Fricativa postalveolar sonora
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
A fricativa postalveolar sonora ye un tipo de sonito consonantico emplegato en cuantas luengas parlatas. Se trascribe [ʒ] en l'AFI, una zeta latina minuscla con coda que provién d'as zetas medievals cursivas. En a notación romanica se representaba como [ž]. No se troba en aragonés, pero sí que se troba en catalán septentrional, en occitán y en francés. Existió en castellano medieval y encara existe en chudeocastellano. En muitas luengas se troba pero solapato con o correspondient sonito palatal.
Fricativa postalveolar sonora | ||
---|---|---|
ʒ | ||
Codificación | ||
N° d'orden en l'AFI: | 135 | |
Entidat (dec): | ʒ | |
Unicode (hex): | U+0292 | |
X-SAMPA: | Z | |
Kirshenbaum: | Z | |
Braille: | ![]() | |
Soniu | ||
Remove ads
Caracteristicas
- Ye una consonant oral pulmonica.
- Ye un sonito sivilant fricativo porque l'aire produce una turbulencia en o suyo paso por a boca.
- S'articula con a luenga dezaga d'os dients, cuasi como tocando o paladar, pa modificar a columna d'aire que vien dende os pulmons.
- Ye un sonito sonoro porque fa vibrar as cuerdas vocals.
Presencia
En aragonés
Iste fonema no existe en aragonés actual. A visión tradicional d'os filologos hispanicos representata por Rafael Lapesa ye que existió en aragonés medieval (baixo-medieval, porque en a mayor parte de l'Alta Edat Meya se produciba a evolución dende o latín tarraconense ta l'aragonés). Rafael Lapesa aplica o modelo d'evolución fonetica d'o castellano pa l'aragonés en a evolución d'a consonant d'as silabas GE, GI, IA, IO, IU en latín, en palabras patrimonials como chelar, chirar, chacer, chubo, que s'escribiban en a Edat Meya como gelar, girar, jazer, jubo. Manimenos Manuel Alvar ya daba eixemplos que en os elementos romances d'o latín notarial aragonés d'os sieglos XI y XII ya se pronunciaba africato xordo como o digrafo ch actual. Precisament en muitos textos medievals Sancho, que provién de SANCTEU, y tien o fonema /ch/ por un orichen diferent s'escribiba Sanio, Sanjo u Sango. Actualment se tien conoixencia de més documentación que amuestra que en aragonés medieval o fonema postalveolar fricativo sonoro, d'haber existito en l'Alta Edat Meya, dende o sieglo XI ya heba evolucionato a lo fonema actual /tʃ/ d'a letra "ch".
Trasliteracions
En a trasliteración de palabras con este fonema en luengas eslavas que fan servir l'alfabeto cirilico se puet escribir en aragonés o digrafo zh: Zaporizhia, Zhupan; u o diacritico Ž: Župan, que por adaptación fonetica serían con ch, que representa o fonema mes pareixito a l'orichinal.
Eixemplos en diferents luengas
Remove ads
Vinclos externos
- (ca) Informació acústica, del projecte "Els sons del català".
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads