St. Ilgen 1341 as St. Aegidius gnännt wore.

Anne 1262 hän dr Otto, Propscht vu St. Guido, un dr Otto vu Bruchsal d Ortsherrschaft em Pfalzgrof zue Lääche ufdrait, vor 1350 isch Leimen diräkt unter d Herrschaft vu dr Kurbfalz chuu. Do isch Leimen Sitz vu dr Kirchheimer Zent gsii. Anne 1579 het s Dorf s Rächt iberchuu, e Johrmärt z mache.

Wu d [Kurpfalz|Kurbfalz]] anne 1803 im Rame vum Rychsdeputationshauptschluss säkularisiert woren isch, sin Leimen, Gauangelloch, Ochsenbach, Lingental un St. Ilgen an s Kurfirschtedum Bade chuu, ab 1806 an s Großherzogtum Bade. Im Badische hän d Leimen, Ochsenbach, Lingental un St. Ilgen zum Landamt Heidelberg ghert, wu 1825 mit em Stadtamt Heidelberg zum Oberamt Heidelberg, speter Bezirksamt Heidelberg, zämedue woren isch. Gauangelloch isch zum Bezirksamt Neckargemünd chuu, 1856 zum Bezirksamt Eberbach un 1864 zum Bezirksamt Heidelberg.

Anne 1937 isch d Gmai Ochsenbach ufglest wore, s Hauptort isch zue Gauangelloch chuu, Lingental zue Leimen un Maisbach zue Nußloch. Im Johr 1939 isch us em Bezirksamt Heidelberg dr Landchrais Heidelberg wore.

Im Rame vu dr bade-wirttebärgische Chraisreform isch 1973 dr Landchrais Heidelberg ufglest wore un d Ortschafte sin zum neie Rhy-Necker-Chrais chuu. Im nämlige Johr sin au St. Ilgen, Gauangelloch un Ochsenbach zue Leimen yygmaidet wore.

Yygmaindige

• 1937: Lingental
• 1. Oktober 1973: Gauangelloch (mit em 1937 yygmaindete Ochsenbach)^[5]
• 3. Mai 1975: St. Ilgen^[5]

Wappe vu dr Ortsdail

• 
  Leimen bis 1973
• 
  Gauangelloch
• 
  Ochsenbach
• 
  St. Ilgen

Yywohnerentwicklig

Yywohnerzahle noch em jewylige Gebietsstand. D Zahle sin Volkszelligsergebnis (¹) oder amtligi Furtschrybige vu dr jewylige Statischtische Ämter.

Johr Yywohner 1577 1.030 1727 566 1809 1.193 1. Dezämber 1871 1.724 1. Dezämber 1880 ¹ 1.796 1. Dezämber 1890 ¹ 1.976 1. Dezämber 1900 ¹ 2.821 1. Dezämber 1910 ¹ 3.451 8. Oktober 1919 ¹ 3.606 16. Juni 1925 ¹ 3.914 16. Juni 1933¹ 4.160 17. Mai 1939 ¹ 4.178 Dezämber 1945 ¹ 4.720

Johr Yywohner 13. Septämber 1950 ¹ 5.957 6. Juni 1961 ¹ 7.261 27. Mai 1970 ¹ 9.318 31. Dezämber 1975 16.322 31. Dezämber 1980 17.043 25. Mai 1987 ¹ 18.225 31. Dezämber 1990 20.361 31. Dezämber 1995 24.621 31. Dezämber 2000 26.478 31. Dezämber 2005 27.049 31. Dezämber 2010 27.225 9. Mai 2011 ¹ 25.341 31. Dezämber 2015 26.910 31. Dezämber 2020 26.862

¹ Volkszelligsergebnis

Verwaltig

Leimen ghert zum Nochberschaftsverband Heidelberg-Mannheim.

Burgermaischter

Schultusse 1347: Dym (Diehm) 1352: Johann 1381: Hans Karg 1430, 1439, 1440: Hans Gyselmann 1529, 1531: Wendel Brait 1534: Huprecht 1571: Hans Ysig 1570, 1595, 1603: Bernhard Kolb 1626: Valentin Kaltschmitt 1653, 1656, 1663: Hans Rettich 1663: Johann Matthias Aicher 1663: Hans Andreas Riehm 1674, 1677, 1682: Gabriel Schweppler 1692: Niklas Würth 1695–1699: Georg Ludwig Schlotthauer 1699–1701: Leonhardt Schönleber 1701–1704: Andreas Riehm 1704–1709: Mathias Stephan 1709–1741: Melchior Moebus 1742–1750: Franz Frank 1750–1751: Egidius Zotzel 1751–1761: Wilhelm Hummel 1761–1763: Anton Dachert 1764–1797: Peter Seitz 1798–1801: Michael Hummel

Vegt 1801–1827: Johann Jakob Schneider 1827–1829: Bernhard Brucker 1829–1838: Jacob Wegert Burgermaischter 1838–1844: Johann Ludwig Waldbauer 1845–1876: Heinrich Seitz 1876–1882: Jakob Rehm III. 1882–1883: Leonhard Schneider 1883–1896: Ludwig Endlich 1896–1923: Christoph Lingg 1923–1933 und 1945: Jakob Weidemaier 1933–1945: Fritz Wisswesser 1946–1948: Georg Appel 1948–1976: Otto Hoog 1976–2000: Herbert Ehrbar (ab 1992 Oberburgermaischter) Oberburgermaischter 2000–2016: Wolfgang Ernst 2016–2024: Hans Reinwald syt 2024: John Ehret

Partnerstedt

• Tinqueux, Frankrych, syt 1966
• Tigy, Frankrych, syt 1970 mit St. Ilgen
• Cernay-lès-Reims, Frankrych, syt 1981 Gauangelloch
• Mafra, Portugal, syt 1990
• Castanheira de Pera, Portugal, syt 1993
• Kunín, Tschechie, syt 2018

Kultur un Böuwärch

• Franzosedurm (14. Jh, Dail vu dr alte Stadtmuure)
• Rothuus mit Spiegelsaal (1792, ehmolig Palais vum Aaron Elias Seligmann, ab 1814 Freiherr von Eichthal)
• Evangelischi Mauritius-Chilche (1681/83, erwyteret 1732 un 1932)
• Katholischi Herz-Jesu-Chilche (1914, Jugendstil)
• Katholischi Bfarrchilche St. Aegidius, St. Ilgen (1707)
• Wasserburg Gauangelloch (Bettendorffsches Schloss), Gauangelloch
• Evangelischi Chilche Gauangelloch (1901/02, neigotisch)
• Katholischi Chilche St. Peter Gauangelloch (1902/04, neigotisch

• 
  Luftufnahm vum Zäntrum
• 
  Georgi Märktblatz
• 
  Rothuus
• 
  Franzosedurm
• 
  St. Aegidius
• 
  Mauritius-Chilche
• 
  Herz-Jesu-Chilche

Dialäkt

Dr Dialäkt vu Leimen ghert zum Sidfränkisch.

Lyt

• Boris Becker (* 1967), Tennisspiiler

Literatur

• Staatl. Archivverwaltung Baden-Württemberg in Verbindung mit d. Städten u.d. Landkreisen Heidelberg u. Mannheim (Hg.): Die Stadt- und die Landkreise Heidelberg und Mannheim: Amtliche Kreisbeschreibung.
  • Bd. 1: Allgemeiner Teil. Karlsruhe 1966.
  • Bd. 2: Die Stadt Heidelberg und die Gemeinden des Landkreises Heidelberg. Karlsruhe 1968.
• Kurt Frei: Familien in Leimen 1677–1900. Leimen: Stadt Leimen 1996 (= Badische Ortssippenbücher 77).
• Kurt Frei: Familien in St. Ilgen, von 1694 an. Leimen: Stadt Leimen 1997 (= Badische Ortssippenbücher 81).

Weblink

 Commons: Leimen (Baden) – Sammlig vo Multimediadateie

• Websyte vu Leimen
• Leimen uf LEO-BW
• Leimen Altgemeinde uf LEO-BW
• Gauangelloch uf LEO-BW
• St. Ilgen uf LEO-BW