Chapón
país d'Asia Oriental From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Chapón (en chaponés Nippon/Nihon 日本, con o significau literal de "l'orichen d'o sol") ye un estau d'Asia formau por un archipelago situau entre l'oceano Pacifico y la mar d'o Chapón, a l'este d'a peninsula de Corea. Conoixiu como "a Tierra d'o Sol Naixient" u "lo País d'o Sol Naixent", o Chapón ye actualment una potencia economica con trece sieglos d'historia y una cultura muit marcada.
O nombre oficial d'o país ye Nihon-koku, u Nippon-koku (日本国), que significa "estau de Chapón". A suya población ye de 127.110.047 habitants (2015) en una superficie de 377.835 km², con una densidat de población de 336,3 hab/km². A mayor ciudat d'o país por o suyo numero d'habitants ye la ciudat de Tokio, que ye amás a suya capital. A suya aria metropolitana ye la mayor d'o mundo, con mas de 30 milions d'habitants.
Chapón ye formau por mas de 3.000 islas,[2] d'as cuals as mas grans son Honshu, Hokkaido, Kyushu y Shikoku, que representan un 97% d'a superficie total d'o país. A mayoría d'as islas son montanyosas u volcanicas; o punto mas alto de Chapón, o mont Fuji, ye un volcán.
Politicament, o país ye una monarquía constitucional, estando l'actual emperador Akihito, y lo primer ministro Yoshihiko Noda. Chapón ye miembro de Nacions Unidas, d'o G8, d'o G4 y d'o Foro de Cooperación Economica Asia-Pacifico.
Remove ads
Toponimia
En aragonés, a palabra "Chapón" ye un exonimo que no existe en a luenga chaponesa. Os nombres chaponeses ta o país son Nippon (にっぽん) y Nihon (にほん), y os dos s'escriben en kanji como 日本. O nombre chaponés de Nippon s'emplega oficialment y en a emisión d'o papel moneda. Nihon ye un termin mas casual, estando lo mas emplegau en la parla cutiana.
Tanto Nippon como Nihon significan literalment "l'orichen d'o sol" y por tanto a sobén se traducen como "país d'o sol naixient". Ista denominación apareixió a partir d'a correspondencia imperial con a dinastía chinesa Sui y fa referencia a la posición oriental de Chapón respective a China.
O nombre aragonés de Chapón plegó dica Occident por as rotas de comercio. L'antiga palabra d'o chinés ta Chapón, quedó rechistrada por Marco Polo y yera Cipangu. En o chinés actual de Xangai (a on que se charra un dialecto chinés wu), a pronunciación d'os kanji 日本 ye Zeppen. A palabra antiga ta Chapón en malayo ye Jepang (en a ortografía moderna Jepun), un amprén d'o chinés. Os mercaders portugueses troboron ista palabra en Malaca en o sieglo XVI, y se creye que éls serían os primers en levar-ne una variant a Europa.
Remove ads
Cheografía fisica
Chapón ye un país insular constituyiu por mas de 3.000 islas localizadas en l'oceano Pacifico a lo norte d'Asia. As tres islas principals, de norte enta sud, son Hokkaido, Honshu (a isla principal), Shikoku y Kyushu. As islas Ryukyu, que incluyen a isla d'Okinawa, son una cadena d'islas a lo sud de Kyushu. Todas se conoixen com l'archipelago chaponés.
Arredol d'un 70 u 80% d'o terreno ye forestal y montanyoso,[3] no apto ta l'agricultura ni ta usos industrials a causa d'as costeras y las elevacions, o risgo de torrocadas causadas por tierratremos, a tierra blanda y as plevias constants. Por ixo, a población se concentra notablement amán d'as costas, con una densidat de población muit alta.
A causa d'a suya localización en o cinturón de fuego d'o Pacifico, sobre la unión de tres placas tectonicas, Chapón tien tierratremos menors muito a sobén asinas como actividat volcanica. Bi ha habiu diversos tierratremos acompanyaus de tsunamis cada sieglo.[4]
O clima de Chapón ye temperau, pero varía muito de norte enta sud.[5] As caracteristicas cheograficas de Chapón lo dividen en seis arias climaticas principals:
- Hokkaido: clima temperau con hibiernos fredos y luengos y veranos frescos. A precipitación ye escasa, encara que mientres l'hibierno bi ha concentracions grans de nieu.
- A mar de Chapón: sobre la costa ueste de Honshu, l'aire d'o nord-ueste mientres l'hibierno i leva grans precipitacions en forma de nieu. Mientres en verano, a rechión ye mas fresca que l'aria d'o Pacifico, encara que a vegadas experimenta temperaturas altas a causa d'o efecto Foehn.
- Chapón central u elevau: clima tipico d'interior con variacions de temperaturas significativas entre hibierno y verano, a nueit y o dia, con pocas precipitacions.
- Mar Seto de l'interior: as montanyas d'as rechions de Chugoku y Shikoku las protechen d'os temporals, producindo temperaturas mas benignas tot l'anyo.
- L'oceano Pacifico: a costa este tien hibiernos fredos con poca nieu y veranos calidos y humidos a causa de l'aire d'o sud-este.
- As islas Ryukyu: tiene un clima subtropical con hibiernos calidos. A precipitación ye intensa; os tifons i son comuns.
Remove ads
Cheografía humana y sociedat
Demografía
A población de Chapón en 2018 yera de 126,5 millons.[6] Chapón tien una d'as esperanzas de vida mas altas d'o mundo, de 84 anyos en 2018. Manimenos, a población chaponesa ye aviellindo-se a escape, efecto d'a disminución d'as altas tasas de natalidat d'a postguerra. En 2004, arredol d'o 19,5% d'a población teneba mas de 65 anyos d'edat.[7] Os cambios en a estructura demografica han provocau un gran numero de problemas socials, especialment en o declive potencial d'a población economicament activa y l'incremento en os costes de bienestar social asociaus a los plans de pensión publicos. Seguntes as tasas de creiximiento poblacionals actuals, a población de Chapón baixará a 120 millons en 2030 y a 107 en 2050[8].
Etnografía
A sociedat chaponesa, dende lo punto de vista etnico, ye muit homochenia. As minorias mas numerosas son os coreanos, chineses, filipins, peruanos y brasileros, asinas como los ainus, un pueblo indichena de l'archipelago chaponés. Mils de coreanos fuoron forzaus a emigrar a Chapón mientres a Segunda Guerra Mundial, cuan Corea yera encara una colonia chaponesa. Os que bi han permaneixiu no tienen a ciudadanía chaponesa, encara que i pueden acceder, y a sobén s'enfrontinan a la discriminación.[9] Os pueblos indichenas ainu y okinawa tamién tienen un estatus social inferior;[9] a mayoría d'os ainu s'han asimilau a la cultura chaponesa, encara que beluns han manteniu a suya identidat en Hokkaido.
A ciudadanía chaponesa se recibe cuan un miembro d'a familia rechistra un naiximiento en o rechistro familiar d'a localidat. Naixer en Chapón no necesariament da la nacionalidat chaponesa. Encara que bi ha minorias monolingües que han residiu muitas cheneracions en Chapón, i viven baixo o estatus de residencia permanent, sin de recibir a ciudadanía chaponesa, encara que tienen o dreito de recibir-la. As personas d'ascendencia chaponesa que naixen en estranchero tienen a ciudadanía si bel familiar rechistra o suyo naiximiento en Chapón. Sindembargo, bels repatriaus no son consideraus "autenticament" chaponeses, y beluns consideran que son descendients d'a casta d'os burakumin, que se creye emigroron a los países sudamericanos, y por tanto son discriminaus por a resta d'a sociedat.
Luenga
- Articlo principal: idioma chaponés
A luenga oficial de Chapón ye lo chaponés. L'ainu, encara que ye una luenga indichena de l'archipelago chaponés, ye cuasi extinguida. O chaponés ye una luenga aglutinativa que se distingue por o suyo sistema complexo d'honorificos que reflexan a naturaleza cherarquica d'a sociedat chaponesa, en que las formas verbals y bellas palabras indican o estatus relativo d'o fablant y d'a persona que ascuita. O chaponés escrito ye una combinación de tres tipos de sistemas: os caracters chineses conoixitos como kanji, 漢字, y dos sistemas silabicos, hiragana, 平仮名, y katakana, 片仮名. L'alfabeto latín, u romanji, ローマ字, tamién s'emplega en o chaponés contemporanio. Amás d'as luengas autoctonas (o chaponés, l'ainu y o ryukyuense) bi ha diversas luengas d'as minorías etnicas d'o Chapón, principalment o coreano y o chinés.
Relichión
A percepción chaponesa d'a relichión a sobén ye relacionada con a mitolochía, as tradicions y as actividaz locals. O confucianismo y o taoísmo han estau a base d'o codigo moral y d'o shakai-tsunen (a ideya social común). A mayoría d'os chaponeses profesan o xintoísmo (54%), u o budismo (40%), por tradición familiar, u ta evitar conflictos con os estranchers relichiosos. Manimenos, a mayoría no son ateus, a tendencia ha estau lo sincretismo. Ixo tien como resultau que las familias celebren os rituals xintoistas, os estudiants recen antis d'os examens escolars, bellas parellas se casen en as ilesias cristianas, y os funerals se faigan en os templos budistas. Una minoría d'a población profesa o cristianismo (0,7%), y atras relichions (4,7%) como lo xamanismo y l'islam. Dende o sieglo XIX muitas sectas relichiosas ditas orichinalment shinkosyukyo u shinshukyo, han apareixiu.
Remove ads
Organización territorial
Ta más detalles, veyer l'articlo Prefecturas de Chapónveyer os articlos [[{{{2}}}]] y [[{{{3}}}]]veyer os articlos [[{{{4}}}]], [[{{{5}}}]] y [[{{{6}}}]]veyer os articlos [[{{{7}}}]], [[{{{8}}}]], [[{{{9}}}]] y [[{{{10}}}]].
O territorio chaponés se troba dividiu en un total de 47 prefecturas, que no s'agrupan oficialment en garra tipo d'estructura organizativa superior fueras d'a propia estructura estatal. Tanimientres, muitos orgaismos publicos agrupan seguntes os suyos propios criterios as prefecturas ta cumplir as suyas propias necesidaz, sin que istas agrupacions tiengan garra importancia administrativa fueras d'o propio organismo que las creya. A tamas de no existir garra estructura oficial entre las prefecturas y l'estau, gosa fer-se servir una d'as citadas agrupacions no oficials, la correspondient a la educación primaria de chapón, que agrupa as 47 prefecturas en 8 rechions.
Istas prefecturas poseyen cadaguna lo suyo propio prefecto u gubernador, esleyiu en as eleccions correspondients, mesmo que un orgnismo lechislativo propio, igualment esleyiu democraticament.
As 47 prefecturas de Chapón son:
Remove ads
Esporte
Bels esportes en Chapón son consideraus como una forma de vida u de ensenyanzas pa la vida como lo kárate y lo kendo. Atros esportes tradicionals son o sumo y as arts marcials, principalment o judo.
Atros esportes populars son o béisbol, l'atletismo, con una gran tradición en a preba d'a maratón y en zaguerias a marcha atletica, o golf y bels esportes de motor. Tamién cal destacar o fútbol con a creyación d'un campionato profesional dende 1992 y actualment a suya selección nacional ye una d'as millors seleccions de fútbol d'Asia.
Competicions esportivas
Entre los eventos esportivos que han estau organizaus en Chapón destacan os Chuegos Olimpicos de 1964, celebraus en a ciudat de Tokio,[10] os Campionatos d'o Mundo d'Atletismo de 1991 organizaus en Tokio y los de 2001 en Osaka y la coorganización d'a Copa Mundial de Fútbol de 2002 chunto a Corea d'o Sud. Estió la seu d'os Chuegos d'a XXXII Olimpiada d'a era moderna en l'anyo 2020.
O béisbol tien una liga profesional en Chapón dende l'anyo 1936, a Nippon Professional Baseball; o fútbol tamién ye muit popular dende la creyación d'a liga de fútbol profesional, clamada J. Ligue
Remove ads
Referencias
Vinclos externos
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads