Llanes
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Llanes (Llanes en asturiano, Llanes en castellano) ye un concello d'a comunidat autonoma uniprovincial asturiana, situau en a comarca d'Oriente y partiu chudicial de Llanes (en ye a suya capital). A seu d'o concello municipal se troba en Llanes.
A suya población ye de 13.950 habitants (2010) en una superficie de 263,59 km², con una densidat de población de 52,92 hab/km².
Llanes, una villa con fundas radices marineras, ye un destacau puerto de pesca en a mar Cantabrica, fundada en 1206 mientres a Baixa Edat Meya, y con una luenga historia dende ixas envueltas.
Ye una ciudat con prous elementos artisticos, estado-ne os zagueros en estar-ie devantaus os ditos Cubos d'a Memoria, obra de l'artista basco Agustín Ibarrola.
Remove ads
Cheografía
O termin municipal de Llanes s'estandilla en una amplaria de costa d'alto u baixo 30 km, con altarias que puyan dende lo livel d'a mar dica los 1.177 metros d'altaria de Peñablanca, a maxima altaria d'o lugar.
Antiparte, se troba dividiu en 28 parroquias: Andrín, Ardisana, Barru, La Borbolla, Caldueñu, Los Caleyos, Carranzo, Los Carriles, Celoriu, Cue, Ḥontoria, Llanes, La Maletería, Meré, Naves, Nueva, Parres, Pendueles, Po, Porrúa, Posada, Pría, Purón, Rales, San Roque, Tresgrandas, Vibañu y Vidiago.
Mugas
O termin municipal de Llanes muga a lo norte con a mar Cantabrica; a l'este con o Ribadeva; a o sud con Onís, Cabrales, El Valle Altu de Peñamellera y Peñamellera Baxa; y a l'ueste con Cangues d'Onís y Ribeseya.
| Mar Cantabrica | ||
| Cangues d'Onís y Ribeseya |  |
Ribadeva |
| Onís, Cabrales, El Valle Altu de Peñamellera y Peñamellera Baxa |
Remove ads
Historia
Prehistoria
A mas antiga presencia documentada de l'hombre en o territorio de l'actual Llanes ye d'o Paleolitico inferior, con repuis localizaus en os chacimientos arqueolochicos de La Ribera y d'a cueva de Balmori, a on se troban pinturas rupestres d'arte franco-cantabrico. Tamién se han puesto trobar repuis d'o Magdaleniense en ixos mesmos lugars. Sindembargo, bi ha poquez restos d'a Edat de Fierro, mesmo que mientres o periodo prerromano u mesmo romano, a excepción d'una lapida adedicada a los Manes.
Edat Meya
Mientres l'Alta Edat Meya, o control d'o territorio de l'actual Llanes se feba dende un castiello (hue encara en son vesibles os suyos restos) dito castiello de Soberrón, situau en a sierra d'o Cuera, estando a mayor parte d'o territorio propiedat d'a Ilesia Catolica a traviés d'o monesterio de Sant Salvador de Celorio, y a resta propiedat d'a nobleza local. O rei Alifonso IX de Leyón li concedió una carta de población en 1225, como meyo t'asegurar a esfensa d'o territorio; ista carta población fue dimpués esviellada por o rei Alifonso X de Castiella. Ta complementar a carta de población, iste zaguero encomenzó la construcción d'una muralla ta rodiar o lugar, muralla que se remató mientres o sieglo XV.
Tot ixo favoreixió a consolidación de Llanes como un centro de poder d'a suya redolada, a on se i concentroron as funcions administrativas y militars, y fendo asinas que a suya población plegase enta una cifra de 1.000 u 1.500 habitants. Antiparte, con a concesión d'o dreito de celebración de dos ferias cada anyada, se consolidoron as suyas funcions como destacau puerto comercial, con rotas maritimas que plegaban en Al-Andalus, o condau de Flandres, Francia, o reino d'Anglaterra u Portugal.
En ixas envueltas, encara que yera una villa de propiedat reyal, cuantas vegadas os reis la donoron a os suyos favoritos, encara que dimpués tornaba a estar propiedat reyal. Asinas, Henrique II de Castiella la donó a o suyo fillo borde Alifonso de Noreña, y Chuan II de Castiella la donó a Diego Fernández de Quiñónez.
Edat Moderna
En a Edat Moderna, cal destacar a influencia que tenió en o desembolique de Llanes o monesterio de Sant Salvador de Celorio, d'a Orden de Sant Benedet mientres os sieglos XVII y XVIII, mesmo que l'actividat pesquera y comercial d'o suyo puerto. Sindembargo, dende o sieglo XVIII s'escaició a suya decadencia economica, coincidindo con a contina situación de guerra maritima con o Reino Uniu y con a necesidat que teneba l'Armada espanyola de mariners, que yeran enrolaus cuasi sin contraprestación en detrimento d'as actividaz maritimas merament comercials.
Edat Contemporania
Mientres a Guerra d'o Francés se i escaicioron feitos d'armas, destacando a suya ocupación por l'exercito francés en 1809, cuan cremoron o suyo archivo mesmo que o palacio d'os Duque de Estrada.
Por tot ixo, dende meyaus d'o sieglo XIX marchoron dende Llanes cuantos emigrants enta America, tenendo a ciudat muit poquet desembolique industrial.
Mientres a Guerra Civil espanyola, en os monts d'o suyo termin s'escaicioron bellos feitos d'armas.
Remove ads
Luengas y parlas
En Llanes se charra l'astur-leyonés, en grau abanzau de substitución por part d'o idioma castellano. A parla astur-leyonesa de Llanes se clasifica en l'astur-leyonés oriental, a on s'incluye l'asturiano oriental y o cantabro, con caracters de parla de transición enta o castellano.
Demografía
Remove ads
Administración
Reparto de concellers
| Partiu politico | 1979 | 1983 | 1987 | 1991 | 1995 | 1999 | 2003 | 2007 | 2011 | 2015 | 2019 | 2023 |
| Partido Socialista Obrero Español | 7 | 8 | 10 | 11 | 9 | 10 | 9 | 10 | ||||
| Partido Popular | 2 | 9 | 5 | 5 | 6 | 6 | 7 | 7 | ||||
| Unión de Centro Democrático | 8 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Izquierda Unida | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 1 | 1 | 0 | ||||
| Centro Democrático y Social | - | - | 2 | 1 | - | - | - | - | - | - | - | - |
| Atros | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | ||||
| Total | 17 | 17 | 17 | 17 | 17 | 17 | 17 | 17 | ||||
Alcaldes
Remove ads
Molimentos
- Palacio d'os contes de la Vega del Sella, un palacio d'o sieglo XVIII en estilo barroco, y que hue ye a seu d'un Museu. Se troba protechiu legalment con a suya declaración como Bien d'Intrés Cultural.
- Ilesia de Sant Salvador de Llanes, una ilesia con chicoz restos d'os sieglos XII y XIII (asinas, a suya frontera occidental, en estilo romanico, encara que esviellada cuasi de raso mientres os sieglos XVII y XVIII.
- Palacio d'os Duque de Estrada, un palacio d'o sieglo XVII en estilo barroco, enronau dende l'incendio de 1809.
- Basilica de Santa María d'o Concello, una ilesia con categoría de basilica con una frontera romanica, encara que o suyo interior ye en estilo gotico.
Remove ads
Localidaz achimanatas
Vinclos externos
Se veigan as imáchens de Commons sobre Llanes.- Pachina web oficial municipal de Llanes.
Remove ads
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads