Sufixos en francés
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Os sufixos en francés gosan estar d'o mesmo orichen que en as atras luengas neolatinas occidentals, a on que bi ha cognatos. Bi ha sufixos patrimonials y sufixos cultos. Entre os sufixos cultos destacan os d'orichen griego antigo, que coexisten con os d'orichen latín.
| Sufixo | Cognato aragonés | Palabra que creya | Significato | Eixemplo |
| -ail | -allo | Nombre > Nombre | Colectivo (obchectos) | Attirail, bétail |
| -aille | -alla | Nombre > Nombre | Colectivo; peyorativo (chent) | Canaille |
| -aire | -ario | Nombre > Nombre | Colectivo (continent d'un conchunto de) | Dictionaire |
| -age | -ache | Nombre > Nombre | Colectivo | Plumage |
| -aie | -eta, -eto | Nombre > Nombre | Colectivo de plantas | Chênaie |
| -ier1 | -er(o), -era | Nombre > Nombre | Árbol u planta | Pommier |
| -ain/-aine | án/ana | Nombre > Nombre | Oficio u actividat | Chrétien |
| -ier/-ière2 | er(o) | Nombre > Nombre | Oficio u actividat | Charcutier |
| -iste | -ista | Nombre > Nombre | Oficio u actividat | Taxiste, abolicioniste |
| -erie | -eria | Nombre > Nombre | Colectivo; Oficio u actividat | Batterie; Boulangerie |
| -isme | ismo | Nombre u Adchectivo > Nombre | Corrient, doctrina | Socialisme, marxisme |
| -esse | -eza | Adchectivo > Nombre | Calidat | Delicatesse |
| -erie | -ería | Adchectivo > Nombre | Calidat | Connerie |
| -eur | -or | Adchectivo > Nombre | Calidat | Ampleur |
| -iste | -ista | Adchectivo > Nombre | Seguidor d'una corrient u doctrina | Socialiste, nacionaliste |
| -tión | -ción | Verbo > Nombre | Acción u efecto | Publicatión |
| -ment | -miento | Verbo > Nombre | Acción u efecto | Comencement |
| -age | -ache | Verbo > Nombre | Acción u efecto | Montage |
| -eur, -euse1 | -dor, -dera | Verbo > Nombre | Achent | Vendeur, vendeuse |
| -ail | -allo | Verbo > Nombre | Instrumento | Éventail |
| -ain, -aine | -án(o), -ana | Nombre > Adchectivo | Relación u pertenencia | Urbain |
| -aire | -ar | Nombre > Adchectivo | Relación u pertenencia | Polaire, musculaire |
| -ile | -il | Nombre > Adchectivo | Relación o pertenencia | Fébrile, juvenile |
| -istique | -istico | Nombre > Adchectivo | Relación o pertenencia | Artistique |
| -é, -ée | -au, -ada | Nombre > Adchectivo | Posesión | Ailé, ailée |
| -eux, -euse | -oso, -osa | Nombre > Adchectivo | Moelleux, Moelleuse | |
| -teur | -ador | Verbo > substantivo | Qui fa l'acción | Admirateur |
| -ble | -ble | Verbo > Adchectivo | Posibilidat | Probable |
| -ment | -ment | Adchectivo (feminín) > Adverbio | * | Rapidement, lentement |
| Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
Remove ads
Sufixos formadors d'adchectivos
| Sufixo | Cognato aragonés | Palabra que creya | Sentiu | Eixemplo |
| -able | -able | Verbo > adchectivo | Posibilidat | Capable |
| -ain | -an(o) | Toponimo > adchectivo | Chentilicio | Sévillain |
| -âtre | -astro | Adchectivo > adchectivo | Tendencia, peyorativo | Jaunâtre |
| -ot | -ot | Adchectivo > adchectivo | Diminutivo, peyorativo | Fiérot |
| -u | -ut(o) | Substantivo > adchectivo | Cualidat | Aigu |
Sufixos formadors d'adverbios
Ta mas detalles, veyer l'articlo adverbios acabaus en -ment en francésveyer os articlos [[{{{2}}}]] y [[{{{3}}}]]veyer os articlos [[{{{4}}}]], [[{{{5}}}]] y [[{{{6}}}]]veyer os articlos [[{{{7}}}]], [[{{{8}}}]], [[{{{9}}}]] y [[{{{10}}}]].
| Sufixo | Cognato aragonés | Palabra que creya | Sentiu | Eixemplo |
| -ment | -ment | Adchectivo > adverbio | Adverbio de manera | Autrement |
| -ons | -ons | Verbo > adverbio | Adverbio de manera | À tâtons |
O sufixo -ment ye un d'os pocos que puet formar adverbios y només lo puet fer a partir d'adchectivos en forma feminina, de fueras d'unas excepcions. A mes gran part d'os adverbios formas con este sufixo son adverbios de manera.
Si l'adchectivo acaba en -ai, -é, -i u -u se fa servir a forma masculina:[1]
- Vrai > vraiment.
- Joli > joliment.
- Aisé > aisément.
- Resolu > résolument.
Bi ha un accento circumflexo que senyala a perda d'a e d'o feminín en beluns d'estos adchectivos:[2][3]
Os adchectivos acabaus en -ant y -ent (terminación d'o participio present), unen esta terminación a la de l'adverbio quedando as secuencias -emment y amment:
Manimenos, se troba a secuencia -ément:
Bi ha uns adverbios acabaus en -ment que se remontan a la forma en francés antigo:[3]
- Bref, brève > brièvement.
- Sciemment.[3]
A terminación -ment se puede aplicar tamién a substantivos pa formar adverbios:
Remove ads
Sufixos formadors de verbos
| Sufixo | Cognato aragonés | Palabra que creya | Sentiu | Eixemplo | |
| -ailler | -allar | Verbo > Verbo | Peyorativo[3] | Boirailler, tournailler | |
| -asser | -azar | Verbo > Verbo | Peyorativo | Bavasser, rêvasser | |
| -eler | -illar | Substantivo, verbo > Verbo | Craqueler, harceler | ||
| -er | -ar | Substantivo > Verbo | Verbos denominativos | Charger, vacciner | |
| -eter | -etar | > Verbo | Diminutivo | Tacheter, voleter | |
| -ifier | -ificar | > Verbo | Acción | planifier, solidifier | |
| -iller | -ellar, -illar | Substantivo, verbo > Verbo | Diminutivo y peyorativo | Fendiller, mordiller | |
| -iner | -inar | > Verbo | Diminutivo | Pietiner, trottiner | |
| -ir | -ir | Adchectivo > Verbo | Verbos denominativos | Blanchir, verdir | |
| -iser | -izar | Adchetivo > Verbo | Incoativo | angliciser, solidariser | |
| -nicher | > Verbo | Peyorativo y diminutivo | Pleurnicher | ||
| -ocher | > Verbo | Peyorativo y diminutivo | Effilocher, flanocher | ||
| -onner | -onar | > Verbo | Peyorativo y diminutivo | Chantonner, tâtonner | |
| -oter | -otar | > Verbo | Peyorativo | Picoter, toussoter | |
| -oyer | -iar | > Verbo | Frecuentativo | Poudroyer | |
| -ouiller | -ollar | Substantivo u Verbo > Verbo | Frecuentativo, diminutivo y peyorativo | Mâchouiller, patouiller |
Sufixos cultos
| Sufixo | Cognato aragonés | Palabra que creya | Sentiu | Eixemplo |
| -ace | -az(o) | Peyorativo | Limace | |
| -aire | -ario | Substantivo > Substantivo | Achent | Bestiaire |
| -at | -ato | Substantivo > Substantivo | Función | Rectorat |
| -tión | -ción | Verbo > Nombre | Acción u efecto | Publicatión |
| Sufixo | Cognato aragonés | Palabra que creya | Sentiu | Eixemplo |
| -cide[3] | -cida | Que mata | Fongicide | |
| -cole | -cola | Adchectivo | Que cautiva | Fruticole |
| -cole | -cola | Adchectivo | Habitat | Cavernicole |
| -culteur | -cultor | Substantivo | Persona que cautiva | Viticulteur |
| -culture | -cultura | Substantivo | Arte de cautivar u de criar | Apiculture |
| -fère | -fero | Que leva | Mammifère | |
| -fère | -fero | Adchectivo | Que contiene | Fossilifère |
| -fique | -fico | Adchectivo | Que produce | Soporifique |
| -forme | -forme | Adchectivo | Con forma de | Cunéiforme |
| -fuge | -fugo | Adchectivo | Que fa fuyir, que fuye | Ignifuge |
| -grade | -grado | Como anda | Digitigrade | |
| -lingue | -lingüe | Luenga | Multilingue | |
| -pare | -paro | Como pare | Vivipare | |
| -pède | -pedo | Tiene tiene patas d'una mena | Cuadrupède | |
| -vore | -voro | Que'n mincha | Herbivore |
| Sufixo | Cognato aragonés | Palabra que creya | Sentiu | Eixemplo |
| -algie[3] | -alchia | Substantivo | Dolor | Myalgie |
| -arche, -arque | -arca | Substantivo | Que manda | Patriarche, Monarque |
| -archie | -arquía | Substantivo | Autoridat | Anarchie |
| -bare | -baro | Presión | Normobare | |
| -bole | -bolo | Que chita | Embole | |
| -carpe | -carpo | Fruito | Endocarpe | |
| -céphale | -cefalo | Cabeza | Encéphale | |
| -crate | -crata | Relación con o poder | Technocrate | |
| -cratie | -cracia | Substantivo | Poder | Démocratie |
| -cycle | -ciclo | Rueda | Hémicycle | |
| -game | -gamo | Monogame | ||
| -gamie | -gamia | Unión | Monogamie | |
| -gène | -cheno | Que produce | Oxygène | |
| -gramme | -grama | Representación grafica | Sismogramme | |
| -graphe | -grafo | Qui describe | Géographe | |
| -graphie | -grafía | Descripción | Géographie | |
| -hydre | -hidro | Augua | Poïkilohydre | |
| -id(e) | -ido | Forma de | Arachnide | |
| -lâtre | -latra | Que adora | Idolâtre | |
| -lâtrie | -latría | Adoración | Zoolâtrie | |
| -lithe | -lito | Piedra | Stromatolithe | |
| -logie | -lochía | Ciencia | Géologie | |
| -logue | -logo | Estudioso | Géologue | |
| -mancie | -mancia | Videncia | Géomancie | |
| -mane | -mano | Cerrino | Toxicomane | |
| -manie | -manía | Pasión | Mégalomanie | |
| -mètre | -metro | Mesura | Kilomètre | |
| -morphe | -morfo | Forma | Allomorphe | |
| -morphie | -morfia | Forma | Plésiomorphie | |
| -nome | -nomo | Que regula | Autonome | |
| -nomie | -nomía | Arte de regular | Économie | |
| -onyme | -onimo | Nombre | Anthroponyme | |
| -pathe | -pata | Malauto de | Psychopathe | |
| -pathie | -patía | Malautía, pasión | Ostéopathie | |
| -pédie | -pedia | Educación, instrucción | Orthopédie | |
| -phage | -fago | Que mincha | Phytophage | |
| -phagie | -fachia | Alimentación | Anthropophagie | |
| -phile | -filo | Amigo de | bibliophile | |
| -philie | -filia | Amistat | Aquariophilie | |
| -phobe | -fobo | Enemigo de | Xénophobe | |
| -phobie | -fobia | Enemistat | Photophobie | |
| -phone | -fono | Soniu | Téléphone | |
| -phonie | -fonía | Soniu | Homofonía | |
| -phore | -foro | Que leva | Carpophore | |
| -pode | -podo | Piet, pata | Tétrapode | |
| -ptère | -ptero | Ala | Lépidoptère | |
| -scope | -scopo | Que veye | Horoscope | |
| -scopie | -scopía | Visión | Stéréoscopie | |
| -sphère | -sfera | Extensión planetaria, part d'una planeta | Atmosphère | |
| -technie | -tecnia | Art de ciencia | Zootechnie | |
| -technique | -tecnico | Pyrotechnique | ||
| -thèque | -teca | Puesto u mueble a on que se guarda | Bibliothèque | |
| -thérapie | -terapia | Curación | Immunothérapie | |
| -tome | -tomo | Tallador | Myotome | |
| -tomie | -tomía | Acción de tallar | Vasotomie | |
| -type | -tipo | Modelo | Archétype | |
| -type | -tipo | Que imprime | Phototype | |
| -typie | -tipia | Impresión | Autotypie |
Remove ads
Referencias
Bibliografía
Se veiga tamién
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads