Ronco sopra Ascona
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Ronco sopra Ascona, lombardisch Rónch [roŋk], isch e Gmäind im Schwyzer Kanton Tessin. Si ghöört zum Chräis (circolo) Isole im Bezirk Locarno.
| Dialäkt: Züritüütsch |
Remove ads
Geografy
i de Bildmitti
Ronco sopra Ascona lyt zwüschet Ascona un Brissago uf ere Felseterrasse über em Langesee. Zur Gmäind ghööred under anderem d Frakzioone Fontana Martina, Gruppaldo un Porto Ronco. Naachbergmäinde sind Ascona und Brissago und über de See au Gambarogno und di italienisch Gmäind Maccagno con Pino e Veddasca (mit irer Fraktion Pino sulla Sponda del Lago Maggiore).
Remove ads
Gschicht
Ronco sopra Ascona isch zum eerschte Maal ane 1264 as Roncha gnännt woorde, 1498 dänn as Ronca de Scona. De Name Ronco bidüütet «frisch grodts Land, wo mer uurbar macht; Räbbäärg».
Z Ronco isch de Maaler Antonio Ciseri (1821–1891) uf d Wält choo, wo dänn z Floränz Kariääre gmachet hät, aber au s Altaarbild i de Chile vo Ronco gmaalet hät. Hauptsächli i der eerschte Helfti und de Mitti vom 20. Jarhundert händ i de schöön glägene Gmäind sälber vil Künschtler und anderi Kulturlüüt gläbt, drunder de Richard Seewald (1889–1976, spööter Profässer a de Münchner Akademy), de Manfred Henninger (1894–1986, spööter Abtäiligsläiter und Räkter a de Stuegerter Akademy), der Erich Maria Remarque (1898–1970, Autor vo «Im Westen nichts Neues») und syni Frau, d Paulette Goddard (1910–1990, under anderem i Film zäme mit em Charlie Chaplin und em Gary Cooper), und hütt d Eveline Hasler (* 1933, Autoori vo de «Wachsflügelfrau»). De Wyler Fontana Martina isch vom Bäärner Buechtrucker Hans Jordan 1923 gchaufft und wider uufpoue woorde und hät dän e gwüssi Zyt as Künschtlerkolony funkzioniert, wo underem anderem de Heinrich Vogeler (1872–1942, vorane z Worpswede und nachanen i de Sowjetunion), de Clément Moreau (1903–1988) und de Paul Klee (1879–1940) gwürkt händ. Au Uusstyger im Umfäld vom Monte Verità händ im früene 20. Jarhundert i alte, uufggääne Hüüser zwüsched Ascona und Ronco gwont.
Remove ads
Verwaltig
De Gmäindsbresidänt (Sindaco) vu Ronco sopra Ascona isch de Paolo Senn.
Ywonerzaale
Quäle: Bundesamt für Statistik[2]
| Johr | 1850 | 1860 | 1870 | 1880 | 1888 | 1900 | 1910 | 1920 | 1930 |
| Yywohner | 378 | 345 | 344 | 312 | 303 | 257 | 315 | 311 | 413 |
| Johr | 1941 | 1950 | 1960 | 1970 | 1980 | 1990 | 2000 | 2010 | 2020 |
| Yywohner | 426 | 540 | 553 | 682 | 745 | 702 | 659 | 677 | 550 |
Dialäkt
De Dialäkt vo Ronco sopra Ascona ghöört zum Tesines, ere Mundartgruppe vom Weschtlombardisch.
Böuwärch
S Doorff hät en mittelalterliche Chäärne, wo spööter i de Barockzyt erwyteret und umpoue woorden isch. Us em Spaatmittelalter sind die schmaale, hööche Hüüser mit groosse, schwääre Stäi um d Türen und d Fäischter; und us em Barock sind d Hüüser mit Loggie i den obere Stockwäärch und däne chlyne Balköndli mit fyne Gländer. Tipisch isch au, das d Gassen a männgem Oort under eme Huus oder Huustäil duregönd – dänen Underfüerige säit mer im Tialäkt barchétt.[3]
Daa e paar bsunderi Exämpel vo Hüüser:
- d Pfarchile S. Martino (1498 s eerscht Maal gnännt)
- d Kapäll SS. Annunziata
- zwäi Privaathüüser händ Sääl mit Maalereie us em 19. Jarhundert: d Casa Ciseri (17. Jh., umpouen öppe 1830) und d Ca’ di Pitúr
Remove ads
Literatur
- Rodolfo Huber: Ronco sopra Ascona. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz. (truckti Version: Band 10, S. 437).
- Cornelia Ammann: Ronco com’era – wie es war. C. M. Schwarz, Ronco s/Ascona 2011.
- Cornelia Schwarz-Ammann, i Zämenaarbet mit em Stefano Vassere, em Ermanno Barioni und em Tarcisio Pellanda: Repertorio toponomastico ticinese. I nomi di luogo dei comune del Cantone Ticino: Ronco sopra Ascona. Ug. vom Staatsarchiv vom Kanton Tessin. Bellinzona 2007 (zwäispraachig italienisch und tüütsch).
- Niklaus Starck: Circolo Verbano. Die Maler von Ronco sopra Ascona. Porzio Verlag, Ascona 2015.
Remove ads
Weblink
Fueßnote
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads