Badea de Hudson
From Wikipedia, the free encyclopedia
La badea de Hudson ye una gran badea alcontrada nel nordeste de Canadá. La badea de Hudson forma parte del océanu Árticu. Pol so tamañu, ye un auténticu mar interior de Canadá. Coneuta pel este col océanu Atlánticu al traviés del estrechu homónimu, y pel norte col restu del Árticu, al traviés de la cuenca Foxe, que nun se considera parte de la badea.
| Badea de Hudson | |
|---|---|
 | |
| Alministración | |
| País |  Canadá |
| Provincia |  Ontario |
| Tipu d'entidá | mar epicontinental |
| Nome llocal |
Hudson Bay (en) baie d'Hudson (fr) ᑲᖏᖅᓱᐊᓗᒃ ᐃᓗᐊ (iu) ᐐᓂᐹᒄ (mis) Kangiqsualuk ilua (iu) Tasiujarjuaq (iu) Wînipekw (mis) Wînipâkw (mis) |
| Xeografía | |
| Coordenaes | 60°N 85°W |
| Superficie | 1230000 km² |
| Demografía | |
 | |
Alministrativamente, les sos costes formen parte de les provincies d'Ontario, Quebec, Manitoba y Nunavut. Toles islles de la badea pertenecen a Nunavut. Les agües de la badea ta alcontraes ente los 78-95° O y 51-70° N.
La badea de Hudson tien una superficie de 1,23 millones de km², con cerca de 1.000 km d'anchor, en direición E-O y cuasi 700 km N-S. La so cuenca ye poco fonda, siendo la so fondura media de 125 m, y polo xeneral inferior a 80 m hasta unos 100 km de la mariña, y la máxima algama los 257 m. El fondu ye pocu accidentáu con delles depresiones y bancos pocu fondos. La razón ye que se formó mientres la postrera glaciación pol cepilláu del Escudu Canadiense mientres el Precambrianu polos glaciares.
Si repara'l mapa de la badea. puede apreciase que la parte sureste tien forma de semicírculu llamáu Arcu de Nastapoka. Anque nenguna prueba sofitar, una hipótesis avanza qu'esta forma sería'l cráter d'unu de los mayores impautos d'un meteoritu del mundu, con un diámetru d'unos 300 km.[1]
El fluxu de les agües del árticu del norte de la badea y de les agües duces provenientes de los munchos ríos que desaguan nella, como'l ríu Churchill y el ríu Nelson, caltienen un nivel de salín muncho más baxu que'l nivel mediu de los mares. Les agües de la badea arramen escontra l'océanu Atlánticu, cruciando l'angostu estrechu de Hudson, anque pola mor del estrechamientu y el tamañu escepcional de la badea, la masa d'agua puede dar munches vegaes la vuelta antes de salir.
L'agua de la badea empieza a conxelase a principios de payares y termina per completar se en avientu. El xelu persiste hasta xunu, anque se formen polinies pol vientu nel xelu, inclusive mientres lo más frío del iviernu. El contraste ente estes agües espuestes al campu que la so temperatura ye d'aproximao -2 °C y l'aire del ambiente muncho más frío so les abertures, xenera precipitaciones de nieve importante pero bien alcontraes.
Tres el destemple, produzse una circulación marítima llindada. Amás de los kayaks inuits, los botes amerindios y barcos de cabotaxe de too tipu, les embarcaciones de la Guardia Costera canadiense abren canales nel xelu y abastecen a los pueblos costeros. Delles embarcaciones d'altor tamién faen escala en Churchill (provincia de Manitoba) pal tresporte del trigu que provién de les Praderíes canadienses.
Les especies de peces más abondosos son el salvelino (salvelinus alpinus) o trucha ártica, el capelán (mallotus villosus), el bacaláu polar (boreogadus saida) y el bacaláu de Groenlandia (gadus ogac). Cerca de 20.000 belugas (Delphinapterus leucas) o ballenes blanques, pasen el branu a lo llargo de la mariña oeste de la badea; los grupos del estuariu del ríu Nelson son probablemente los más importante del mundu.
L'osu polar ye otru importante habitante de la badea. Cerca de la ciudá de Churchill, estos osos pasen la temporada braniza envernando, al contrariu qu'otros osos, y pariendo a los sos pequeños. Los vertideros son un llugar de cita na seronda nel momentu de la vuelta escontra la badea, hasta que'l xelu seya bastante sólidu pa soportalos. Traten asina d'atopar un pocu d'alimentu dempués de 6 meses d'ayuno antes de poder cazar la so presa favorita: la foca. Esto causa problemes nes rellaciones humanu-osu.
Les marismes de la badea de Hudson son frecuentaes por delles de les poblaciones más importantes d'aves acuátiques. En particular añeren ellí les famoses barnaclas canadienses (branta canadensis) y una de les poblaciones más importantes del mundu de ferres pelegrinos.
Les tierres riberanes de la badea cubren 324.000 km², son relativamente llanes y cubiertes de barraqueres acedes. La badea de Hudson asítiase polo xeneral al norte de la llende de los árboles. La vexetación al sur ye de tipu muskeg, un amiestu d'alteria con dellos árboles. Los indios Cree llamar wiinipekw, agua buelguizo, el mesmu nome que pal llagu Winnipeg. Avanzando escontra'l norte de la badea atopa la tundra y el permafrost onde'l mercuriu ta la mayor parte del añu bastante per debaxo del puntu de conxelación.
Esta badea lleva'l nome del esplorador inglés Henry Hudson que, en 1610, a bordu del so buque Discovery, foi'l primer navegante conocíu n'enfusase nes sos agües. Nel so cuartu viaxe, Hudson partió a la busca del allampáu Pasu del Noroeste. Bordió la mariña occidental de Groenlandia y en cruciando a mediaos d'añu l'estrechu qu'agora lleva'l so nome, internar na badea. Pasó tres meses esplorando y cartografiando gran parte de la so mariña oriental.
Na creencia de que s'atopaba nel Pacíficu, saleó aldu sur hasta la badea de James. En payares el Discovery quedó prindáu nel xelu, y la tripulación sobrevivió en tierra. Cuando na primavera estenó'l xelu, Hudson quería esplorar el restu de la zona, pero dempués de pasar un duru iviernu pola mor del fríu y la escasez d'alimentos, la discordia xeneralizar ente la tripulación, acabando con un motín el 22 de xunu de 1611. Hudson, el so fíu y otros siete miembros de la tripulación fueron abandonaos a la so suerte nun pequeñu bote y nunca más se supo d'ellos. Los pocos remontaos que consiguieron sobrevivir pudieron llegar a Inglaterra gracies a l'habilidá del pilotu Robert Bylot, y fueron encarcelaos. Bylot llogró l'indultu pola so fazaña y en 1612, tornó a la badea de Hudson, esta vegada con sir Thomas Button. Llegaron a la desaguada del ríu Nelson, onde pasaron l'iviernu. Na primavera de 1613 siguieron al norte, llegando a una llatitú de 65°, antes de tornar a Inglaterra.
Dos esploradores ingleses más entamaron la busca del Pasu del Nororeste en mayu de 1631. El capitán Thomas James partió de Bristol pa una travesía de dos años con un solu buque, el Henrietta Maria. James esploró la badea, cuantimás la parte meridional qu'agora lleva'l so nome (bahía James), en siendo atrapáu pol xelu'l 1 de setiembre de 1631.[2] Paso l'iviernu en islla Charlton antes de siguir el so viaxe nel océanu Árticu nel branu de 1632.
Luke Fox zarpó'l 28 d'abril de Londres y el 5 de mayu dexó Deptford, dos díes depués de la salida de James de Bristol. Dempués de sobrevivir a un calvariu por causa de los xelos, llegó al estrechu de Hudson el 22 de xunu y entamó una reconocencia en sentíu contrariu a les manes del reló de les costes de la badea de Hudson. Empezó siguiendo la mariña meridional d'islla Southampton, depués baxó a lo llargo de la mariña occidental de badea hasta Port Nelson. Más al sur, atopóse los díes 29 al 31 d'agostu con Thomas James: Fox siguió saleando escontra l'este y el norte, y James escontra l'este y el sur, enfusándose en bahía James. Fox siguió la so esploración al norte, siendo'l primera navegante n'enfusase finalmente en cuenca Foxe y percorrer la mariña occidental d'islla Baffin, hasta que se vio obligáu a tornar pola mor del xelu, a 66° 47' N, volviendo a Inglaterra'l 31 d'ochobre. Tuvo más reconocencia'l viaxe de James probablemente porque la so narración del viaxe taba meyor escrita —L'estrañu y peligrosu viaxe del Capitán Thomas James («The Strange and Dangerous Voyage of Captaine Thomas James»), publicáu en 1633 al so regresu— anque los llogros de Fox tamién fueron destacaos: foi'l primeru en circunnavegar la badea de Hudson, n'investigar la zona de la canal de Foxe y tamién tornó ensin haber perdíu nin un solu home de la so tripulación.
La badea de Hudson ta históricamente acomuñada cola llucha francu-inglesa per América del Norte nos sieglos XVII y XVIII, pos daba accesu a los vastos territorios de comerciu de pieles nos que cada país quería consiguir la exclusividad. Los franceses, establecíos nel valle del San Llorienzo (Nueva Francia), unviaron de cutiu espediciones pa desallugar los puestos de tratáu de pieles que los Ingleses alzaren ellí so la proteición de la Compañía de la Badea de Hudson. Los ingleses fixeron lo mesmo colos puestos franceses. La situación nun se solucionó hasta dempués de la cesión d'esti territoriu a la Gran Bretaña en 1713 polos Trataos d'Utrecht.
- Henry Hudson
- Thomas James
- Luke Fox
- Compañía de la Badea de Hudson
- Estrechu de Hudson
- Bahía James
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
