Mariuena

Mariuena ye o nombre que recibe en l'Alto Aragón a diosa Mari d'a mitolochía basca. Ye a deidat prencipal d'o panteyón basco estando un ser practicament omnipotent. Habita en totas as tucas d'as montanyas bascas, recibindo un nombre por cada montanya. O suyo marito ye Sugaar, y as suyas asistents son as bruixas (en basco "sorginas").

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Representación de Mari

En a tradición aragonesa a diosa ye buena, por ixo se diz Mariuena, mientres que en a tradición basca ye mala, decindo-se Marigaizto^[1] (en basco "gaizto" significa "malo"). Ye posible que d'aquí derive a expresión "en tiempos de Mari Castaña", ye decir a Mari Maligna.

Etimolochía

Bi ha dos teorías ta a etimolochía de Mari. Una diz que ye una adaptación d'o nombre d'a semi-divinidat cristiana María, encara que aplicato a un personache esencialment diferent y mas antigo. L'atra proposa que ha perdito a primera vocal, estando posiblement en orichen "Amari" ("Ama" mai + "ari"), ye decir l'oficio d'estar mai, u bien "Emari" ("Eman" dar, donar + "ari"): don, present. As dos proposas no s'excluyen necesariament.

Bibliografia

• Breve inventario de seres mitológicos fantásticos y misteriosos de Aragón. Chema G. Lera. Prames. ISBN 978-84-8321-268-4