Protein

Protein, Äiwiss oder Äiwissstoff si biologischi Makromolekül, wo us Aminosüüre ufbaut si. Protein git s in alle Zälle und gäbe ine nit nume Struktur, sondern si au „molekulari Maschine“, wo Metabolite dransportiere, Ione bumpe, chemischi Reakzione katalysiere und Signalstoff chönne erkenne. Us Protein (Äiwiss) bestöön z. B. d Hut, s Hoor oder d Muskle.

α-Helices. Das isch s erste Protein gsi, wo d Struktur von em mit Hilf vo dr Kristallstrukturanalyse ufkläärt worde isch.

Alli Protein im ene Lääbewääse zämme, im ene Gwääb, in ere Zälle oder in eme Zällkompartimänt, under exakt definierte Bedingige und zum ene bestimmte Zitpunkt, wärde as Proteom bezäichnet.

Klassifizierig vo de Proteine

Mä chann d Protein noch irer üssere Form in zwäi Hauptgrubbe iidäile:

• die globuläre Protein, wo Terziär- oder Quartärstruktur von ene öbbe d Form von ere Chuugele oder e Biire het, und wo mäistens in Wasser oder Salzlöösige guet löslig si (zum Bischbil s Protein vom Äiwiss im Äi, s Ov-Albumin),
• die fibrilläre Protein, won e fadeförmigi oder fasrigi Struktur häi, mäistens unlöslig si und zu de Stütz- und Grüstsubstanze ghööre (zum Bischbil d Keratin in de Hoor und Fingerneegel, Kollagen, Aktin und Myosin für d Musklekontrakzioon).

Protein wärde au noch iirer Zämmesetzig iidäilt, z. B. bi konjugierte Protein, oder noch dr Funkzioon, z. B. Strukturprotein.

Molekülform		Won e Däil drvo kä Protein isch
Globuläri Protein	Fibrilläri Protein
Albumin	Kollagen	Glykoprotein
Globulin	Elastin	Nucloproteine
Histone	Keratin	Chromoproteine
Protamine	Fibrinogen	Phosphoproteine
Prolamine	Myosin	Lipoproteine

Litratuur

• Jeremy M. Berg, John L. Tymoczko, Lubert Stryer: Biochemie. 6. Uflaag. Spektrum, Häidelbärg 2007, ISBN 3-8274-1800-3.
• Friedrich Lottspeich, Haralabos Zorbas: Bioanalytik. Spektrum Akademischer Verlag, Häidelbärg 1998, ISBN 978-3-8274-0041-3.
• Hubert Rehm, Thomas Letzel: Der Experimentator: Proteinbiochemie / Proteomics. 6. Uflaag, Spektrum Akademischer Verlag, Häidelbärg 2009, ISBN 978-3-8274-2312-2.
• E. Buxbaum: Fundamentals of Protein Structure and Function (änglisch), Springer, Nöi York 2007. ISBN 9780387263526.
• P. Kaumaya: Protein Engineering, Intech Open, 2012. ISBN 978-953-51-0037-9. (Onläin Wersion uf Änglisch)

Weblingg

• Aminosäuren und Proteine
• Peptide, Polypeptide (Proteine)
• Proteinrechner (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv) Vorlage:Toter Link/stoerkle.net – Onläin-Tool zum die molari Masse vo Protein anhand vo de Aminosüüresekwänz berächne
• Protein Database (Aminosüüresekwänze, 3D-Strukture, …)
• Proteinbilder
• Human Protein Atlas
• Proteopedia – Proteopedia isch en interaktivi 3D-Enzyklopedii über Protein und anderi Biomolekül im Wikipedia-Format (änglisch)
• UniProt Aminosüüresekwänze vo Protein

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Protein“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.