Zell LU

Zäu (amtlech Zell) esch e politischi Gmeyn em Wahlchreis Wilisou vom Kanton Lozärn i de Schwyyz.

S LU im Lemma isch s offiziell Chürzel vom Kanton Lozärn und wird bruucht, zum Verwächslige mit Yträäg vom Name Zell vermyde, wo öppis anders meined.

Zell
Wappe vo Zell
Basisdate
Staat:	Schwiiz
Kanton:	Lozärn (LU)
Wahlchreis:	Willisouw
BFS-Nr.:	1150i1f3f4
Poschtleitzahl:	6144 Zell LU 6152 Hüswil
UN/LOCODE:	CH ZZL
Koordinate:	637532 / 22037947.1333277.933341589
Höchi:	589 m ü. M.
Flächi:	13.87 km²
Iiwohner:	2119 (31. Dezämber 2022)[1]
Website:	www.zell-lu.ch
Zäu Zäu
Charte
Charte vo Zell w

Geographi

D Gmeyn liid öppe 6 km nordweschtlech vo Willisou im vordere Tau vo de Luthere ond esch es regionauus Zentrom. Zo de Gmeyn ghöre näbem Dorf ou die beyde Ortstöu Brisegg ond Hüsu wo de Warmisbach y de Gotsweler Rotbach ymöndet. Abgse vom Luutertau, wo flach esch, liid de Räscht vo de Gmeyn im Höguland. Im Nordoschte vo de Gmeyn legge d Weiler Häuersdorf, Bröndle ond Hönkihof. Im Norde lyd d Goggihöy, nordwestlech de Zäuerwaud. De höchscht Ponkt vo de Gmeyn esch de Saubrig. Vom Gmeyndegebiet vo fasch 14 km² wärde 68 Brozännt landwertschaftlech gnotzt. Waud ond Ghöuz möche 22.8% vo de Flächi uus ond 8.9% sey Sedligsflächi.^[2]

Zäu gränzt a d Gmeynde Autishofe, Feschbech, Schöötz, Ufhuse und Willisou.

Gschecht

D Gägend esch scho vor üsre Zyträchnig besedled gse, wie en Fond vomere Bronzebieli (Beil) beleid. Zodem esch e römisisch Goudmönze usgraabe worde. Ime päpschtleche Sammuregester zor Erhebig vo de Chrüzzogs-Stüür werd Celle im 1275 s erschte mou erwähnt. Bes 1407 het d Gmeyn zor Grafschaft Willisou, wo im Bsetz vo de Habsborger gse esch, ghört. Die Hey do Regäntschaft y de Herre vo Büttike öbergä. 1407 esch do schliesslich d Grafschaft vo Lozärn koufft worde ond Zäu het do bes 1798 i de Landvogtey Willisau ghört. Vo 1798 bes 1803 esch de Ort do em Distrikt Willisou zuteilt gse, ond dä esch jo de is nöi gschaffne Amt Willisou yglederet worde.

Sed em 1. Januar 2013 ghört Zäu zom Wahlchreis Wilisou, wo s Amt Wilisou abglööst hed.

Bevöukerig

Bevöukerigsentwecklig

D Bevöukerig esch metti vom 19. Johrhondert starch aagwachse (1798–1850: +63,1 %). I de 1850er Johr esch e Masseabwandrig ond aschliessend e Phase vor Stagnation yträtte, wo bes 1888 aghaute het. Nochhär esch d Ywonnerzau bes 1941 weder starch agwachse. Nochem zwöite Wäutchrieg hets weder en Abwanderigswäuue gä. Vom sebzgi (1970) wägg bes im Johr 2000 esch d Bevöukerig aber weder agwachse. Sedhär stagniert d Bevöukerigszau weder.

Jahr	1850	1860	1870	1880	1888	1900	1910	1920
Iiwohner	1355	1177	1161	1185	1155	1265	1390	1351
Jahr	1930	1941	1950	1960	1970	1980	1990	2000
Iiwohner	1458	1713	1680	1582	1590	1698	1795	1975

Quälle: Bundesamt für Statistik 2005^[3]

Sproche

D Bevöukerig benotzt aus Omgangssproch e hochalemannische Dialäkt. Be de leggschte Väuchszellig im Johr 2000 hey 94,84 % Düütsch, 1,67 % Aubanisch ond 0,81 % Portugysisch aus Houptsproch agää.

Gloube

Früecher sey auui Ywonner Metgled vo de Römisch-Katholische Chele gse. Dör Cheleuustrett ond Zuewanderig us andere Religione vo de Schwyyz ond em Ossland het sech das aber gänderet. Hötzotags (2000) sey 77,72 % römisch-katholisch ond 15,65 % evangelisch-reformierty Chreschte. Denäbscht fendet me 2,28 % Musliime ond jewius 0,61 Brozänt Konfässionlosi ond Aghörigi vo andere nedchreschtleche Religione (die meischte sey Hindus tamilischer Härkonft). Be de Mosliim handlets sech fasch uuschliesslech om Auabaner usem Kosovo ond Mazedonie.

Nationalität

Vo de 1938 Ywonner Ändi 2006 sey 1759 Schwyyzer ond 179 Ossländer. Be de leggschte Vouchszällig sey 89,57 % (Yschliesslech Doppubörger 90,33 % Schwyyzer. Die gröschte Ywanderergruppe chöme us Serbie-Montenegro (die meischte sey Aubaner), Portugau, Mazedonie (wederom die meischte Aubaner), Kroatie ond Sri Lanka.

Politik

Bi dr Nationauraatswahle 2015 hät s das Ergebnis gää:^[2] BDP 1,6 %, CVP 31,1 %, FDP 21,2 %, GLP 1,6 %, GP 3,0 %, SP 5,0 %, SVP 32,9 %, Süschtigi 3,7 %.

Dr Gmeindspräsident vo Zäu esch dr Markus Tremp (Stand Februar 2016).

Wirtschaft

D Arbetslosigkeit esch im Jahr 2011 bi 0,8 % gläge.^[2]

Verchehr

Zäu hett met Zäu ond Hüsu zwöi Hautestölle a de Bahnlini Lozärn–Langetu. D Gmein esch e lokale Buss-Chnooteponkt. D Buslinie Zäu–Autbüüre–St. Orbe, Hüsu–Ofhuuse ond Hüsu–Hofstatt–Luutere–Hender Ey erschliesses Omland met ÖV. Zäu lyd a de Strosse Willisou–Hottu ond Zäu–Santorbe (Sankt Urban). Die nöchstgläggne Outobahnaschlöss sey z Dagmersöuue (12 km) ond d Sorsi (16 km).

Bilder

• 
  Zäu
• 
  Chilä St. Martin
• 
  Primarschuäl
• 
  Pfarrhuus

Weblink

 Commons: Zäu – Sammlig vo Multimediadateie

• www.zell-lu.ch
• Waltraud Hörsch: Zell (LU). In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.