দেহ'ঙ টাই আৰু চিংফৌ স্বায়ত্ব প্ৰান্ত

দেহ'ঙ টাই আৰু চিংফৌ স্বায়ত্ব প্ৰান্ত (ইংৰাজী: Dehong Dai and Jingpo Autonomous Prefecture; টাই-নুৱা: ᥖᥬᥳ ᥑᥨᥒᥰ) চীনদেশৰ য়ুন্নান প্ৰদেশত অৱস্থিত আঠটা স্বায়ত্তপ্ৰান্তৰ ভিতৰত এখন স্বায়ত্তপ্ৰান্ত, ইয়াৰ পূবে বাওছান আৰু পশ্চিমে মানদেশৰ কাচিন ৰাজ্যৰ সীমা আছে। ত্ৰয়োদশ আৰু চতুৰ্দশ শতিকাত দেহ'ঙৰ দাই জনগোষ্ঠীয়ে ব্ৰহ্মপুত্ৰ উপত্যকাত বসতি স্থাপন কৰি অসম ৰাজ্যৰ সৃষ্টি কৰে আৰু টাই-আহোম জনগোষ্ঠী গঠন কৰিছিল।^[1]

দেহ'ঙ টাই আৰু চিংফৌ স্বায়ত্ব প্ৰান্ত (德宏傣族景颇族自治州) ᥖᥬᥳ ᥑᥨᥒᥰ
চীনা স্বায়ত্ব প্ৰান্ত
নামকৰণ কৰা হৈছে	নামৰ অৰ্থ: টাই নোৱা ভাষাৰ (ᥖᥬᥲ ᥑᥨᥒᥰ), অৰ্থ "নু নদীৰ নামনি"

নামকৰণ

"দেহ'ঙ" শব্দটোৰ টাই-নুৱা ভাষাৰ পৰা আহিছে, যাৰ অৰ্থ নু নদীৰ তলৰ অংশ।^[2] টাই-লে লিপিত (টাই-নুৱা ভাষা লিখিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা লিপি) ইয়াক "ᥖᥬᥳ ᥑᥨᥒᥰ" হিচাপে লিখা হয়।^[2]

বুৰঞ্জী

প্ৰধান প্ৰবন্ধ: মু'ঙ মাও

গ্বঝানবাই ৰাজ্য

খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৫৬৮ চনৰ পৰা খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৪২৪ চনৰ ভিতৰত দাই জনগোষ্ঠীৰ পূৰ্বপুৰুষসকলে শ্বেলি নদী উপত্যকা অঞ্চলত বসতি স্থাপন কৰি জনজাতীয় যুগত প্ৰৱেশ কৰে। খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৩৬৪ চনত চাওফা গেলাবাই (葛拉叭) শ্বেলি অৱবাহিকাৰ জনজাতিসমূহক একত্ৰিত কৰে। তেওঁ জনজাতীয় মিত্ৰতাৰ মুৰব্বী হৈ হান্সাত (喊萨 বৰ্তমানৰ ৰুইলি) ৰাজধানী প্ৰতিষ্ঠা কৰে। এনেদৰে গ্বঝানবাই (果占璧) ৰাজ্যৰ আৰম্ভনি হৈছিল বুলি কোৱা হয়।

৩৬৪ খ্ৰীষ্টাব্দত গেলাবাৰ বংশধৰ ঝাওউডিং (召武定) নামৰ এজন ব্যক্তিয়ে এই চাওফাৰ উত্তৰাধিকাৰ লাভ কৰে। তেওঁ দাই জনগোষ্ঠীৰ এজন বিখ্যাত দেৱতা, সাৰ্বভৌম আৰু সংস্কৃতিৰ নায়ক হৈ পৰিছিল।^[3] সপ্তম শতিকাত দাই অঞ্চলত বিশৃংখলতা আছিল আৰু ঝাওউডিংৰ বংশধৰসকলে সেই অঞ্চলটো ফলপ্ৰসূভাৱে নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব পৰা নাছিল। একে সময়তে নানঝাও ৰাজ্যৰ উত্থান ঘটি ডেহং অঞ্চল দখল কৰিছিল। নানঝাওৰ ৰজা পিলুওগে হুণ্ডেং (混等) নামৰ আন এজন দাই জনগোষ্ঠীৰ চাওফাক "মু'ঙ মাওৰ শাসক" বুলি অভিহিত কৰে আৰু ৭৬২ চনত সমগ্ৰ দাই অঞ্চলটো পৰিচালনা কৰে।^[4]

১৯৯৫ চনত ডেহং ইতিহাসবিদ ইয়াং ইয়ংশ্বেঙে প্ৰাচীন দাই সভ্যতাৰ ওপৰত গৱেষণা প্ৰকাশ কৰে। দাই কিংবদন্তি গৱেষণাৰ সময়ত তেওঁ এটা নতুন মতামত আগবঢ়াইছিল — "ডাগুয়াং ৰাজ্য" (达光) হৈছে দাই জনগোষ্ঠীৰ প্ৰথমখন দেশ যি খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৪২৪ চনত প্ৰতিষ্ঠা হৈছিল, আৰু ইয়াৰ আন এটা নাম হৈছে "ডায়ানিউৱে চেংছিয়াং"। খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ২৩৩ চনত ডাগুয়াঙৰ ৰাজধানী পাগানলৈ গুচি যায় আৰু শেষত ৫৮৬ খ্ৰীষ্টাব্দত ইয়াৰ পটন ঘটে।^[5] এই গৱেষণাৰ বিৰোধিতা কৰে ইউনান বিশ্ববিদ্যালয়ৰ ইতিহাসৰ অধ্যাপক হে পিঙে। হে পিঙে কৈছে যে মান বুৰঞ্জীৰ টাগাউং ৰাজ্যই প্ৰাচীন দাই সভ্যতাৰ "ডাগুয়াং" ৰাজ্য যি পিউ চহৰ-ৰাজ্যসমূহৰ প্ৰাক-কালৰ কাহিনী। পিউ চহৰ-ৰাজ্যৰ কাহিনী দেহং দাই অঞ্চললৈ বিয়পি পৰে, দাই কিংবদন্তিৰ থলুৱাকৰণ হয় আৰু দাই সাহিত্যত ইয়াক ডাগুয়াং বুলি লিপিবদ্ধ কৰা হয়।^[6]

ইয়াং য়ংশ্বেঙৰ গৱেষণাত "গুওঝানবি" ৰাজ্যখনেই আছিল ডাগুয়াঙৰ পিছত দাই জনগোষ্ঠীয়ে প্ৰতিষ্ঠা কৰা দ্বিতীয়খন ৰাজ্য।তেওঁৰ গৱেষণাৰ উৎস আছিল ডাই ভাষাৰ সাহিত্য। তেওঁৰ মতে ৫৬৭ চনৰ পৰা ১৪৮৮ চনলৈকে গুওজানবি ৰাজ্যৰ অস্তিত্ব আছিল।

মধ্যযুগ

ইউনানৰ মধ্যযুগীয় যুগত ডেহং নানঝাও আৰু ডালিৰ অংশ আছিল বুলি নিৰ্ণয় কৰিব পাৰি। নানঝাওত ইয়াক "য়ংচাং জিয়েডু" (永昌节度, ডেহঙৰ দক্ষিণে) আৰু "লিছুই জিডু" (丽水节度, ডেহঙৰ উত্তৰত) হিচাপে বিভক্ত কৰা হৈছিল।^[7] ডালিত ইয়াক " জেনচি জেন" (镇西镇) বুলি বিভক্ত কৰা হৈছিল।^[8]

১২৫৩ চনত কুবলাই খানে ডালি ৰাজ্য জয় কৰে আৰু দেহং দাই লোকসকলে মংগোল সাম্ৰাজ্যৰ ওচৰত আত্মসমৰ্পণ কৰে। মংগোলীয়সকলে ইউনানৰ পশ্চিম অংশ পৰিচালনা কৰিবলৈ "জিঞ্চি আনফু ছি" (金齿安抚司) নামৰ এটা বিভাগ গঠন কৰে। ১২৭৬ চনত ইউয়ান বংশৰ সময়ত আনফু ছিক "জিঞ্চি জুয়ানফু ছি" (金齿宣抚司) লৈ উন্নীত কৰা হয়, আৰু ডেহং অঞ্চল পৰিচালনা কৰিবলৈ "৬ জনীয়া লু গৱৰ্ণৰ ফু" (六路总管府) সংস্থা স্থাপন কৰা হয়। ৬ জনীয়া লু আছিল: লুচুয়ান লু (麓川路, আধুনিক ৰুইলি আৰু লংচুয়ান), পিংমিয়ান লু (平缅路, আধুনিক দক্ষিণ লিয়াংগে আৰু উত্তৰ লংচুয়ান), জেনচি লু (镇西路, আধুনিক ইংজিয়াং), জেনকাং লু (镇康路, আধুনিক জেনকাং, ডেহঙৰ বাহিৰত), মাংছি লু (茫施路, আধুনিক মাংছি), আৰু ৰৌইয়ান লু (柔远路, আধুনিক লুজিয়াং, ডেহঙৰ বাহিৰত)। ইয়াৰ উপৰিও "নান ডান" (南赕) আৰু নন্দিয়ান ফু (南甸府, আধুনিক লিয়াংঘে) নামেৰে বিশেষ বিভাগ স্থাপন কৰা হয়। "৬ লু জেনেৰেল মেনেজাৰ ফু"ৰ পৰিসৰ আধুনিক ডেহং ভূখণ্ডৰ ওচৰত আছিল।^[9]

১২৭৭ চনত মান পৌত্তলিক ৰাজ্যৰ ৰজা নৰথিহাপাতে আধুনিক দেহং অঞ্চল আক্ৰমণ কৰে। ঙাছাউংগ্নিয়ানৰ যুদ্ধখন টেপিং নদীৰ পাৰত সংঘটিত হৈছিল, যি বৰ্তমান ইংজিয়াংত অৱস্থিত। ইউয়ান সেনাবাহিনীৰ মাত্ৰ ৭০০ সৈনিক আছিল যদিও অৱশেষত ১০,০০০ ঘোঁৰা আৰু ৮০০ হাতীৰে ৪০,০০০ৰ পৰা ৫০,০০০ সৈনিকৰ মান সৈন্যক পৰাস্ত কৰে।^[10] ই মানদেশত প্ৰথম মংগোলীয় আক্ৰমণৰ আৰম্ভনি আছিল।^[11]

ত্ৰয়োদশ আৰু চতুৰ্দশ শতিকাৰ সময়ছোৱাত অসমলৈ প্ৰব্ৰজন কৰি দেহং দাই জনগোষ্ঠীৰ এটা ঠালে মু'ঙ দ'ন চ'ন খাম নিৰ্মাণ কৰে আৰু টাই-আহোম জনগোষ্ঠী গঢ় লৈ উঠে।^[1]

ভৌগোলিক অৱস্থা

দেহ'ঙ পূবৰ পৰা পশ্চিমলৈ ১২২ কিলোমিটাৰ (৭৬ মাইল) আৰু উত্তৰৰ পৰা দক্ষিণলৈ ১৭০ কিলোমিটাৰ (১১০ মাইল) বিস্তৃত, আৰু ইয়াৰ আয়তন ১১,৫২৬ কিলোমিটাৰ বৰ্গফুট (৪,৪৫০ বৰ্গমাইল)।^[9][12]

লগতে চাওক

1. আহোম ৰাজ্য
2. মু'ঙ মাও
3. চ্যু-কা-ফা

তথ্য সংগ্ৰহ

1. He, Ping (2004). 德宏傣族的西迁与印度阿洪姆人的形成 [The Westward Immigration of Dai People from Dehong and the Coming-into-Being of the Ahoms in Northeastern India]. Social Sciences in Yunnan (in Simplified Chinese) (2): 76–81. doi:10.3969/j.issn.1000-8691.2004.02.019
2. Niu Ruchen (牛汝辰) (2016). 《中国地名掌故词典》 [Dictionary of etymology of Chinese places name] (in Simplified Chinese). Beijing: China Social Publisher. ISBN 978-7-5087-5238-9.
3. 德宏州政协文史和学习委 (1997). 《德宏州文史资料选辑 第十辑（德宏土司专辑）》 [Compilation of History Reference of Dehong Prefecture – 10th volume (Dehong Tusi volume)] (in Simplified Chinese). Mangshi: Dehong Nationalities Publishing House. ISBN 7-80525-340-4.
4. 瑞丽市委宣传部 (2007). 《勐卯弄王国》 [Kingdom of Mong Mao] (in Simplified Chinese). Mangshi: Dehong Nationalities Publishing House. ISBN 978-7-80750-070-4.
5. Yang, Yongsheng (1995). "乘象国滇越"考 [Research of "Dianyue Chengxiang"]. The Ideological Front (in Chinese) (1): 88–91.
6. He, Ping (2007). 傣族历史上并没有一个"达光王国"——与杨永生先生商榷 [There was not a Kingdom of Daguang in the History of the Dai Nationality: A Discussion with Mr. Yang Yongsheng]. Ethno-National Studies (in Chinese) (6): 79–88, 109. doi:10.3969/j.issn.0256-1891.2007.06.011
7. 德宏傣族景颇族自治州志编纂委员会 (1994). 《德宏州志·综合卷》 [Annals of Dehong Prefecture · Integrated Volume] (in Simplified Chinese). Mangshi: Dehong Nationalities Publishing House. ISBN 7-8052-5248-3.
8. Duan Yuming (段玉明) (2003). 《大理国史》 [History of Dali Kingdom] (in Simplified Chinese). Kunming: Yunnan Nationalities Publishing House. ISBN 7-5367-2480-2.
9. 德宏傣族景颇族自治州志编纂委员会 (1994). 《德宏州志·综合卷》 [Annals of Dehong Prefecture · Integrated Volume] (in Simplified Chinese). Mangshi: Dehong Nationalities Publishing House. ISBN 7-8052-5248-3.
10. Stephen G. Haw (2006). Marco Polo's China: A Venetian in the Realm of Khubilai Khan. New York: Routledge. ISBN 9-78-0-415-34850-8.
11. Yu Dingbang (余定邦) (2000). 《中缅关系史》 [History of China–Myanmar relations] (in Simplified Chinese). Beijing: Guangming Daily Press. ISBN 978-7-8014-5354-9.
12. Li Cheng (李赪) (2012). 《云南统计年鉴2017》 [Statistical Yearbook of Yunnan 2017] (in Simplified Chinese). Beijing: China Statistics Press. ISBN 978-7-5037-8267-1

বাহ্যিক লিংক

• দেহ'ঙৰ স্থানীয় চৰকাৰী চাইট Archived 2005-11-07 at the Wayback Machine (চীনা ভাষাত)